05 Nisan 2021’de Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal başkanlığında bir heyet, iki günlük görüşmeler için Mısır'ın başkenti Kahire'ye gitti. 2013’te yaşanan gerilimle birlikte iki ülke arasındaki ilişkilerin zedelenmesinden sonra ilk defa ve doğrudan kurulan bu temas, hem ikili ilişkiler hem de Doğu Akdeniz’deki gelişmeler açısından önemli.
Mısır’la doğrudan görüşmelerin bu düzeyde başlaması, iki ülkenin ilişkilerinin yeniden normale döneceği sinyalini veriyor.
İlk Temaslar Nasıl Sağlandı?
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Mısırlı mevkidaşı Samih Şükrü ile 10 Nisan'da bir telefon görüşmesi yapmış; ardından 15 Nisan'da Mısır'ın, Türkiye'den bir heyeti Kahire'ye davet ettiğini ve heyetin Mayıs ayı başında gideceğini açıklamıştı.
Telefon görüşmelerinin ardından Mısır Hükümeti, Türkiye’nin bu olumlu adımına karşılık olarak ikili ilişkilerin ilerlemesi kapsamında, durumun daha ileriye taşınmasını umduğunu belirtmişti.
Çavuşoğlu ve Şükrü arasında daha öncesinde de telefon görüşmeleri ve ikili görüşmeler yapılmıştı. Ancak Nisan ayında karşılıklı açıklamalar sonucunda doğrudan temasların başlaması, 2013’ten bu yana devam etmekte olan gerilimin sonlanması açısından kritik bir gelişme oldu.
2013’te Diplomatik İlişkiler Nasıl En Alt Düzeye İndi?
Mısır'da 2013 yılının Temmuz ayında Abdülfettah es-Sisi'nin Muhammed Mursi'yi darbeyle devirmesinin ardından Türkiye darbeye en sert ve en uzun süreli tepki veren ülkeler arasında yer almıştı. Türkiye ve Mısır, darbeden sonraki süreçte diplomatik ilişkilerini en alt düzeye indirmişlerdi. Aynı zamanda Mısır’la yaşanan bu gerilim, Türkiye’nin Mısır'ın yeni yönetiminin en büyük destekçileri olan Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) tepkisiyle karşı karşıya kalmasına ve Ankara ile olan bölgesel ilişkilerin bozulmasına neden olmuştu.
Heyette Kimler Var?
Türkiye – Mısır arasında 8 yıl aranın ardından sonra kurulan ilk temas temsil seviyesi, dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde. Türk heyetine Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal başkanlık ederken Mısır tarafında da ev sahipliği yapan isim Dışişleri Bakan Yardımcısı Hamdi Sanad Loza. Heyette kaç kişinin yer aldığı ve diğer isimlere dair detaylara ise henüz yer verilmedi.
Gündem Doğu Akdeniz
Türkiye – Mısır görüşmelerinde, iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesine yönelik atılması gerekilen adımlar üzerinde durulacağı, Türkiye Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasında belirtilmişti.
Söz konusu görüşmelere ilişkin Mevlüt Çavuşoğlu 3 Mart’ta ‘’ Doğu Akdeniz'de en uzun karası ve kıyıları olan iki ülke olarak ilişkilerimizin seyrine göre biz de yarın deniz yetki alanları konusunu Mısır'la müzakere edebiliriz, kendi aramızda da ileride bir anlaşma imzalayabiliriz’’ şeklinde açıklamalarda bulunmuştu.
Bilindiği üzere Türkiye'nin Libya'yla; Mısır'ın da Yunanistan'la ve Kıbrıs'la imzaladığı deniz yetki alanları anlaşması bulunuyor. Ancak Türkiye'nin bildirdiği alanlara Yunanistan; Yunanistan'ın bildirdiği alanlara Türkiye itiraz ediyor. Türk yetkililerce yapılan açıklamalara göre Mısır'ın Yunanistan ve Kıbrıs'taki Rum yönetimiyle imzaladığı anlaşmalardan çekilerek Türkiye ile bir deniz yetki alanı anlaşması imzalamasının mümkün olduğu ifadeleri kullanılıyor. Fakat henüz Mısır yönetiminden bu yönde bir açıklama gelmedi. Aksine Mısır yönetimi, Kıbrıs Cumhuriyeti ve Yunanistan’la olan yakın işbirliğini sürdürmeye devam ediyor.
Görüşmelerin daha çok Doğu Akdeniz'in büyük bir enerji merkezi haline getirilmesi için Türk tarafı açısından yapılması gerekenlere yoğunluk verileceği düşünülüyor. Tabi gündem maddeleri sadece deniz yetki alanlarıyla sınırlı kalmayacaktır, aynı zamanda Libya konusunun da masaya yatırılacağı Mısırlı yetkililerce basın açıklamalarında ifade edilmiştir.
Eğer Türkiye ve Mısır gündemdeki sorunlarla ilgili bir çözüme gitmeye çalışır ya da en azından konuları tanzim etmeye olanak sağlarsa bakan düzeyinde ilk doğrudan ve yüz yüze görüşme için de takvim belirlenecek.
Tüm bunlar değerlendirildiğinde; sorunların karmaşıklığı göz önüne alınırsa Türkiye - Mısır ilişkilerin normalleşmesinin uzun ve zorlu bir yol olacağı görülüyor.
Kaynak
https://www.dailysabah.com/opinion/columns/logic-and-timing-of-turkeys-normalization-with-egypt
https://www.arabnews.com/node/1843251/middle-east
https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-56996977
https://www.reuters.com/world/middle-east/turkey-says-it-wants-improve-economic-ties-with-egypt-2021-05-03/
