Kuzey Amerika’dan Güney Amerika’ya veya tersi yöne araba kullanarak gitmenin mümkün olup olmadığını merak etmiş olabilirsiniz- bu iki kıta arasında mutlaka bir yol olmalı! Görünüşe göre, iki kıtayı birbirine bağlayan bir yol yok ve tüm seyahat tavsiyeleri açıkça "Gitmeyin" diyor. Sebebi ise vahşi ormandan oluşan ve son derece tehlikeli olan Darién Geçidi.
Mesela, Güney Amerika’nın uç noktaları olan Şili veya Arjantin’den Kuzey Amerika’nın uç noktası olan Alaska’ya arabayla gitmek isteseniz, “Pan American Highway” i (Bütün Amerika’ya ait Otoyolu) kullanırdınız. Fakat bu otoyolu kullanarak kıtalar arası geçiş yapmanız maalesef mümkün olmazdı.
Çünkü 30 bin kilometre uzunluğundaki Amerika'nın neredeyse tüm Pasifik kıyı ülkelerini birbirine bağlayan bu dünyanın en uzun otoyolu, Güneydoğu Panama ve Kuzeybatı Kolombiya arasındaki sınırda Darién Gap (Darién Boşluğu veya Geçidi) olarak bilinen vahşi yağmur ormanlarından dolayı 106 kilometrelik bir kesintiye uğruyor. Tam da bu yağmur ormanından dolayı Kuzey ve Orta Amerika ile Güney Amerika arasında karasal geçiş bulunmuyor.
Bu bölge Panama tarafında ürkütücü bir dağlık orman; Kolombiya tarafında ise bataklıklar, gerillalar, uyuşturucu tacirleri ve insan kaçakçılarıyla dolu. Bölgede seyahat etmek sadece düşmanca bir çevreye karşı bir mücadele anlamına gelmiyor, aynı zamanda geçiş için doğru insanlara rüşvet vermek ve kurşunları savuşturmak için kaçış anlamına geliyor. Dünyanın en tehlikesi bölgesi ve yolculuğu olarak bilinen bu geçitten geçmenin pek çok tehlikesi var:vahşi yaşam, çok tehlikeli hayvanlar, aşılmaz bataklıklar, uyuşturucu kartelleri, gerillalar, kanun kaçakları, insan kaçakçıları, gaspçı çeteler ve paranoyak polisler. Ayrıca içeride işaretli bir parkurda yok. Ancak ABD’ye göçmek isteyen göçmenler işte tam da bu bölgeden geçmeye çalışıyorlar. Güney Amerika'dan kuzeye gelen göçmenler ya ormanın etrafından tekneyle dolaşmak ya da orayı geçmek zorunda- daha ucuz ama çok daha tehlikeli bir seçenek. Ulaşımınızı nasıl sağladığınıza bağlı olarak bu yolculuk 5 ila 20 gün arasında değişebiliyor ancak canınızı tamamıyla riske atmak anlamına geliyor.
Amerika Birleşik Devletleri'nin güney sınırındaki göçmen artışı, Biden yönetiminin görevdeki ilk birkaç ayında şüphesiz en büyük problemlerden birisi oldu. ABD Gümrük ve Sınır Muhafaza Dairesi’nin (CBP) son verilerine göre, mayıs ayı içinde ABD-Meksika sınırına, sığınma başvurusunda bulunma umuduyla 180 binden fazla göçmen ulaştı. Bu, 2000 yılının mart ayından bu yana sığınma talep etme çabasıyla sınıra ulaşan göçmen sayısında bir rekoru oluşturuyor. Bu sayı bir önceki ay 178 bin 622 olarak kayda geçmişti. Mayıs ayında sınıra gelen göçmenler arasında 11 bine yakın çocuk olduğu belirtiliyor. Nisan ayında ise 14 bine yakın çocuk göçmenin sınıra geldiği kayıtlara geçmişti. Sınırda yaşanan en büyük sorunlardan biri de yetişkin refakati olmadan sınıra gelen çocuklar. 23 Haziran 2021 tarihine gelindiğinde, sınırda ABD yetkililerinin gözetimi altında olan çocukların sayısının 16 bine yaklaştığı belirtiliyor.
Başkan Yardımcısı Kamala Harris'in yakın zamanda Orta Amerika'ya yaptığı gezi- yurtdışındaki ilk resmi görevi- Beyaz Saray'ın göç konusuna verdiği ağırlığın simgesi. Harris, "Orta Amerika ziyaretinde de gözlemlendiği gibi", sınırdaki kişileri ülkelerinden göç etmeye zorlayan başlıca etkenlerin "ekonomik fırsatlardan yoksunluk, çoğu kez şiddet, yolsuzluk ve yiyecek güvensizliği" olduğunu söylüyor. Joe Biden’ın, göç politikasıyla ilgili kilit rol verdiği Harris, göç sorununun temelinde Orta Amerika ülkelerindeki ekonomik ve sosyal koşulların yattığını ve ABD-Meksika sınırındaki göçmen yığılmasının bir güvenlik sorunu olduğunu savunuyor.
Harris, haziran ayının başında Guatemala ve Meksika’yı ziyaret ederek her iki ülkenin liderleri ve yerel yetkilileriyle bir araya gelmiş, Amerika’ya göç akımının önüne geçmek için iş birliği içinde devreye sokulabilecek ekonomik ve insani çözümler üzerinde durmuştu. Geçtiğimiz günlerde ise Meksika sınırını ziyareti kapsamında Teksas’a gitmişti. Harris Guatemala ve Meksika ziyaretleri sırasında, Orta Amerikalı halka seslenerek, ABD sınırına ulaşma girişiminde bulunmamaları çağrısında bulunmuştu. Burada yerli halka umut vermeye çalışan Harris, bu ülkelerdeki temel sorunlar çözülmediği sürece sınırdaki krizin de giderilemeyeceği görüşünü tekrar dile getirmişti. Biden yönetimi Honduras, El Salvador ve Guatemala’da ekonomi ve güvenlik alanlarındaki sorunların çözülebilmesine destek amacıyla milyarlarca dolarlık bir yardım paketi öneriyor.
Ancak Panama, Harris’in Guatemala ve Meksika’daki durakları içeren iki günlük seyahatinin güzergahından çıkarıldı. Kamala Harris'in Latin Amerika'ya yaptığı son gezi, Panama'nın Darién bölgesindeki kaynayan krizi görmezden geldi. Bu krizin ana merkezi, bugünkü yazımızın konusu olan “Darién Gap” (Darien Geçidi) olarak bilinen tehlikeli bir orman bölgesi. Bu orman bölgesinden geçerek ABD’ye varmaya çalışan ve hayatlarını riske atan benzersiz sayıda göçmen var. Kontrolsüz göç sorunu sadece Teksas, Kaliforniya, New Mexico veya Arizona'ya özgü değil. Paralel bir kriz daha güneyde, Panama sınırında, Haiti, Küba, Afrika, Asya ve Orta Doğu'dan gelen göçmenler Kanada ve ABD'ye varmak amacıyla Darién Geçidi'ni geçmeye çalışırken yaşanıyor. Buradaki durum, sadece bir Kuzey Amerika veya Panama sorunu değil aksine sınırlar ötesinde ve acil iş birliği gerektiren uluslararası bir insani kriz oluşturuyor.
Darién Geçidi
Darién ormanı, Doğu Panama'dan Kuzey Kolombiya'ya 60 milden fazla uzanan Amerika'daki son balta girmemiş tropikal ormanlardan biridir. O kadar yoğun ki, Pan-Amerikan Otoyolu'nu kesintiye uğratıyor- aksi takdirde Amerika'yı, Arjantin'den Alaska'ya bağlayan bir yol- ve dünyanın en tehlikeli orman alanlarından biri olarak kabul ediliyor.
Göçmenler bu bölgeyi yiyecekleri ve suları olmadan ve vahşi hayvanlardan, insan ve uyuşturucu kaçakçılarından korunmadan geçmeye çalışıyorlar. Her yıl ortalama 20.000 kişi Panama'ya Darién Geçidi'nden yürüyerek giriyor.Bu sayılar son yıllarda önemli ölçüde arttı, UNICEF’in raporu da Darién Geçidi'ni geçen çocuk sayısında son 4 yılda 15 katlık artış olduğunu bildiriyor.UNICEF raporuna göre, 2017'den bu yana Darién Geçidi’ni geçen çocuk sayısı 2020'de 109'dan 1.653'e fırladı ve 2019'da 3.956 ile zirveyi gördü. Bu, son dört yılda Panama ormanlarından on beş kat daha fazla çocuk göçü demek. Ayrıca, bu ormandan geçen göçmen nüfus arasında çocukların oranı son birkaç yılda çarpıcı bir şekilde arttı. Çocuklar, 2017'de tüm bu göçmenlerin yalnızca yüzde 2'sini oluşturuyordu; ancak 2020'de yüzde 25'ten fazla oldu. Son 4 yılda, 6.240'ı çocuk olmak üzere 46.500'den fazla göçmen Darién ormanını geçti. Mart ayındaki raporda, bu geçidi geçmeye çalışan göçmen çocukların ve ailelerin sayısının önümüzdeki haftalarda ve aylarda kurak mevsimden dolayı artmaya devam etmesi bekleniyor ifadesi geçiyor. Bu artışın ışığında, Sınır Tanımayan Doktorlar, mayıs ayında sınırın Panama tarafına gelen göçmenlere tıbbi ve zihinsel sağlık hizmetleri sunmaya başladı ve günde 3.300'den fazla tıbbi muayene ve ortalama 10 bireysel ve grup ruh sağlığı danışmanlığı gerçekleştirdi. Uluslararası Kızılhaç Komitesi ve Uluslararası Göç Örgütü gibi diğer sivil toplum kuruluşları da ülkenin çok küçük ve uzak bir bölgesinde bu kadar çok sayıda insanı kabul etmek için Panama hükümetiyle iş birliği yapıyor.
Darién Geçidi’nden geçenler sadece iş arayan bekar erkekler değil, aynı zamanda kuzeyde daha iyi fırsatlar bulma hayaliyle dünyanın her yerinden 50'den fazla ülkeden şiddet ve yoksulluktan kaçan aile bireylerinin tamamından oluşuyor. COVID-19 pandemisinin tahribatı, iklim değişikliğinin neden olduğu şiddetli hava koşulları ve artan şiddet ile birleştiğinde, göçmenleri hiç şüphesiz anavatanlarını terk etmeye itiyor, bazı göçmenler Hindistan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Özbekistan ve Senegal gibi çok uzaklardan başka yerlerde daha iyi bir yaşam sürdürmek için geliyor.
Peki ne yapılabilir?
Panama Dışişleri Bakanı Erika Mouynes’in Foreign Policy dergisine yazdığına göre, Panama hükümeti, bu kontrolsüz ve tehlikeli göçün uzun vadeli çözümünün, insanları evlerini terk etmeye zorlayan temel nedenlerin ele alınması olduğu konusunda Biden yönetimiyle hemfikir. Mouynes, “Şiddetle mücadele etmek ve insanlara yaşadıkları yerde başarılı olabilmeleri için iş, eğitim ve güvenlik sağlamak için Amerika Birleşik Devletleri ve menşe ülkelerle iş birliği yapmayı dört gözle bekliyoruz. Biz bu uzun vadeli hedefleri takip ederken, Amerika kıtasındaki ülkeler de artan göçün acil etkilerini ele almak için kritik adımlar atmalıdır.” diyor.
Mouynes’e göre çözüm yollarından ilki, Latin Amerika genelinde vize şartlarını ve insanların arka plan kontrollerini güçlendirmek. Darién Geçidi’ni geçen çok sayıda göçmen, seyahatlerine Güney Amerika'da başlıyor ve vize gereksinimlerinin daha gevşek olduğu ülkelerden geçerek ilerliyor. Serbest vize düzenlemelerinden dolayı Afrika'dan gelen birçok göçmen önce Ekvador'a uçuyor, ardından kuzeye yürüyerek Meksika'ya ve bir umut Amerika'ya doğru gitmeye çalışıyor. Mouynes, ikinci olarak, Amerika kıtasındaki ulusların, göç akışını kontrol etmek için iş birliği içinde çalışmaları gerektiğini belirtiyor.2016'dan beri Panama ve Kosta Rika hükümetleri, iki ülkenin de göçmenlerin bakımını ve güvenliğini sağlama kabiliyetine dayalı olarak, göçmenlerin topraklarının üzerinden güvenli geçişini güvence altına almak için ortak bir politika oluşturmak için birlikte çalışıyor.Panama ayrıca yakın zamanda Darién Geçidi’ne giden göçmen akışlarını izlemek için Kolombiya ile bir bilgi paylaşım anlaşmasına vardı.Şu anda, Kolombiya'dan Panama'ya her gün 1000'den fazla göçmen geliyor ve sadece 50 ila 100'ünün Kosta Rika'ya girmesine izin veriliyor.Daha geçen yıl Panama, Darién ve çevresindeki insani yardımları yönetmek için 13 milyon dolar tahsis etti.Göçmenler Panama'ya vardıklarında, ülke onlara uluslararası anlaşmalara uygun olarak barınma, yiyecek ve tıbbi yardım sağlıyor. Hükümet, Darién'de göçmenlere bakmak ve onların acil ihtiyaçlarını karşılamak için birkaç yardım istasyonu işletiyor. Göçmenlerin çoğu, ormandaki yolculuklarından ya yaralı ya da hasta olarak korkunç durumda geliyor.
Uyuşturucu kaçakçıları rotalarında işe yaradığı için göçmenlerin kişisel dokümanlarını ve evraklarını çalıyor. Panama Dışişleri Bakanı Mouynes’e göre kontrolsüz bırakılırsa, göçmen sorunu daha da büyüyecek ve sonuçları Panama sınırlarının çok ötesine ulaşacak. Mouynes, “Panama, kendilerini bize emanet eden göçmenlere -özellikle insan ticareti mağdurlarına- bakma taahhüdünde kararlı olsa bile, ülkemizdeki ve bölgedeki insani krizin ölçeği uluslararası ilgi gerektirmektedir. Uluslararası toplum buna bir ABD sorunu ya da Panama sorunu olarak yaklaşmaya devam ederse durum çözülmeyecek. Aslında bu herkesin sorunu.” diyor. Mouynes’e göre, ileriye dönük olarak, Amerika kıtası ülkelerinin bu sorunu birbirinden kopuk ikili eylemler ve suçlama oyunları yerine bölgesel işbirliği yoluyla ele alması gerekiyor.
Görünüşe göre ABD, Kanada, Kosta Rika, Kolombiya, Ekvador, Venezuela, Brezilya, Peru, Şili ve Panama'nın, kısacası Kuzey ve Latin Amerika ülkelerinin bir araya gelip Darién Geçidi’nden geçip hayatlarını riske atan göçmen akışını azaltmak için kapsamlı bir yaklaşım geliştirmesi gerekiyor. Anavatanındaki hükümetin zulmünden kaçan Kamerunlu bir mülteci, AP haber ajansına, Darién ormanında 6 günlük uzun bir yürüyüş yaptığını söyledi. Yürüyüş sırasında yiyeceği tükendi, yükselen nehirlerin arkadaşlarını alıp götürdüğünü gördü ve içinde bulunduğu grubun saatlerini, telefonlarını ve nakit parasını alan saldırganlar tarafından soyuldu. Saldırganlar, onunla seyahat eden bazı kadınlara da tecavüz etti.Savaş muhabiri Michael Yon,Darién Geçidi’nde cehennem gibi bir yürüyüş yapan insanlarla üç ay boyunca röportaj yapmış. Yon’a göre içeriye girenlerin yaklaşık %10’u geri çıkamıyor. Bu göçmenlerin hikayeleri ve sadece daha iyi bir gelecek için aldıkları devasa riskler, bizim için dünya çapında pek çok kişinin karşılaştığı dramatik eşitsizliklerin ve zorlukların açık bir hatırlatıcısı olmaktan öteye gidemiyor.
Kaynakça:
https://www.darkroastedblend.com/2008/09/darien-gap-most-dangerous-absence-of.html
https://www.washingtontimes.com/news/2021/jun/10/doctors-without-borders-details-rape-murder-migran/
https://www.ntd.com/10-percent-of-migrants-who-enter-darien-gap-dont-survive-michael-yon_623553.html
https://www.amerikaninsesi.com/a/harris-elestirilerin-ardindan-meksika-sinirina-gidecek/5940148.html
