Fransa, ABD ve Avustralya’nın arasını açan kriz nasıl başladı?
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, Avustralya'nın anlaşmayla ilgili iptal planlarını Paris'e, Avustralya Başbakanı Scott Morrison'un, 16 Eylül'de ABD Başkanı Joe Biden ve İngiltere Başbakanı Boris Johnson ile sanal ortamda açıklama yapmasından saatler önce aktardığını söylemişti. Anlaşmanın iptalini "ihanet" olarak değerlendiren ve "sırtımızdan vurulduk" diyen Le Drian, France 2'ye yaptığı açıklamada "Gerçek bir ittifakta birbirinizle konuşursunuz, bir şeyleri saklamazsınız, karşı tarafa saygı duyarsınız ve bu yüzden bu, gerçek bir krizdir." ifadelerini kullanmıştı. Avustralya’nın, ABD ve İngiliz teknolojisiyle en az sekiz nükleer enerjili denizaltı inşa etme planını açıklayarak Fransız Naval Grubu ile 2016’da yaptığı 90 milyar Avustralya doları (yaklaşık 66 milyar ABD doları) tutarındaki geleneksel denizaltı filosu inşasından vazgeçmesine sert tepki veren Fransa, Washington ve Canberra büyükelçilerini istişarede bulunmak üzere geri çağırmıştı.
Fransa’nın Açıklamaları
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, France 2 televizyonunda konuk olduğu programda, ABD ile Fransa ilişkileri tarihinde ilk defa büyükelçilerini geri çağırdıklarını, bunun iki ülke arasındaki ve Avustralya ile krizin şiddetini gösterdiğini kaydetti. Dışişleri Bakanı, "Yalan, ikiyüzlülük, ciddi bir güven ihlali ve hor görmeyle karşılaştık. Aramızda işler yolunda gitmiyor, bu kriz anlamına geliyor. “dedi. Fransa'nın ABD ve Avustralya'daki büyükelçilerini geri çekmesi konusunda, "Eski ortaklarımıza ciddi bir memnuniyetsizlik, aramızda ciddi bir kriz olduğunu göstermenin bir yoluydu." diyen Le Drian, Avustralya ve ABD'deki çıkarlarını savunmak için pozisyonlarını yeniden değerlendireceklerini söyledi.
Fransa Dışişleri Bakanı, "Çin, ABD, Türkiye ve Rusya karşısında Avrupa strateji değiştirmeli mi?" sorusuna, Afganistan'dan çekilme ve denizaltı krizinden sonra, eğer tarihte kalmak istiyorsa Avrupa ülkelerinin birleşmesi ve farklı bir doğrultuda hareket etmesi gerektiği şeklinde cevap verdi.
Avustralya’nın Açıklamaları
Avustralya Başbakanı Morrison: “Bence, Attack Class denizaltının stratejik çıkarlarımızı karşılamayacağına ilişkin derin ve büyük endişelerimiz olduğunu ve kararımızı kendi ulusal stratejik kararlarımıza göre vereceğimizi biliyorlardı” dedi. Fransa ve Avustralya arasında iptal olan denizaltı anlaşmasının maliyetinin 31 milyar Euro olduğu belirtilmişti. Morrison Fransa’nın hayal kırıklığını anladığını söyledi ve ekledi: “Avustralya’nın ulusal çıkarını önceleme kararından pişman olmam” diyerek yanıt verdi.
Aukus ve Fransa’nın Durumu
Amerika Başkanı Joe Biden, Britanya Başbakanı Boris Johnson ve Avustralya Başbakanı Scott Morrison ile düzenlemiş olduğu çevrim içi basın toplantısında, AUKUS adı altında yeni bir güvenlik iş birliği kurulduğunu ve bu çerçevede Amerika ve İngiltere'nin Avustralya ile nükleer enerjili denizaltı teknolojisini paylaşacağını duyurmuştu. AUKUS anlaşmasının devreye girmesiyle Avustralya'nın 2015'ten beri Fransa ile yürütmüş olduğu, maliyeti başta 43 milyar dolar olup daha sonra 90 milyar dolara ulaşan ve ülkede tartışmalara yol açan Taarruz Denizaltı Programı da rafa kalktı. Bu duruma tepki gösteren Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian ile Savunma Bakanı Florence Parly, Avustralya hükümetinin Fransa ile denizaltı programını durdurmasının ve Amerika ile nükleer denizaltı inşa etme konusunda anlaşma kararının iş birliği ruhuna aykırı olduğunu açıklamıştı.
Kaynak: Euronews, T24, Sputniknews, NTV
