Netanyahu, yeniden seçilmesi halinde "kısa süre içerisinde" Batı Şeria'da yer alan Ürdün Vadisi'nin ABD yönetimiyle koordineli şekilde "İsrail'e ilhak edeceğini" dile getirdi (Deveci, 2019). Netanyahu’nun bu açıklamalarından hemen sonra ise dünyanın çeşitli coğrafyalarından tepkiler gelmeye başlamıştı. Netanyahu’nun bu açıklamalarına cevap olarak Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Yürütme Konseyi Genel Sekreteri Saib Ureykat sosyal medya üzerinden Ürdün Vadisi’nin ilhak edilmesinin savaş suçu olacağı şeklinde bir cevap vermişti. Hamas ise Hamas sözcüsü Fevzi Berhum aracılığıyla Netanyahu'nun Batı Şeria ve Ürdün Vadisi'ndeki yerleşimleri ilhak etme isteğini açıklamaları gerçekleri değiştirmeyecek, halkımızın işgal ve işgalin planlarıyla mücadele için gösterdiği direnişi durduramayacaktır." ifadelerini kullandı (İbicioğlu, 2019). Avrupa Birliği de Netanyahu’nun bu ilhak vaadine tepki vermekten kaçınmadı. AB Komisyonu Sözcülüğü tarafından AA muhabirine yapılan açıklamada, "AB, taraflarca anlaşma sağlanmadığı müddetçe, Kudüs de dahil 1967 sınırları öncesi hiçbir değişikliği tanımayacaktır." vurgusu yapıldı (Çetin, 2019). Netanyahu’nun bu vaadinden sonra ise İsrail’in Tel Aviv kentinde de protestolar olduğunu bilmekte fayda var. Bu protestolara Filistinli İsrail vatandaşlarının yanı sıra İsraillilerden de katılım vardı.
Eylül 2019 seçimlerinde ise bir koalisyon hükümeti oluştuğunu bilmemiz gerekiyor. Netanyahu yukarıda belirttiğimiz vaadine rağmen tek başına iktidar olamamıştı. Son günlerde Ürdün Vadisi’nin ilhakı yeniden gündeme gelmiş bulunmakta. Bu durumun yeniden gündeme gelmesi sonucunda İsrail’e tepkiler gelmeye başlamıştı. Birleşmiş Milletler Orta Doğu Barış Süreci Özel Koordinatörü Nickolay Mladenov, İsrail'i işgal altındaki Batı Şeria'yı ilhak planları konusunda uyararak, bu tür bir adımın uluslararası hukuku ihlal edeceği, iki devletli çözümü bitireceği ve müzakerelerin yenilenmesine kapıları kapatacağını söyledi. Ayrıca AB Trump’ın İsrail – Filistin için sunduğu 100 yılın antlaşmasını da reddetmişti. Birleşmiş Milletler ise yaptığı yazılı açıklamada bu ilhakın BM tüzüğüne aykırı olduğunu bildirdi. Ayrıca BM uzmanlarının açıklamasında işgal edilen toprakların ilhak edilmesi, Cenevre Sözleşmesi'nin askeri güçle bir toprağa el koymak kabul edilemez şeklindeki maddesine de aykırı olarak nitelendirdi (Bia Haber, 2020). Hamas yöneticilerinden Muşir el-Mısri, Hamas ile Filistinli grupların İsrail'in ilhak planına karşı ortak bir eylem planı hazırladığını söyledi. Bu ortak eylem planı ile alakalı herhangi bir bilgi gözükmüyor (Semiz, 2020). Ayrıca Hamas’ın 2 gün kadar öncesinde Batı Şeria’nın ilhakı konusunda İsrail ile görüşecek olan Arap ülkelerini bir açıklamayla uyardığını da eklememiz gerekiyor. Hamas aynı zamanda Filistin Devlet Başkanına İsrail’in ilhaka yönelik atacağı adımlara karşılık vermek için bir ulusal toplantı yapılması gerektiğini bildirdi (İbicioğlu, 2019).
Ancak İsrail bu ilhakı yürürlüğe koyarsa ve burada şiddetli bir silahlı direniş ile karşılaşsa dahi pek zorlanmayacaklardır. İsrail şu an da hem diplomatik olarak ABD ile ilişkileri sayesinde oldukça güçlü durumda hem de askeri olarak daha ileri bir durumda. Amerika’da gerçekleşecek seçimlerin sonucuna bağlı olarak bu konuda da değişmeler olacağını söyleyebiliriz. İsrail’in Amerika’daki seçimlerden önce bana kalırsa yanlış bir adım atma lüksü yok. Geçtiğimiz günlerde İsrail’de yayın yapan bir televizyon kanalı ilhak planını başlayıp başlamayacağına dair Amerika ile toplantılar yapılacağını bildirmişti (CNN, 2020).
Bu hafta içerisinde pazartesi ve salı gerçekleşmesi beklenen 2 toplantının ardından ilhak planının yürürlüğe koyulacağı söylenmişti. Netanyahu da geçtiğimiz günlerde yaptığı bir açıklamada bu tarihi fırsatı asla kaçırmayacaklarını söylemişti. Netanyahu’nun yaptığı bu açıklamanın zeminini ise İsrail İstihbarat raporları oluşturuyor (DW, 2020). İsrail İstihbarat Bakanlığı'nın hazırladığı bir değerlendirme raporunda, ilhak planlarının derhal hayata geçirilmesi için zamanın çok uygun olduğu belirtildi. Son zamanlarda ise işler biraz daha yavaş ilerlemeye başlamış görünmekte Netanyahu yaptığı son açıklamadı planın 1 Temmuz’dan sonra uygulanabileceğini söyledi. Bu plana karşı tepkiler sadece Uluslararası Örgütlerden veya İsrail vatandaşlarından gelmiyor. Netanyahu’nun kabinesinde de bu ilhak planına karşı çıkan bakanlar bulunmakta. Bildiğimiz üzere 2019 yılının Eylül ayında yapılan seçimler sonucunda Netanyahu koalisyon yapmak zorunda kalmıştı. İsrail Tarım Bakanı Alon Schuster Post gazetesine verdiği röportajda, bu ilhakın İsrail için tehlikeler barındırdığını söylemişti. Schuster yaptığı açıklamadı vadideki yerleşim birimlerini istediklerini ancak, bunun askeri veya tek taraflı bir ilhak ile olmaması gerektiğini belirtmişti. Bunun iki taraflı bir antlaşma ile sağlanması taraftarı olduğunu söylemişti (TRT, 2020) Ayrıca ilhakının söz konusu olduğu bölgenin şu an da İsrail’in kontrolünde olduğunu hatırlatmamız gerekiyor. Geçtiğimiz günlerde bölgede, Filistinlilerden oluşan bir grup Batı Şeria'nın Nablus kentine bağlı Kefr Kaddum beldesinde İsrail'in yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerine karşı bir protesto düzenlemişti. Bu protesto sonucunda İsrail askerlerinin müdahalesinden dolayı 10 kişi yaralanmıştı (Fırat, 2020).
Bu hafta içerisinde pazartesi ve salı günleri gerçekleşecek olan ikili görüşmelerden sonra bu konu daha net olarak görülebilecek duruma gelecektir. İsrail İstihbarat raporları her ne kadar ilhakın şu an için bulunmaz bir fırsat olduğunu dile getirse de bu plan içerisinde ileride oluşması muhtemel birçok riski bulundurmakta. Şu an için yapılan açıklamalara bakarsak İsrail’in bu ilhakı başlatması durumunda tekrardan oldukça fazla bir tepkiye maruz kalacağını söyleyebiliriz, ancak unutulmaması gereken bir nokta var şu zamana kadar İsrail’e karşı tepkilerle eş değer bir yaptırım görmedik. AB’nin veya BM gibi örgütler, sadece tepki göstermekle kaldığı sürece ve somut bir yaptırım getirmeden İsrail’i durdurabilecek bir konumda olduklarını da düşünülmüyor.
Bu ilhakın gerçekleşmesi durumunda silahlı bir direniş ile karşılaşılınabilir, buna karşın İsrail’i silahlı bir direniş durdurmanın mümkün olduğu değerlendirilmiyor. Diğer bir konu ise tabii ki Amerika’da gelecek Kasım ayında gerçekleşecek olan başkanlık seçimleridir. Trump’ın kazanması durumunda mevcut durumun fazla değişmeyeceği öngörülüyor ancak olası bir değişiklik durumunda neler yaşanabileceğine değinilmelidir. Joe Biden’ın kazanması durumunda dahi mevcut durumun büyük bir değişime uğrayacağını düşünülmemekte. Biden daha önceki demeçlerinde İsrail’i eleştirirken yumuşak bir dil kullanmıştı. Örneğin; Biden Elçiliğin Kudüs’e taşınması hakkında yaptığı açıklamada bu taşıma işleminin yanlış bir şekilde yapıldığını ancak seçimleri kazanması durumunda elçiliğin yerinin değişmeyeceğini söylemişti. Ancak Biden’ın son günlerde yaptığı bir açıklama konumuz içerisinde çok önemli bir durumdadır. The Hill’in haberine göre Biden, İsrail'in Filistin'deki bazı toprakları ilhak edilmesini desteklemediğini ve Trump’ın bu barış sürecine verdiği zararları tersine çevireceğini söyledi (Euronews, 2020). Sonuç olarak İsrail’in kısa süreli bir geri adım atacağı Netanyahu’nun son demeçlerinden sonra tahmin edilmekte, şu an hem ülke içerisinde hem kabinede hem de akademisyenler dahi askeri bir şekilde yapılacak olan tek taraflı bir ilhaka karşı olduklarını dile getirmekten çekinmiyorlar.
Yazan: Kaan ZENGİN
Başvurular
CNN. (2020). https://www.cnnturk.com/dunya/israil-televizyonu-trump-yonetimi-israilin-ilhak-planini-gorusecek.
Çetin, Ş. (2019).
Deveci, M. (2019). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/netanyahu-bati-seriadaki-yahudi-yerlesimlerinin-ilhaki-vaadini-yineledi/1578227.
- (2020). https://www.dw.com/tr/israil-istihbarat%C4%B1ndan-ilhak-raporu/a-53877886.
Euronews. (2020). https://tr.euronews.com/2019/12/20/abd-baskan-aday-aday-sanders-israil-kadar-filistin-i-de-desteklememiz-lazim. adresinden alındı
Fırat, E. (2020). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/israil-askerleri-bati-seriada-10-filistinliyi-yaraladi/1883059.
Haber, B. (2020). http://bianet.org/bianet/dunya/225841-israil-ilhak-plani-ni-erteleyebilir.
İbicioğlu, S. (2020). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/hamas-netanyahunun-aciklamasini-dusmanlik-siyaseti-olarak-nitelendirdi/1578427.
İbicioğlu, S. (2020). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/hamastan-israilin-ilhak-planina-karsi-ulusal-toplanti-cagrisi/1880809.
Semiz, M. (2020). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/hamas-israilin-ilhak-planini-basarisizliga-ugratmak-icin-tum-secenekler-masada/1883229. adresinden alındı
TRT. (2020). https://www.trthaber.com/haber/dunya/israilli-bakan-tek-tarafli-ilhak-israilin-gelecegi-icin-tehlikeli-olur-492947.html.
