1948 yılından 1967 yılına kadar Gazze Şeridi Mısır’ın kontrolü altındaydı. 1967 yılında yaşanan “6 Gün Savaşları” ile Gazze’nin kontrolü İsrail’e geçti. Gazze’nin İsrail’in kontrolü altına geçmesiyle birlikte Gazze’de zaman zaman Filistinliler ile İsrailliler arasında çatışmalar çıkmaktaydı. 2000’li yıllara gelindiğinde İsrail’in Filistin’e yaptığı baskı iyice artmış, hatta asimilasyon politikasına doğru gitmeye başlamıştır.

İsrail’in sürekli çatışmacı ve asimilasyoncu hali 10 Mayıs 2021 tarihinde tekrar gün yüzüne çıktı. 10 Mayıs da İsrail Filistin’e saldırılar başlattı. Bu saldırılar neticesinde Filistin’in askeri dayanağı Hamas ciddi roket saldırıları ile karşılık verdi.

İsrail bu saldırılara karşı kendini Demir Kubbe Savunma sistemleri ile müdafaa etse de ciddi manada kendisini tehdit altında hissetmeye başlamıştır. İsrail kendisine karşı artan bu saldırıları bastırmak için Filistin’deki baskısını ve askeri varlığı daha da arttırmış, çatışmaların hız kazanmasına sebep olmuştur.

Tüm bunların ışığında Türkiye’nin İsrail ile Filistin arasındaki çatışmaya arabuluculuk yaparak barışı tesis etmesi beklenirken, hiç beklenmeyen bir devlet yani Mısır devleti çatışmalara arabuluculuk yapmaya başladı.

Bunda Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tutumunun etkili olduğu söylenmektedir. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yaptığı açıklama şu şekilde:

Cumhurbaşkanı Erdoğan İsrailbir terör devletidir. Cumhurbaşkanı Erdoğan İsrail'i terör devleti olmakla suçlamasının ötesinde de bir açıklama yaparak, "Bir Yahudi başbakan" diyerek adını vermediği İsrailli bir liderin, Türkiye ziyareti sırasında kendisine "Generalliğimde ne zaman ki Filistinlileri öldürüyordum, bana en büyük zevki o veriyordu" dediğini aktarıncailk kez Amerikan yönetimi tarafından "Anti-Semitik dil kullanmakla" suçlandı.[1]

İşte Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu söylemlerinden sonra başta ABD olmak üzere birçok Avrupa devleti Türkiye’nin arabuluculuk yapamayacağını aksine Türkiye’nin Filistin’e olan tam desteği yüzünden ilişkileri daha da gererek durumu kötüleştireceği görüşünde hem fikir oldular.

Bu olayların ışığında krizi fırsata çeviren Mısır arabuluculuk konusunda kendisini ön plana çıkardı. Mısır’ın arkasına ABD ve Avrupa devletlerinin desteğini almasıyla birlikte Mısır her iki tarafa da uzlaşmaya varılması için heyetler gönderdi.

Mısır’ın hem İsrail’e hem de Filistin’e gönderdiği bu heyetlerin başarıya ulaşmasında şu ana sebepler vardır.

Bunlardan ilki Mısır’ın Hamas ile olan ilişkileridir. Hamas’ın Mısırla ilişkilerini tanımlayan şeyin güvenlik ve ortaklık değil de, mecburiyet olması Mısır’ın Hamas tarafından önemsenmesini sağlamıştır. Çünkü Mursi iktidarının çöküşü ve Müslüman Kardeşlerin başa geçişi Hamas’ı büyük bir problemle de karşı karşıya bırakmıştı. Müslüman Kardeşlerin başa geçmesiyle Hamas’a ait tünellerden 550 tanesinin kapatılması, Hamas’a ciddi bir darbe vurmuştu. İşte Hamas bu heyeti Mısırla olan ilişkilerini eskiye döndürmek için büyük bir fırsat olarak görüyordu.[2]

İkincisi ise Mısır’ın Gazze ile olan tarihsel ilişkisi.  Mısır’ın Gazze, Ürdün'ün Batı Şeria üzerindeki rolü sadece coğrafi bitişiklik değil; geçmişte bu bölgeleri kontrol etmiş olmalarına da dayanıyor. Yine bir diğer sebebi ise Mısır genel olarak Gazze-Sina Yarımadası arasındaki tüneller, gizli geçişler ve radikal İslamcıların sızmalarından dolayı meseleye ulusal güvenlik açısından yaklaşıyor.Mısırlılar bir dönem Sina'dan gelen saldırılardan Hamas'ı da tutuyordu. Bu çerçevede Gazze'nin nefes borusu ve dış dünya ile temas noktası sayılan Refah kapısını Hamas'ı terbiye etme aracı olarak kullanıyor. Refah kapısındaki geçişler ateşkes anlaşmalarının da en temel unsurlarından biri olageldi. Haliyle Mısır sadece arabuluculuk değil; ateşkesin uygulanabilirliği açısından da rolünü muhafaza edebiliyor.[3]

Üçüncü ve son sebep ise yaşanan çatışmalar neticesinde bir yandan İsrail ile gerilen ilişkilerini düzeltebilmek iken bir yandan ise oluşan yıkımla birlikte ortaya çıkacak olan projelerden pay alabilmekti. Mısır Başkanı Sisi’nin doğrudan ABD Başkanı Biden ile yaptığı telefon görüşmesi ile başlayan süreç Mısır’ın doğru adımlar izlemesi ile başarıya ulaştı. Hem ABD’nin hem de Uluslararası Örgütlerin bu konu da desteğini arkasına alan Mısır İsrail’i Filistin ile barış yapmaya bir derece de olsa mecbur bıraktı diyebiliriz. ABD’nin İsrail’e iki devletli çözüm önerisi söylemlerinden sonra daha ılımlı politikalar seyretmesi ve ateşkese ılımlı yaklaşarak 21 Mayıs 2021 yerel saatle 02.00’da Ateşkes Antlaşması yapmasıyla Mısır’ın başarıya ulaştığını söyleyebiliriz.[4]

Sonuç olarak Mısır, Türkiye Cumhuriyeti’nin kaçırmış olduğu arabuluculuk fırsatını iyi değerlendirmiş ve hem ekonomik hem siyasal olarak bundan kazanç sağlamıştır. Yapılan ateşkesten sonra ABD Dışişleri Bakanı Blinken’ın Mısır’a yaptığı ziyaret neticesinde; Mısır’ın Filistin ve İsrail tarafları arasında ateşkesi sağlama ve bunu koruma çerçevesinde gösterdiği çabaları takdir etti. Buna karşılık Mısır Cumhurbaşkanı ABD’nin Kahire’nin çabalarına tam destek vermesine övgüde bulundu. Mısır, uluslararası alandan gelen destekle birlikte Filistinliler ve İsrailliler arasında ateşkes yapılması için uzlaşmaya varılmasını sağladı ve ateşkesin korunması için her iki tarafa da heyetler gönderdi. Aynı zamanda Sisi, ülkesinin Mısırlı şirketlerinin de katılacağı projelerle Gazze’nin yeniden yapılandırılması için 500 milyon dolar tahsis ettiğini duyurdu.[5] İşte buradan da anlayabileceğimiz gibi İsrail’in hem ekonomik manada ciddi bir kâr elde ettiğini hem de yıllardır aralarında siyasal kriz olan devletlerle ilişkilerini düzelttiğini görebiliriz.

Yine de Mısır’ın arabuluculuğun da gerçekleşen bu barışın ne kadar süreceğini ve Mısır’ın ne kadar bu işten kârlı çıktığını bize zaman gösterecek…

[1]İsrail-Gazze ateşkesinde Mısır nasıl Türkiye'den çok daha etkili oldu?, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-57215134 , Erişim Tarihi: 28.05.2021

[2]İsrail-Gazze ateşkesinde Mısır nasıl Türkiye'den çok daha etkili oldu?, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-57215134 , Erişim Tarihi: 28.05.2021

[3]İsrail-Gazze ateşkesinde Mısır nasıl Türkiye'den çok daha etkili oldu?, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-57215134 , Erişim Tarihi: 28.05.2021

[4]İsrail-Gazze ateşkesinde Mısır nasıl Türkiye'den çok daha etkili oldu?, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-57215134 , Erişim Tarihi: 28.05.2021

[5]Mısır ve ABD, ateşkesin korunması ve Gazze’nin yeniden yapılandırılması konusunda uzlaşma sağladı, https://turkish.aawsat.com/home/article/2994506/m%C4%B1s%C4%B1r-ve-abd-ate%C5%9Fkesin-korunmas%C4%B1-ve-gazze%E2%80%99nin-yeniden-yap%C4%B1land%C4%B1r%C4%B1lmas%C4%B1 , Erişim Tarihi: 28.05.2021