2020 yılında ABD ve Taliban arasında anlaşmaya varıldı. Bu anlaşmaya gore, ABD Afganistan’dan çekilecekti. ABD yönetimi 1 Mayıs 2021 tarihinde Afganistan’dan tamamiyle çekilme konusunda mutabık kaldı. CİA’in eski başkanı ve Afganistan’daki ABD birliğinin komutanı E. General David Petraeus’a gore,  ABD’nin bölgeden çekilmesinden sonar ülkede kanlı iç savaş çıkacak.[1] Gerçekten de ABD’nin Afganistan’dan çekilmesinden sonra bölgede ciddi güç boşluğu oluşurken, Taliban gibi devlet-dışı silahlı aktörlerin nüfuzu ülke içinde arttı.

İran, Pakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan ve Çin Halk Cumhuriyeti ile komşu olan Afganistan’ın iç siyasi süreçleri artık bölgesel aktörler için tehdit niteliğindedir. Özbekistan ve Tacikistan gibi ülkeler ise Rusya’nın doğrudan ilgi alanındadır. Özellikle “Yakın Çevre” içinde bu ülkeler Rus dış politikası açısından öncelikli alanlar arasında olarak kabul edilebilir. Taliban’ın yeniden ülkenin farklı bölgelerini ele geçirmesi ve Afganistan’daki merkezi devlet yapısının zayıflığı ülke genelinde yeni göç dalgasına vesile olmakla birlikte komşu devletlerin hem sınır güvenliği hem de iç güvenliği açısından tehlike arz etmektedir. Bölgede oluşan güç boşluğu ve bölgesel düzeyde ivme kazanan terör tehditleri bölgede bulunan diğer aktörleri de harekete geçirdi. Hatta 8 Temmuz’da Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı sitesinde yayınlanan açıklamaya göre, Taliban ile görüşmelerde Rus tarafı Taliban’a yönelik endişelerini dile getirmişti. Yapılan açıklamada, Rus tarafı Afganistan’ın kuzey bölgelerinde gerginliğin tırmanmasından duyduğu endişeyi dile getirdi ve (bu istikrarsızlığın) ülke dışına yayılmasını engelleme çağrısında bulundu. Orta Asya devletlerinin sınırlarının Taliban tarafından ihlal edilmeyeceğine dair Taliban’dan güvence aldığı iddia edilmektedir.[2]

[3]

Tüm bu güvenceye rağmen Temmuz ayında Rusya, Özbekistan ve Tacikistan’ın Afganistan sınırında tatbikat yapılacağı duyuruldu. Tatbikat, 5-10 Ağustos tarihleri arasında Afganistan sınırına 20 km uzaklıktaki Harb-Maydon (Tacikistan) eğitim sahasında gerçekleşecektir.[4] Taliban tarafından yapılan açıklamaya göre, ülke sınırlarının %90’dan fazlası Taliban’ın kontrolü altındadır.[5]

Rusya için önemli olan tehdidin Taliban tarafından gelmesi değil. Esas tehlike merkezi ve istikrarlı otoritenin yokluğu ortamında Rusya’nın çıkar alanı (Yakın Çevre) kapsamına dahil ettiği devletlere bu istikrarsızlığı ve yeni göç dalgasının sıçrama ihtimalidir. Bu coğrafyada yerleşen ve Rusya’nın söz konusu komşu devletlerinde işsizlik ve diğer ekonomik sıkıntılar üst düzeyde. 9 milyondan fazla nüfusa sahip olan Tacikistan’dan Rusya’ya yaklaşık 500 bin ile 1 milyon arasında kişinin iş gücü olarak gittiği iddia edilmektedir.[6] Afganistan’ın kaynak ülke olarak oluşturduğu göç, terör tehlikesi ve diğer sorunlar hasebiyle Rusya’nın bölgede varlık göstermesi ulusal çıkarları doğrultusunda atılan adımdır.

Moskova Devlet Pedagoji Üniversitesi Tarih ve Politika Enstitüsü Müdür Yardımcısı Vladimir Shapovalov’a göre, Rusya, Afganistan sınırında Tacikistan ve Özbekistan ile ortak tatbikatlar gerçekleştirerek Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü kapsamındaki yükümlülüklerini de yerine getirmek niyetindedir.[7]

[1] https://www.politico.com/news/2021/07/18/petraeus-afghanistan-taliban-withdrawal-499986

[2] https://www.mid.ru/ru/foreign_policy/news/-/asset_publisher/cKNonkJE02Bw/content/id/4810299

[3] https://www.bbc.com/news/world-asia-57933979

[4] https://www.aa.com.tr/ru/%D0%BC%D0%B8%D1%80/%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%8F-%D1%83%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD-%D0%B8-%D1%82%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD-%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D1%83%D1%82-%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F-%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D0%BE-%D0%BE%D1%82-%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B-%D1%81-%D0%B0%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%BC/2308747

[5] https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57942176

[6] https://rus.ozodi.org/a/30114828.html

[7] https://russian.rt.com/world/article/891820-rossiya-uzbekistan-ucheniya-afganistan