Musul'un düşmesinden kısa süre sonraki analizimde Telafer ve Tuzhurmatu gibi Türkmen yerleşimlerinin tehdit altında olduğunu ve özellikle Telafer'in düşmesi halinde bir katliam yaşanabileceğini belirtmiştim. Maalesef bu yazının üzerinden bir hafta geçmeden Telafer düştü ve ilçede tam bir kaos yaşanıyor.
Musul'un düşmesinden hemen sonra Telafer'e giden yolun IŞİD militanları tarafından kontrol altına alınması bu ilçenin hedef alınacağının bir göstergesiydi. Ancak, önce Musul'da kontrolü sağlamayı ve daha sonra da güneye doğru saldırmayı hedefleyen IŞİD'in başlangıçta Telafer'i hedef almadığı görülmüştü. Bununla birlikte, 15 Haziran günü saldırı önce sabaha karşı 03.00 saatlerinde ilçe merkezine yönelik havan saldırısıyla başladı. Gün boyu devam eden çatışmalarda ilçedeki az sayıda asker, yerel polis ve silahlanan halkın karşı koymasıyla IŞİD'in şehre girmesi engellendi. Elektriklerin kesik olduğu Telafer'de gece saldırı yeniden başladı. Çatışmalar devam ederken Irak hava kuvvetleri Musul-Telafer yolunu bombaladı ve saldırıyı bir süre olsun durdurdu. Fakat daha sonra havan saldırılarına ek olarak şehrin özellikle kuzey girişinde yoğunlaşan bir çatışma yaşandı. Gece geç saatlerde önce ilçeden sorumlu komutanın yakalandığı haberi geldi; kısa sürede bir canlı yayına bağlanan M. Kureyşi kendisinin yakalanmadığını fakat ilçenin düştüğünü ilan etti. Bunu izleyen dakikalarda Telafer'den büyük bir kaçış olduğu haberleri gelmeye başladı. Son gelen haberler Telafer'den kaçanların büyük bir kısmının daha güvenliği olduğunu düşündüğü Sincar'a doğru gittikleri yönündedir. Rakamlar bilinmese de ilçeye giren teröristlerin sivilleri katlettiği belirtilmektedir.
Neden Telafer?
1. Açık bir biçimde IŞİD için Telafer diğer yerlerden daha farklı bir önem arz etmektedir. Telafer ilçe merkezinin nüfusunun yarısından çoğunun Şii olması IŞİD'in bu bölgeyi hedef almasının birinci sebebidir. Nitekim, IŞİD'in Musul'u ilk ele geçirdiği günlerden başlayarak Telafer'de bir endişe havası oluşmuştur. IŞİD, Telafer'i sadece ele geçirilmesi gereken bir stratejik nokta olarak değil "temizlenmesi" gereken bir yer olarak görmektedir. Nitekim, Telafer'de yaşayan Şii Türkmenleri kastederek yaptıkları hakaretlerle ilçeyi boşaltmaya geleceğini önceden belirtmişlerdir. Musul'u düşürdükleri ilk günden itibaren Telafer'e saldıracaklarını söylemişlerdir. IŞİD için Telafer'in diğer yerlerden farklı olmasının en önemli örneği şehre girmeden önce sivillerin bulunduğu yere havan saldırıları gerçekleştirmeleridir. Girdiği yerlerde halkı en azından bir süre yanında tutmayı hedefleyen IŞİD demografik özellikleri nedeniyle Telafer'i kontrol edilecek bir yer değil, fethedilecek bir bölge olarak görmektedir. IŞİD militanlarının Telafer hakkındaki sözleri ve hakaretleri onlar hakkındaki görüşleri hakkında ip ucu vermektedir.
2. Telafer, Musul Vilayeti sınırları içinde kalan önemli Şii yerleşim birimlerinden birisi ve tek korunaksız olanıdır. Musul Vilayeti'nin içinde kalmasına rağmen KBY'nin fiili kontrolünde bulunan kuzey ve kuzeydoğudaki diğer ilçe ve nahiyeler IŞİD için zor hedeflerdir. Fakat, Irak ordusunun çekilmesiyle birlikte Telaferi koruyan çok küçük bir askeri birlik ve yerel polis geriye kalmıştır. Bu nedenle ağır silahlara sahip olan IŞİD için Telafer daha kolay bir hedef haline gelmiştir.
3. Musul'un ele geçiren IŞİD'in Telafer gibi önemli bir merkezi kontrol etmek istememesi düşünülemez. Telafer'in Musul'un batısında Sincar'a oradan da Haseke'ye giden yolu kontrol etmesi açısından stratejik bir öneme sahiptir. Bu nedenle Telafer, IŞİD için hem Irak hem de Suriye'deki planları açısından stratejiktir.
4. Telafer, geçmişte de Irak El Kaidesinin en önemli hedeflerinden birisi olmuştur. 2004-2008 yılları arasında yoğun bir şekilde terörize ettiği ilçede eski gücünü kaybetmesine rağmen Telaferlilerle bitirilmemiş bir hesabı olduğunu düşünmektedir.
5. Telafer ilçe merkezinde yer alan siyasi partilerin Şiilerin Maliki veya diğer siyasi hareketlere yakın olması IŞİD militanlarının bu ilçedeki yönetici kadronun kendilerini ezdiği yönündeki körüklemektedir.
Telafer'in Sonuçları:
1. Irak'ta Türklerin Kerkük'ten sonra en kalabalık ve birarada yaşadığı il olan Telafer IŞİD'in eline geçmiştir. Bu Türkmen davasında yeni büyük sorunlar doğurabilecektir
2. Türkiye'nin Irak'taki gelişmeleri önceden görebilmesine rağmen sorunları engelleyecek kapasitesi olmadığını göstermektedir. Nitekim başbakan Erdoğan'ın sözlerinde dahi geçen Telafer'e yönelik bir önlem alınmaması da bunun bir göstergesidir.
3. Uzun vadede kalıcı bir düşmanlığın temeli atılmıştır. 2000li yılların ortalarında yaşanan karşılıklı dışlanmanın yerini daha ağır sorunlar alabilecektir. Açıkça mezhepsel nedenlerle saldırıya uğramış olan Telafer'in içinde uzun vadede bir uzlaşı neredeyse imkansız hale gelmektedir.
4 Türkmenlerin çoğunlukta olduğu ya da büyük sayılabilecek yerleşimlerinin tamamı ya merkezi hükümetin kontrolünden çıkmıştır. Bu yerleşimler ya El Kaide'nin ya da KBY'nin kontrolüne geçmiştir. Türkmenlerin bırakın siyaset yapmayı, yaşayacak hali kalmamıştır.
5. Türkmenlerin çağrılarına rağmen göz göre göre yardım edilmemesi sonu derinlere inecek Türkiye'ye karşı bir güvensizlik duygusu yaratmaktadır. Bunun hem Türk dış politikasını hem de Türkiye'nin Irak'taki dostlarıyla ilişkisi yakında etkileyeceği söylenebilir.
