Bu sayfayı yazdır

Çin'in Hayalet Uçağı Jian-20

Yazan  11 Ocak 2011
Çin’in yeni nesil savaş uçağının deneme uçuşunun basına yansıması ABD Savunma Bakanı'nın Çin ziyaretine denk geldi.

Çin Ordusunun Modernizasyonu ve Yeni Kapasitesi:

Uzun süredir Çin'in büyük bir gizlilikle üzerinde çalıştığı bilinen yeni nesil hayalet savaş uçağı Jian-20 (歼20)'nin test uçuşlarına ait görüntülerin medyaya sızması ABD başta olmak üzere bütün dünyanın ilgisini çeken yeni bir gelişme olmuştur. Uçağın görüntüleri Cheng Du (成都)havalimanında yapılan test uçuşu sırasında çekilmiştir. Aynı havalimanı ve bulunduğu bölge söz konusu yeni nesil uçağın Ar-Ge faaliyetlerinin de yapıldığı yer olarak bilinmektedir. Uzmanların yaptıkları yorumlara göre uçak ABD'nin F-22 Raptor ve Türkiye'nin de projesinde yer aldığı F-35 yeni nesil uçaklarına muadil olarak geliştirildi.[1]

 

Uzmanlara Göre Uçağın Öne Çıkan Bazı Özellikleri:

1. Prototipi olduğu düşünülen ve deneme uçuşu sırasında fotoğrafları medyaya sızan uçağın beklenenden daha büyük olduğu anlaşılmaktadır. Uçak ABD'nin F-111'i ile neredeyse aynı boyutlardadır. Bu da uçağın uzun mesafeli uçuşlar için tasarlandığını göstermektedir.

2. Uçağın Stealth (Hayalet), radara yakalanmama özelliğini veren şeklinin Rus yapımı T-50'lerden daha iyi olduğu bunun yanında ABD'ye ait F-35'lere yakın bir yapıya sahip olduğu anlaşılmaktadır.

3. Prototipinin deneme uçuşu yapılan uçağın operasyonel olarak kullanılmaya başlaması durumunda Çin'in, ABD'nin Güney Çin Denizi ve Pasifik'teki askeri üstünlüğüne önemli bir rakip olma potansiyelini artıracağı düşünülmektedir.[2]

 

Jian-20'nin Muhtemel Stratejik Etkileri:

Halihazırda Asya'da ABD'nin üsleri de dahil uzun menzilli bu tür bir hayalet uçağa karşı bir radar sistemi bulunmamaktadır. Bu nedenle ABD ve bölgede müttefiklerinin muhtemel bir çatışmada önlem alma kapasiteleri ciddi anlamda sekteye uğramış olacaktır. Halihazırda Batı'da öne çıkan hava savunma sistemleri genellikle balistik füze tehdidi göz önünde tutularak geliştirilmiştir. Uzun menzilli ve düşük irtifada uçabilecek bir hayalet uçağa karşı bu sistemler kullanılamayacaktır. Çin ile yaşanabilecek bir çatışma durumunda Çin Jian-20'leri kullanarak hava ve kara hedeflerini rahatlıkla yok edebilecek kapasiteye ulaşacaktır. Uydu güdümlü füzeler kullanacak olan Jian-20'ler özellikle ABD'nin Pasifik'te bulunan askeri varlığına büyük bir tehdit oluturacaktır. Ayrıca Jian-20'lerin uzun menzilli uçuş kapasiteleri uçakların Çin'in daha iç bölgelerinden uzun mesafeli uçuşlar yapabilmelerine imkan sağlayacak bu da uçakların eskiden olduğu gibi Çin'in Doğu ve sahil bölgelerinde tutulması zorunluluğunu da ortadan kaldıracaktır.

ABD Savunma Bakanı'na Kötü Sürpriz

Jian-20'nin görüntülerinin medyaya sızması ABD Savunma Bakanı Rober Gates'in Pekin'e gerçekleştirmekte olduğu resmi ziyarete denk düşmesi de oldukça ilginç bir gelişme olarak kayıtlara geçmiştir. Daha önce Lockheed firmasının F-22 Raptor üretimini durdurması kararını alan Gates, Çin'in 2020'den önce bu teknolojide bir hayalet uçağı üretemeyeceğini ileri sürerek üretimin durdurulmasını istemiştir.[3] Ancak Çin, Gates de dahil tüm dünyayı şaşırtarak yeni nesil hayalet uçağının prototipinin denemesini tam da bu ziyaretin öncesinde gerçekleştirmiştir. Uçakların operasyonel olarak 2017-19 yıllarında kullanılmaya başlanacağı belirtilmektedir. Gates'in gezisi geçen yıl ABD'nin Taiwan'a silah satışından sonra iki ülke arasındaki askeri ilişkilerin donma noktasına gelmesinin ardından ilişkilerin yeniden başlaması için yapılmış bir gezi olarak görülmektedir.

 

Sonuç:

Jian-20'nin ilk deneme uçuşunu gerçekleştirmesi ABD ve Pasifikteki müttefikleri açısından büyük bir şok olmuş gibi görünmektedir. Çin böylece ABD ile bölgesinde mücadeleye girebilecek kapasiteye sahip olduğunu göstermektedir. Bundan sonra bekelenebilecek olan ise ABD ve Çin arasında yaşanabilecek gerginliklerin artması olacaktır. Ayrıca Çin son hamlesiyle bölgesinde ve dünyada yeni bir silahlanma yarışının ilk adımını atmış olabilir.

 

 

[1] 天天军事(Tian Tian Jun Shi), 美专家:与F-22一较高低,中国歼20将成F-35杀手! (Amerikalı Uzmana Göre Çin'in Jian-20'si F-22 ile aynı; gelecekte F-35'in rakibi olacak) http://www.miltt.com/2010/1231/33381.shtml (Erişim 10 Ocak 2011),Atıf yapılan makale ABD'li Savunma Uzmanı Wendell Minnick'e aittir. Bakınız: http://minnickarticles.blogspot.com/ (Erişim 10 Ocak 2011)

[2] Air Power Australia, Dr. Carlo Kopp ve Peter Goon, http://www.ausairpower.net/APA-J-XX-Prototype.html, (Erişim 10 Ocak 2011)

[3]Aviation Week, http://www.aviationweek.com/aw/generic/story.jsp?id=news/awst/2011/01/03/AW_01_03_2011_p18-279564.xml&channel=defense (Erişim 10 Ocak 2011)

 

 

Giray Fidan

 06.04.1980 Ankara Doğumlu

Eğitim:

İlkokul ve Ortaokul eğitimini Özel Yükseliş Kolejinde, Lise eğitimini Gazi Anadolu Lisesi ve Mustafa Kemal Lisesinde tamamlamıştır. 1998-2000 yılları arasında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Klasik Arkeoloji Bölümünde eğitim görmüştür. 2001 – 2005 yılları arasında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Sinoloji Ana Bilim dalında ve 2002 – 2003 yılları arasında Beijing Language and Culture University (北京语言文化大学) lisans eğitimini tamamlamıştır. 2005 – 2007 yılları arasında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Sinoloji Ana Bilim Dalında yüksek lisans eğitimini “Qin Devrimleri: Qin Shi Huang Dönemi Çin’de yapılan Devrimler ” konulu teziyle tamamlamıştır. 2007 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Sinoloji anabilim dalında doktora eğitimine başlamış; 2007 – 2008 tarihleri arasında Milli Eğitim Bakanlığı bursuyla Min Zu University of China (中央民族大学) Tibetoloji bölümünde araştırma yapmış ve Tibetçe eğitimi almıştır. Doktora çalışmasını 2010 yılında “Çin Kaynaklarına Göre 16. Yüzyılda Osmanlı – Çin İlişkileri ve Çin’de Osmanlı Ateşli Silahları” konulu teziyle tamamlamıştır.

 

Yabancı Diller:

Çince

İngilizce

Tibetçe

 

Yayınlar:

Kitaplar:

Kanuni Devrinde Çin’de Osmanlı Tüfeği ve Osmanlılar, Yeditepe Yayınevi, 2011, İstanbul.

Çin Dili ve Çince Dilbilgisi, Efil Yayınevi, 2011, Ankara.

Makaleler:

Giray Fidan,"Ming Tarih Kayıtlarına Göre 16. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu-Ming Çin'i İlişkileri", Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 30, Güz 2011, ss. 276-287.

Giray Fidan, "Tibet ve Türk Geleneklerinde Bozkurt Sembolü", Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi (ICANAS) konferansı dâhilinde "38. ICANAS Doğubilim Çalışmaları" bildiri kitapçığında s. 151-155, Ankara, 2009.

Giray Fidan, “Ulus Devlet Olma Yolunda Bir Medeniyet: Çin”, 21. Yüzyıl Dergisi, Nisan 2011, Sayı 28, ss. 55-59.

Giray Fidan, “Türk Çin İlişkilerinde 40 Yıl”, 21. Yüzyıl Dergisi, Ocak 2011, Sayı 25, ss. 91-97.

Giray Fidan, “Çin – Arap Dünyası İlişkileri: Eski Köye Yeni Adet”, 21. Yüzyıl Dergisi, Mart 2011, Sayı 27, ss. 53-59.

Giray Fidan, “Irak’ın Yeniden Yapılanmasında Çin’in Politikaları”, 21. Yüzyıl Dergisi, Ağustos 2010, Sayı 20, ss. 69-74.

Giray Fidan, “Pekin’in Yüksek Rakımlı Sorunu: Tibet” 21. Yüzyıl Dergisi, Eylül 2010, Sayı 21, ss. 79-86.

Giray Fidan, “Çin Halk Cumhuriyeti Japonya İlişkileri: İşbirliği Yapan Devletler Düşman Halklar”, 21. Yüzyıl Dergisi, Ekim 2010, Sayı 22, ss. 29-34.

Giray Fidan, “21. Yüzyılda Çin: Büyük gücün büyük sorunları” 21. Yüzyıl Dergisi, Kasım 2010, Sayı 23, ss. 45-50.

Giray Fidan, “Türk Silahlı Kuvvetleri Çin Halk Kurtuluş Ordusu İlişkileri”, 21. Yüzyıl Dergisi, Aralık 2010, Sayı 24, ss. 17-23.

Giray Fidan, “Japonya’da Nükleer Felaket”, 21. Yüzyıl Dergisi, Mayıs 2011, Sayı 29, ss. 63-67.

Giray Fidan, “Pakistan: Çin’in İsrail’i” 21. Yüzyıl Dergisi, Haziran 2011, Sayı 30, ss. 17-23.

Giray Fidan, “Çin’in Orta Asya Enerji Politikası” 21. Yüzyıl Dergisi, Temmuz 2011, Sayı 31, ss. 23-29.

Giray Fidan, “Çin’in ABD Stratejisi: Yeni Bir Soğuk Savaşa Doğru” 21. Yüzyıl Dergisi, Ağustos 2011, Sayı 32, ss. 49-57.

Giray Fidan, “Ejderha Kara Kıta’da: Çin’in Afrika Ajandası” 21. Yüzyıl Dergisi, Eylül 2011, Sayı 33, ss. 83-90.

         2010 yılından itibaren Bozok Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Yabancı Diller Bölümünde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.

Son ekleyen Giray Fidan