27 Ocak 2010 tarihinde Enstitümüzde, 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü ABD Araştırmaları Bölümü Başkanı Dr. Burak ÇINAR'ın konuşmacı olarak yer aldığı "ABD'nin Afganistan Savaşı" konulu Beyin Fırtınası toplantısı yapılmıştır. Söz konusu toplantıdan satır araları ise şöyledir:
- Afganistan, zorlu coğrafyası yüzden çağlar boyunca medeniyetlerin sınır ülkesi olmuştur. Muharebe kaybetmeyen tek lider olan Büyük İskender'i zorlayan tek bölge, Afganistan olmuştur.
- Özellikle 19. yüzyılda İngilizlerin kuzeye ilerlemelerinin sınırını teşkil etmiş, aynı şekilde Rusların da güneye yayılmalarını engellemiştir. İngilizler Afganistan'daki savaşları genelde kazansalar da, kaybettikleri birçok muharebede önemli zayiat vermişlerdir.
- Afgan Halkının ömrü savaşlarda geçmekte. 1980'lerde Sovyetler Birliği'ne karşı verilen mücadele, ardından 1990'lardaki İç Savaş, 2001'de ABD'nin bölgeye gelmesiyle başlayan ve hala devam eden savaş, Afgan Halkına savaşta yaşamayı öğretmiş. Dolayısıyla Afgan Halkının kuvvetli bir askeri kültürüne sahip olduğunu düşünmek gerekir. Bunda Sovyetler'e karşı verilen mücadelenin çok büyük etkisi vardır.
- ABD Afganistan'a müdahalesini, 11 Eylül 2001'de El Kaide'nin Dünya Ticaret Merkezi'nin ikiz kulelerini yok etmesi ve Pentagon binasının ciddi hasar görmesiyle sonuçlanan saldırılarına bir tepki olarak başlatmıştır.
- Afganistan'da olayların yoğun yaşandığı bölgeler doğu ve güney sınırındadır. Buralar Pakistan ile sınır bölgeleridir. Sınırın Afganistan tarafında ABD, NATO ve diğer İSAF kuvvetleri ile Afgan güvenlik güçleri Taliban militanları ile mücadele etmektedir. Sınırın öteki tarafında ise Pakistan güvenlik güçleri Taliban militanları ile savaş halindedir.
- Obama Devlet başkanı olduktan sonra dış politikadaki ilk işi Irak'taki askerlerin çekilmesi ve Afganistan Savaşı'na odaklanması oldu. Obama hızla ABD'nin Afganistan politikasında yenilikler yaptı. Durumun vahametini saklamadı. McChrystal'i göreve getirdi. Ordu'ya azami desteği vermeye çalıştı. Afganistan'daki Amerikan askerlerinin sayısını iki katından fazlaya çıkardı.
- Özel Birlikler kökenli olan Orgeneral Stanley McChrystal, Irak'ta ve Afganistan'da savaşmıştır. Ulusal Güvenlik Ve Stratejik Araştırmalar ile Uluslar arası İlişkiler dallarında iki ayrı master derecesine sahiptir. Irak'ta Zerkavi'nin öldürülmesi ve Saddam Hüseyin'in yakalanmasını sağlamıştır. Afganistan'da komutayı ele aldığında ilk olarak bombardımanlar sonucunda yaşanan sivil kayıpların önlenmesine yönelik girişimde bulundu. Bunun için çatışma kayıplarının artmasını göze aldı.
- McChrystal göreve geldiğinde radikal kararlar aldı. İlk olarak dünyanın uyuşturucu merkezi ve Taliban'ın finans kaynağı olan, Helmand ilini seçti. Burası aynı zamanda ABD için stratejik öneme sahip lojistik faaliyetleri için de önemliydi.
- En yoğun ölümlü saldırılara maruz kalan İngiliz ve Kanadalı askerlerin konuşlu olduğu bu bölgede 5000'e yakın askerin katıldığı Hançer Harekatı'nı düzenledi. Harekat sayesinde Pakistan'a giden yolun güvenliği sağlandı.
- ABD'nin 2008'den beri çıkışta olan Taliban'a karşı geliştirdiği savaş tepki şekli "Yeni Afganistan Stratejisi" olarak 1 Aralık 2009'da kamuoyuna duyuruldu. Stratejinin en önemli parçası olarak 30.000 Amerikan askerinin daha bölgeye gönderilmesine karar verildi.
- Ancak Taliban'ın ülke içinde etkili olduğu alanlar 2009'da % 90'ı aşmıştı. Ülkenin kuzeydoğusundaki Kamdesh'te Taliban'ın yüz militanla yaptığı karakol baskınında Amerikan ve Afgan askerleri ölü ve yaralı, toplam 76 asker kaybettiler.
- ABD'nin Afganistan'dan çekilebilmesi için 400.000 Afgan güvenlik gücünün yetiştirilmesine çalışılıyor. Ancak talimden önce eğitim yetersizliği ciddi oranda olduğu için bu sürecin uzun olacağı görülüyor. Bununla birlikte Afgan güçlerinin donanım kalitesi de oldukça yetersiz. Buna rağmen bu birliklerden bir kısmı Amerikan birlikleriyle birlikte harekâtlara katılıyorlar.
- Yeni strateji çerçevesinde yeni birliklerin konuşlandırılmaya başlanması, talimlerin hızlandırılması, sivillerin korunmaları ve ülkenin inşası için yapılan girişimlerin artırılması sözleri Taliban'ı durduramadı.
- 2010'a girildiğinde Taliban önce Khost'ta CIA'in il merkezine saldırı yaparak önemli kayıplar verdirdi.
- Büyük ihtimalle burada oluşturulan güvenlik boşluğu sayesinde bir hafta sonra Kabil'e sızma harekatı düzenleyerek hükümet binaları, bankalar, alışveriş merkezleri ile yabancı medyanın ikametgahı olan bir otelde boy göstererek başkenti karıştırdı.
- Bu sırada Haiti'de meydana gelen büyük depremde ülkedeki ölü sayısının aşırı yüksek oluşu, ABD'nin arka bahçesi olan bu ülkeye çok sayıda asker yığmaya itti. Afganistan'a muharip kuvvet olarak gönderilmekte olan 4000 kişilik Deniz Piyade birliğini taşıyan geminin rotası acilce Haiti'ye döndürüldü.
- Afganistan'da 70.000 askeri bulunan Amerikan Ordusu'nun resmi kayıpları, 26 Ocak 2010 itibarıyla 885 ölü ve 4868 yaralı olmak üzere toplamda 6000'e yaklaşmıştır. Bununla birlikte olay sayısı ve ölü sayısı artmakta olup, ülkedeki kaos ortamında inisiyatif Taliban'ın eline geçmiştir.
- Çaresiz kalan McChrystal, Financial Times'a yaptığı açıklamayla yeterince savaşıldığını, artık Taliban ile barış yapılması gerektiğini ima etti.
