Rusya ve Ukrayna arasındaki gerginlik Rusya'nın Kırım'ı Ukrayna'dan ilhak etmesinden sonra 2014 yılında başladı. Ancak Rus-Ukrayna Savaşı hala sürüyor. Rusya Federasyonu ile Ukrayna arasındaki modern ikili ilişki, resmi olarak I. Dünya Savaşı sırasında eski Rusya İmparatorluğu'nun siyasi reform sürecinden geçmesiyle başladı. 1920'de, Ukrayna'nın Rus ve Polonya Kızıl Ordusu tarafından işgali ile iki ülke arasındaki ikili ilişkiler değişti. 1990'larda, hem Sovyet Rusya'nın hem de Sovyet Ukrayna'nın resmi olarak kurucu cumhuriyetleri olduğu Sovyetler Birliği'nin dağılmasının hemen ardından ikili ilişkiler yeniden canlandı. Ancak Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesiyle gerilen ilişkiler günümüzde hala gergin devam etmekte. Tarihe baktığımızda bir gergin bir iyi devam eden Ukrayna-Rusya ilişkisi için artık ışık pek görünmüyor. Rusya, 2020'nin başlarında yaşanan bir savaşta Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Luhansk Halk Cumhuriyeti ayrılıkçı savaşçılarına verdiği destekle 13.000'den fazla insanın ölmesine sebep oldu. Rusya’ya karşı Batı’dan her daim destek gören Ukrayna bu olayda da tabi ki Batı’dan destek gördü ve Batı’nın Rusya’ya karşı yaptırım uygulamasını sağladı. Zaten Batı ile ilişkileri iyi olmayan Rusya’nın “eski dostu yeni düşmanı” Ukrayna sebebiyle Batı ülkeleriyle ilişkileri hepten sıfır noktasına indi.
Nisan ayında Rus ordusunun Ukrayna sınırındaki askeri hareketliliğini artırması, Ukrayna'nın doğusundaki Donbas bölgesinde var olan gerilimi yeniden tırmandırmıştı. Moskova-Kiev hattındaki gerilimde Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov'un "Donbas'ta yeni bir savaş başlatmaya çalışanlar, Ukrayna'yı yok edecek" yönündeki tehdidinin ardından AB, ABD ve NATO'dan peş peşe Ukrayna’yı destekler açıklamalar gelmişti. NATO, Rusya'nın Ukrayna sınırındaki askeri varlığını güçlendirmesinden endişe duyulduğunu belirtirken ABD'li bakanlar, Washington'un Kiev'e desteğini iletmişti. İngiltere’de, Ukrayna'nın toprak bütünlüğü ve egemenliğini desteklerini söyleyerek, ülkesinin Ukrayna ordusunun gelişimine verdiği desteği sürdüreceğini belirtmişti. Rusya’ya karşı arkasında güçlü destekleri olan Ukrayna bu şartlar altında ılıman bir devlet ilişkisine yanaşacak gibi durmuyor. Daha geçen gün sadece futbol forması için gerginlik yaşayan bu iki devlet gerilime oldukça müsait. Rusya’nın derdi Ukrayna’nın NATO’ya üye olabilme potansiyeli. Çünkü böyle bir durumda Rusya büyük bir tehdit altında kalacak. İki devlet arasındaki gerilimin böyle sürüp gideceği aşikar peki bu durum Karadeniz’i birlikte paylaştıkları Türkiye için ne ifade ediyor?
İki ülkeyle de aynı denizi paylaşmakta olan Türkiye bu gerilimde oldukça arada kalmakta. Türkiye bir yandan Batı'nın desteğini alan Ukrayna merkezi hükümetiyle savunma anlaşmaları yapıyor, diğer yandansa Moskova ve Washington arasındaki dengeyi korumaya çalışıyor. Türkiye'nin Ukrayna ile bir çok savunma anlaşması olması ve Ukrayna'ya insansız hava aracı satması Rusya’yı oldukça rahatsız ediyor. İki ülke ile de sorun yaşamak istemeyen ve her koşulda zararlı çıkacağı görünen Türkiye bu konuda adımlarını oldukça dikkatli alıyor. Ukrayna Ankara Büyükelçisi, Türkiye ile Ukrayna'nın kurduğu stratejik ortaklığın üçüncü taraflar için bir tehdit amacı taşımadığının da altını çizerken Ukrayna'nın, Karadeniz'in bir güven ve barış denizi olması noktasında Türkiye ile aynı görüşü benimsediğini belirtti. Ayrıca Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü önemsediğini söyledi. Zaten 2014 yılında Kırım’ın ilhak edilmesini de eleştiren Türkiye bu görüşmelerle Ukrayna ile biraz daha sıcak ilişkiler kurduğunu belli etti. Bu duruma Rus kesiminden tepki gecikmedi. Rusya Savunma Bakanı Lavrov, Ukrayna’nın Rusya’nın ilhak ettiği Kırım’daki “agresif” hareketlerinin desteklenmemesi gerektiğini söylerken, “Ankara’nın bizim yasal endişelerimizi baz almasını umut ediyoruz” dedi.Ayrıca Lavrov, Türkiye gibi ‘’sorumlu’’ ülkelerin Ukrayna’nın militarist eğilimlerini teşvik etmemesi gerektiğini söylemişti.Ukrayna’ya insansız hava aracı satılmasına bu denli tepki gösteren Rusya, Suriye, Libya ve Dağlık Karabağ gibi bölgelerde Türkiye ile işbirliği yapmıştı.Türkiye- Ukrayna yakınlaşmasından sonra Rusya, alenen yaptırım demeden coronavirüsü bahane ederek Türkiye’ye 15 Nisan-1 Haziran arasında uygulanacak bir havayolu kısıtlaması da getirdi. Kremlin bu kararı Türkiye’de artış gösteren Koronavirüs vakaları kapsamında aldıklarını belirtse de bunun “tatlı” bir uyarı oluşu gözlerden kaçmadı. Görünen tabloda Türkiye’nin Ukrayna’dan yana olması Rusya ve Çin gibi iyi anlaşan ülkelerden yaptırım görmesine sebep olacakken Rusya’dan yana olması da Batı ve ABD kesiminden yaptırım görmesine sebep olabilir. Gerilim Rusya-Ukrayna arasında da olsa Türkiye’nin bu gerilimden zarar görmeden çıkması ancak ve ancak ılıman bir politikaya bağlı görünüyor.
Kaynakça:
https://tr.wikipedia.org/wiki/Rusya-Ukrayna_ili%C5%9Fkileri
https://www.cnnturk.com/video/dunya/rusya-ukrayna-gerilimi-tirmaniyor
https://www.aa.com.tr/tr/dunya/5-soruda-rusya-ukrayna-krizi/2203164
https://www.sozcu.com.tr/2021/dunya/rusyadan-turkiyeye-ukrayna-uyarisi-6448170/
https://www.youtube.com/watch?v=jnLj0WJXdHk
