Bu sayfayı yazdır

Mağrip Rüzgarı Kremli'ndeki Havayı Isıtmıyor: Rusya’dan Libya’ya Çifte Bakış

Yazan  24 Mart 2011

İki koçun başı bir tencerede kaynamaz
(Azerbaycan atasözü)

Arap devrimlerinin Rusya gibi bir imparatorluğun toplumsal dengelerini yerinden oynatması çok zor. Fakat bu gelişmeler Rusya'nın iç dinamiklerini farklı yönden etkiliyor. Uzun zamandır Rus kamuoyunda gündemde olan "Medvedev-Putin uyuşmazlığı" özellikle bu olay sonucunda daha belirgin şekilde ortaya çıktı.

Çaresizlik mi Taktik mi?

Libya'da Kaddafi rejiminin ayaklanmaları bastırmak için başlattığı harekette çok sayıda sivil insan hayatını kaybetti. Saldırıları durdurmak için dünya kamuoyunun Kaddafi'ye yönelik çağırışları yetersiz kalınca uluslararası askeri müdahale kararı gündeme geldi. İngiltere, Lübnan ve Fransa tarafından BM Güvenlik Konseyine sunulan karar tasarısı 10 "evet" ve 5 "çekimser" oyla kabul edildi. BM GK'nin iki daimi üyesi Rusya ve Çin, üç geçici üyesi Almanya, Hindistan ve Brezilya "çekimser" oy kullandılar.[1] Fakat ardından Rusya'nın BM'deki daimi temsilcisi Vitali Çurkin kararı keskin bir şekilde eleştirdi. Rusya Dışişleri Bakanlığı bunu "acele alınmış bir karar" olarak adlandırdı. Bu yaklaşım Putin'in gerek karar gerekse Batının Libya'ya yönelik hareketi konusunda yaptığı değerlendirmelere de yansıdı.[2] Rusya DışişleriBakanlığı operasyonda sivil kayıplar olduğuna dair bilgi aldıklarını ve "ayırt etmeksizin güç kullanımına son verilmesi gerektiğini" bildirdi. Bakanlık sözcüsü Aleksandr Lukaşeviç açıklamasında, hava saldırılarında 48 sivilin öldüğü, 150 sivilin de yaralandığına dair bilgi aldıklarını belirtti. Ayrıca uçuşa yasak bölge ve sivillerin korunmasını öngören yasanın yetkilerinin aşıldığını ifade etti.[3] Dışişleri Bakanı Sergey LavrovLibya'ya yönelik askeri müdahalenin uluslararası terörizmi tetikleyebileceği uyarısında bulunarak "Eğer durum kontrolden çıkarsa, uluslararası terörizmin yeni meydan okumaları ve diğer birçok gelişme ile karşı karşıya kalabiliriz" dedi.[4]

Bu kadar sert eleştirileri yapan Rusya "çekimser" oy kullanarak neden bu karara yeşil ışık yaktı? Rusya'nın tutumu Rus dış politikasındaki odaklanmaların bir mutabakatı olarak görülebilir.[5]Rusya'nın aleyhte oy kullanması, sürecin dışında kalması Rus dış politikasının son dönemde sergilediği "Batıyla işbirliğinden yana" imajına gölge düşürebilirdi. Bu anlamda Rusya'nın kararla ilgili çekimser oy kullanması bir anlamda "çaresizlik" olarak görülebilir. Oyunu bu şekilde kullanarak Rusya bir taraftan uluslararası harekete yeşil ışık yakmış, diğer taraftan da harekete yönelik eleştirilerini yapma serbestliği edinmiştir.

Putin Öfkeli, Fakat Ferman Medvedev'in…

 

Başbakan Putin Rusya'nın Udmirtia Cumhuriyeti Voktinsk füze üretim fabrikasında incelemelerde bulunmasının ardından işçilerle bir araya gelerek şunları söyledi: "Hükümet, Rusya'nın dış politikakonuları ile ilgilenmiyor. Ancak ben Libya'ya müdahale konusunda şahsi fikirlerimi söyleyebilirim. Hiçbir parametreye göre Libya rejimi demokratik ülke kriterlerine uymuyor. Bu çok açıktır. Ancak bu dışarıdan ülkelerin bir başka ülkenin içişlerine, silahlı çatışmalarına karışabileceği ve taraflardan birine destek verebileceği anlamına gelmiyor.".

Putin Libya'ya yapılan operasyonun ve Birleşmiş Milletler müdahale kararının ortaçağlarda haçlı seferlerine yapılan çağrılara benzediğini kaydetti ve ABD'nin sorun yaşanan ülkelere müdahale etmesinin alışkanlık haline geldiğini ifade etti. Putin "Burada ne utanma, ne de mantık var" eleştirisi getirdi.[6] Putin yanlısı Naşi ve Stal (Çelik) adlıgençgruplar da batılı ülkelerin büyükelçiliklerinin önünde toplanarak Libya'ya yönelik operasyonu protesto ettiler.

Devlet Başkanı Medvedev "Libya'nın bu duruma düşmesinin nedeni kendi halkına karşı işlediği suçtan kaynaklanıyor. Libya'da yaşananlar yönetimin rezaletini ortaya koyuyor. Halkına karşı işlediği suçların sonucudur. Bunların unutulmaması gerekiyor" şeklinde konuştu.[7] Ayrıca isim kullanmadan "haçlı seferi" kavramının doğru bir ifade olmadığına dikkat çekti. Medvedev Rusya'nın çekimser oy kullanmasıyla ilgili kararına şöyle bir açıklama getirdi: "Bu kararın yanlış olduğunu düşünmüyorum. Bununla birlikte bu karar bizim genel olarak Libya'da neler olduğu ile ilgili düşüncelerimizi yansıtıyor". Medvedev, "Medeniyetler çatışmasına neden olacak 'Haçlı seferleri' gibi kavramların kullanılmasından kaçınmalıyız... Her şey bugün yaşanandan çok daha kötü durumlara gidebilir..." hatırlatmasında bulundu.[8] Aslında Medvedev bunu ifade ederken dış politika konusunun kendi tasarrufundaki bir konu olduğunun altını çizmiş oldu. Zaten kısa süre önce Medvedev Rusya'nın Libya'daki büyükelçisi Vladimir Çamov'u görevden almıştır. V.Çamov olaylar başladıktan sonra Kaddafi'yi savunan radikal açıklamalarda bulunmuştur. Medvedev'in açıklamasının ardından Putin'in basın danışmanı Dmitri Peskov yeniden bir değerlendirme yaparak, Putin'in açıklamasının şahsi fikirleri olduğunu, dış politika yaklaşımlarının Kremlin tarafından belirlendiğini ifade etti.[9] Bizce bu olay önemli bir sürecin başlangıcı olabilir. Bundan sonra Medvedev-Putin ayrışması daha belirgin bir şekilde devam edecektir. Her ikisinin çevresinde kamplaşmalar ve gruplaşmalar oluşarak 2012'ye hazırlık girişimlerini başlatacaklardır.

 

Doğru Ata Oynamak

Yukarıdaki hususları da dikkate aldığımız zaman, Medvedev açısından bu sürecin avantajlı olduğunu görmekteyiz. Bu sürece destek verilmesi, doğrudan Medvedev'in tasarrufu olarak değerlendirilmelidir. Bu sürecin başarılı bir şekilde sonuçlanması Rusya-ABD ilişkilerindeki "resetleme"nin ikinci aşamasına geçişi hızlandıracaktır. Rusya'nın müdahalesi Fransa'nın yanı sıra İngiltere ile de güvenlik ve savunma alanında doğrudan işbirliğinin başlamasına yardımcı olabilir. Rusya Libya'nın "yeniden şekillendirme" sürecinde Moskova'nın da söz sahibi olmasınıhedeflemektedir. Aksi durumda Moskova bu gelişmeleri sadece dışarıdan seyretmekle yetinecektir.

Bu sürece destek vermek Medvedev'in "demokratikleşme ve modernizasyon" ilkelerine bağlılığını ifade etmek açısından önemlidir. Hatta bu destek bir şekilde Medvedev'in konumunu, dış desteğini daha da kuvvetlendirmiştir. ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden Moskova seferinde Medvedev'le, Putin'le ve ayrıca muhalefet liderleriyle de görüşmüştür. Dünyaca ünlü satranç şampiyonu "Eho Moskvı" radyosundaki blogunda, "Spaso House'ta[10] Açık Konuşma" başlıklı yazısında şunu yazmaktadır: J.Biden Putin'le görüştüğünde kendisine yeni dönemde adaylığını ileri sürmesinin uygun olmayacağını belirttiğini ifade etti. ABD Başkan Yardımcısının görüşüne göre Rusya artık Putin'den yorulmuştur. Bu yorgunluk gittikçe artacak ve Arap dünyasındaki olaylara benzer olayların yaşanmasına neden olacaktır. Görünen şu ki bu olayların gelişmesi ABD'yi tüm otoriter rejimlerle, ayrıca Rusya ile ilişkilerini gözden geçirmesine neden olacaktır.[11]

Rusya Batıyla ilişkileri iyi tutmak zorundadır. Rusya'nın hükümet yapısına göre dış politika konusu Devlet Başkanının tasarrufundaki bir konudur. Medvedev Rusya'da başlattığı modernizasyon ve demokratikleşme konusunda kısa süreli de olsa "başarı" sergilemek zorundadır.Tarihi tecrübeye dayanarak modernleşme ve demokratikleşme reformlarının da başarı olamayacağı söylenebilir.Rusya'nın siyasi tarihinde bu zamana dek başarılı bir reform yapıldığını söylemek çok zordur. Çünkü tarih boyunca yapılan reformlar dönemin diğer zaruri şartlarıyla uyuşmamıştır. Fakat bugünkü reformların kısa süre için ve ayrı ayrı sorunların çözümü açısından Rusya için faydalı olacağını söylemek gerekir. Rusya halihazırda ordunun modernizasyonu programını başlatmıştır. Bu programın gerçekleşmesi için 650 milyar dolarlık bir kaynak gerekmektedir. Programın uygulanmasında Rusya batı teknolojisine büyük gereksinim duymaktadır. Batı teknolojisi olmadan bu programın uygulanması milyarlarca dolar ek maliyet ve zaman kaybı demektir.

 

[1] Kararda, Libyalı yetkililerin Konsey'in 26 Şubat'ta aldığı 1970 sayılı karara uymamasından üzüntü duyulmakta, Libya'daki durumun, uluslararası barış ve güvenliğe karşı bir tehdit olduğu vurgulanmaktadır. Kararın "uçuşa yasak bölge oluşturulması" bölümünde, Libya hava sahasında, insani yardım amaçlı ve yabancı devletlerin vatandaşlarının ülkeden tahliye edilmesi amacıyla yapılan uçuşlar dışındaki tüm uçuşların yasaklanması istenmektedir.BM Libya'yı uçuşa yasak bölge ilan etti,

http://www.hurriyet.com.tr/dunya/17301358.asp, 23.03.2011.

[2] Дмитрий Ермолаев: Дмитрий Медведев и целостность российской позиции по Ливии, http://regnum.ru/news/polit/1386079.html#ixzz1HMBZ5lsE, 22.03.2011.

[3] Rusya'dan Libya operasyonuna tepki: Sivilleri öldürüyorsunuz, http://haberrus.com/politika/7622-Rusyadan-Libya-operasyonuna-tepki-Sivilleri-olduruyorsunuz.html, 20.03.2011.

[4] Lavrov: Libya'ya batılı müdahale, uluslararası terörizmi tetikleyebilir, http://haberrus.com/politika/7636-Lavrov-Libyaya-batili-mudahale-uluslararasi-terorizmi-tetikleyebilir.html, 22.03.2011.

[5] Дмитрий Ермолаев: Дмитрий Медведев и целостность российской позиции по Ливии, http://regnum.ru/news/polit/1386079.html#ixzz1HMBZ5lsE, 22.03.2011.

[6] Putin: Libya'ya müdahale ortaçağ haçlı seferine benziyor - 1, http://haberrus.com/politika/7627-Putin-Libyaya-mudahale-ortacag-hacli-seferine-benziyor---1--.html, 21.03.2011.

[7] Medvedev, Putin'le çelişti: Libya'ya müdahaleyi haçlı seferleri ile mukayese etmek doğru değil, http://haberrus.com/politika/7630-Medvedev-Putinle-celisti-Libyaya-mudahaleyi-hacli-seferleri-ile-mukayese-etmek-dogru-degil.html, 21.03.2011.

[8] Medvedev, Putin'le çelişti: Libya'ya müdahaleyi haçlı seferleri ile mukayese etmek doğru değil, http://haberrus.com/politika/7630-Medvedev-Putinle-celisti-Libyaya-mudahaleyi-hacli-seferleri-ile-mukayese-etmek-dogru-degil.html, 21.03.2011.

[9] Lavrov: Libya'ya batılı müdahale, uluslararası terörizmi tetikleyebilir, http://haberrus.com/politika/7636-Lavrov-Libyaya-batili-mudahale-uluslararasi-terorizmi-tetikleyebilir.html, 22.03.2011.

[10] Moskova'da ABD Büyükelçilerinin ikameti

[11] Harri Kasparov'un "Эхо Москвы" radyo sayfasındaki blogu: "Откровенный разговор в Спасо-Хаус" http://www.echo.msk.ru/blog/kasparov_garry/756571-echo/

 

Ali Asker

İlk Öğretim-Lise:: Alpan Köy-Azerbaycan

Üniversite: Azerbaycan Teknik Üniversitesi- Bakü Devlet Üniversitesi Hukuk Fakültesi (2 Üniversite)

Yüksek Lisans: Marmara Üniversitesi SBE Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı Genel Kamu Hukuku

Doktora: Ankara Ü. SBE Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı Genel Kamu Hukuku

 

Uzmanlık Alanı: Rusya, Orta Asya, Kafkaslar. Demokratikleşme ve Rejim Değişimleri. Türk Dünyası çalışmaları.

 

Bildiği Diller:

Rusça

Azerbaycanca

Bugüne Kadar Çalıştığı Yerler:

1993-1996 İmpuls LTD Şirketi, Genel Müdür danışmanı

1998-2000 Millet gezetesi (Azerbaycan, temsilci muhabir)

2007-2010 (Ayna ve Zerkalo gazeteleri Türkiye temsilcisi)

2009 – ASAM

2009- 21. Yüzyıl T.E.

 

Bilimsel Çalışmalar
Kitaplar
a) Telif Eserler
Azərbaycan hüquq tarixi:cinayət hüququ (qədim zamanlardan 1920-ci ilədək), Azərnəşr, Bakı, 1999, (Mehman Dəmirli ilə birlikdə), 200 s.
Kaymakam Adaylığı Sınavına Hazırlık (Editörler: Tezel Öçal ve Zehra Odyakmaz), Savaş Yayınları, Ankara 2004, 1159 sayfa
Konu Anlatımlı –Testli Anayasa Hukuku, İdare Hukuku ve İdari Yargı (Zehra Odyakmaz ve Ümit Kaymakla birlikte), 1. baskı (448 sayfa), 2. baskı (522 sayfa). 2004 (1. baskı), Ankara 2004 (2. baskı)
Soykırımdan fazlası (Kafkaslarda Ermenilerin yaptıkları mezalim ve Hocalı soykırımı üzerine)- belgesel senaryosu, 43 dak. (tamamlanma aşamasında)
 
b) Çeviri, Aktarma, Derleme, Düzenleme ve Editörlük
Yeni Anayasalar: BDT ve Baltık Ülkeleri, (Dr. Abdurrahman Eren’le birlikte), TİKA Yayınları, Ankara 2005, (Rusça, Ukraynaca, Türkmence, Özbekçe ve Azerbaycan Türkçesinden aktarma ve çeviri, düzenleme, açıklama ve Giriş Makalesi)
Mirza Bala Mehmetzade, Azerbaycan Misak-i Millisi, (Elşad Mahmudov’la birlikte), Azerbaycan Kültür Derneği Yayınları, Ankara 2002, , 87 s., (Osmanlıcadan aktarma ve şerhler)
 
Şahidin Xatirələri, AHC maliyyə naziri Əbdüləli Əmircanın xatirələri Ayna gazetesi, 1, 8, 15, 29, aprel 2006. (Türkiye Türkçesinden Azerbaycan Türkçesine aktarma, kitap olarak yayın aşamasında)
Hüseyin İsmayılov, Azerbaycan’da Aşık Sanatı, Alpan Yayınları, Ankara, 2008, (Azerbaycan Türkçesinden Aktarma, Mahire Gayıbova ile birlikde).
Cemil Hasanlı, Soğuk Savaşın Sınav Meydanı: Türkiye-SSCB İlişkileri, Bilgi Yayınları, Ankara, 2010 (Baskı aşamasında)
 
Tezler:
Doktora: Eski Sosyalist Ülkelerde Siyasi Rejim Değişmeleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı/Genel Kamu Hukuku, (Dnş. Prof.Dr.Anıl Çeçen) Ankara 2007, 391 s.
Yüksek Lisans: Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasında Devlet Sistemi ve Temel Öğeleri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı/Genel Kamu Hukuku,  (Dnş.: Prof.Dr. Mehmed Akad İstanbul,, 2000, s.137.
 
Makaleler
-       Telif
Auen Kilsə Qanunnaməsində cinayət hüququ normaları (Mehman Demirli ile Birlikte), Qanun, Bakı 1996.
Mədinə şəhər dövlətinin təşəkkülü və konstitusiyasının əsas cəhətləri, Qanun No:8, Bakı 1997.
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına Göre Devlet Organlarının Yapısı ve İşleyişi, Yeni Türkiye Dergisi (Türkoloji ve Türk Tarihi Araştırmaları Özel Sayısı), Ankara 2003, s. 207,
Azerbaycan Cumhuriyetinde Kadın Hakları ve Günümüz Sorunları, Yıl: 1, Sayı: 1, s. 21-23. Türk Dünyası İnsan Hakları Bülteni, Ankara, Eylül 2004.
Erivan’a Yılbaşı Hediyesi: Rusya Ermenistan’ı Saldırı Amaçlı Silahlarla Donatıyor, Stratejik Analiz, Cilt: 9, Sayı:107, Mart 2009, s. 18-20.
Gürcistan ve Azerbaycan Askeri İşbirliğinde, Stratejik Analiz, Cilt: 9, Sayı:108, Nisan 2009, s. 15-17.
Ermenilerin Azerbaycan’da Yaptıkları Soykırımlar ve Devam Eden Çözümsüzlük, Stratejik Analiz, Cilt: 9, Sayı:108, Nisan 2009, s. 28-38.
Gergin Gündem: Türkiye-Ermenistan Sınır Kapısı Sorunu, Stratejik Analiz,Cilt: 10, Sayı 109, Mayıs 2009, s.30-36.
Gürcistan'da Sıcak gelişmeler:  Tamamlan(ma)mış Devrim, Paylaşılamayan Bölge,Stratejik Analiz, Cilt: 10, Sayı:110, Haziran 2009, s. 30-36.
ABD-Rusya Rekabeti Bağlamında Manas Üssü Sorunu, Stratejik Analiz, Cilt: 10, Sayı:111, Temmuz 2009, s. 20-23.
Azerbaycan’da Demografik Gelişmeler Işığında Bazı Tespit ve Tahminler, Stratejik Analiz, Cilt: 10, Sayı:111, Temmuz 2009, s. 64-72.
İç Savaş Eşiğindeki Kuzey Kafkasya, 21.Yüzyıl Dergisi, Ekim 2009, Sayı:10, s.43-52
Rusya’nın Modernizasyonu Mümkün mü? , 21.Yüzyıl Dergisi, Kasım 2009, Sayı:11, s.69-74
Kafkaslarda Barışa Giden Yol Savaştan mı Geçmeli? , 21.Yüzyıl Dergisi, Aralık 2009, Sayı:12, s.65-74
Türkiye Azerbaycan İlişkilerinin Çok Boyutlu Temelleri, 21.Yüzyıl Dergisi, Ocak 2010, Sayı:13, s.37-54 (Arif Keskin ve Kamil Ağacan’la birlikte)
Bakü'de Kuzey’den Esen Rüzgarlar, 21.yüzyıl Dergisi, Şubat 2010, Sayı:14, s.7-10
 ‘’Ermeni Açılımı’’ Sonrası Türkiye-Azerbaycan İlişkileri, 21.Yüzyıl Dergisi, Mart 2010, Sayı:15, s.45-56
Kırgızistan’da Bitmeyen Devrim mi, Fillerin Tepişmesi mi? , 21.Yüzyıl Dergisi, Mayıs 2010, Sayı:17, s.33-40
Ankara’dan Medvedev Geçti: İlişkilerin Değerlendirilmesi, 21.Yüzyıl Dergisi, Haziran 2010, Sayı:18, s.49-56.
Sırat Köprüsü Kadar Zorlu Geçiş, 21.Yüzyıl Dergisi, Temmuz 2010, s. 65-72.
Rusya Federasyonu’nun Yeni Askeri Doktrini Bir Tepki Belgesi mi?MSI, Sayı: 054, Nisan 2010, s. 48-54.
Protokoller, “Soykırım Tasarısı” ve Türkiye-Ermenistan İlişkileri, Türk Yurdu Dergisi,
Kırgızistan Yol Ayrımında: Demokrasiye mi, Otoriterizme mi? 2023 Dergisi, Yıl:9 Sayı:109.
Herkesin Sınıfta Kaldığı Ders: Kırgızistan Olaylarında Okunması Gerekenler, 2023 Dergisi, Temmuz 2010, Sayı: 111, s. 54-58.
Medvedev’in “Eksen Kayması”: Ne Kadar Kayabilir ki? 21.Yüzyıl Dergisi, Ağustos 2010, Sayı:20, s. 39-48.
Rusya’nın Balkanlar Politikasının Bazı Hususları, 2023 Dergisi, Ağustos 2010, Sayı:112, s. 54-59.
Kilise Savaşları: Moskova-Kiev-İstanbul, 21. Yüzyıl Dergisi, Eylül 2010, Sayı: 21, s. 31-38.
Kafkasya’daki Silahlanma Rusya-Türkiye İlişkilerinin Neresinde? 21. Yüzyıl Dergisi, Ekim 2010, Sayı: 22, s. 21-28.
Kırgızistan Seçimleri Demokratikleşmeye Vesile Olabilir mi? 21. Yüzyıl Dergisi, Kasım 2010, Sayı: 23, s. 8-10.
Ermenistan'da Anayasal Dönüşüm Süreci ve Anayasanın Temel Özellikleri, Ermeni Araştırmaları Dergisi, Sayı: 36, Terazi Yayıncılık, Ankara Kasım 2010, s. 191-218. 
Qırğızıstanda demokratik transformasiya cəhdi, Analitik Baxış, Say:4, SAM,  s. 22-28.
Rusya'nın Afganistan Politikasında Belirsizlik, 21. Yüzyıl Dergisi, Ocak 2011, Sayı: 25, s. 39-45.
Gözetlemeye Devam: Gebele Radar Üssü’nün Modernizasyon, EkoAvrasya, Yıl:4, Sayı: 14, Bahar 2011, s.36-37.
Türkiye-Ermenistan İlişkileri ve Rusya’nın Tutumu, 21. Yüzyıl Dergisi, Şubat 2011, Sayı: 26, s. 15-21.
Rusya: Olgular ve Tahminler Işığında, Mart 2011, Sayı: 27, s. 45-51.
Mağrip’ten Esen Rüzgarın Rusya’da ve Güney Kafkasya’da Etkileri, 21. Yüzyıl Dergisi, Nisan 2011, Sayı: 28,  s.39-46.
 
 
 -       Aktarma ve Çeviri
Sergey Yatsenko, Vusunlar, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:1, Ankara 2002, s. 776-781. (Rusçadan çeviri)
 Nikolay Bokovenko, Tagar Kültürü, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:1., Ankara 2002,s. 518-525. (Rusçadan çeviri)
Sergey G.Skobelev, Vladimir N.Nechiporenko, Stepan V.Pankin, Arkeolojik Kaynaklara Göre Orta Yenisey Kırgızları, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:2., Ankara 2002, s. 391-396. (Rusçadan çeviri)
Boris İ.Marşak, Türkler ve Soğdlular, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:2., Ankara 2002, s. 170-178. (Rusçadan çeviri)
İrina F.Popova, Orta Asya Türkleri ve Erken Tang Çin Devleti, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:2., Ankara 2002, s. 127-132. (Rusçadan çeviri)
Yuriy F.Buryakov, Eski ve Orta Çağ Dönemlerinde Büyük İpek Yolu Üzerinde Orta Asya Türkleri, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:3., Ankara 2002, s. 234-242. (Rusçadan çeviri)
Yunus Nesibli, Orta Çağ Gürcü Kaynaklarında Türkler, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:4., Ankara 2002, s. 722-730. (Rusçadan çeviri)
Svetlana İ. Valiulina, İdil Bulgarlarında Cam Sanatı, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:6., Ankara 2002, s.55-62. (Rusçadan çeviri)
Yuriy F. Buryakov, Timur, Timurlular ve Bozkırın Türk Göçebeleri, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:8., Ankara 2002, s. 534-539. (Rusçadan çeviri)
Talaybek Koyçumanov, Temirbek Bobuşev, Sovyet Sonrası Orta Asya Geçiş Ekonomilerinin Sorunları ve Entegrasyonun Geleceği, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:19., Ankara 2002, s.15-23. (Rusçadan çeviri)
Kamil Veli Nerimanoğlu, Azerbaycan’ın Devlet Dili Siyaseti, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:19., Ankara 2002, s.244-251. (Azerbaycan Türkçesinden aktarma)
Aman Hanberdiyev, Türkmenistan’da Eğitim ve Bilgisayar, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:19., Ankara 2002, s. 815-827. (Rusçadan çeviri)
Ovez Gündogdiyev, Türkmenlerde Savaş Sanatı ve Silahlar (VI-XVI. yy.), Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:19., Ankara 2002, s.828-833. (Rusçadan çeviri)
Rafael Muhammetdinov, Boşevizm, “Milli” Komünizm ve M.Sultan Galiyev Fenomeni, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:18., Ankara 2002, s.843-853. (Rusçadan çeviri)
Djenish Djunushaliev, Kırgızistan’da 1916 İsyanı, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:18., Ankara 2002, s.627-630. (Rusçadan çeviri)
S.Oboznov, Rusya ve Latin Amerika BM`de: İşbirliği Sorunları ve Geleceği, Avrasya Dosyası, BM Özel, İlkbahar 2002, Cilt:8, Sayı:1, s. 225-237. (Rusçadan ceviri, A.İsayev ile birlikte).
Nursultan Nazarbayev, Krizin Anahtarları, Stratejik Analiz, Cilt:10, Sayı:110 Haziran 2009, s. 89-95.

Son ekleyen Ali Asker