Arap Baharının başlangıcından bugüne Rusya'nın Ortadoğu'ya yönelik siyasetinin önemli kısmını bölgede barışı sağlamak için yaptığı arabuluculuk faaliyetleri oluşturmuştur. Arap Baharı'nın başladığı dönemde, Başbakanlık görevini sürdüren Vladimir Putin'in Ortadoğu'da yaşananları "Haçlı Seferleri[1]" ne benzeterek Batı müdahalesini eleştirmiş. Rusya'nın Suriye politikası 22 Haziran 2012'de Suriye tarafından düşürülen Türk jetine karşın önemli bir değişim görülmemektedir. Rusya'nın Suriye politikasına ilişkin bir değerlendirme yapacak olursak Rusya'nın Suriye'ye karşı tutum ve söylemlerinin Mart 2011'den bu yana aynı çizgide seyrettiğini net bir şekilde görmekteyiz. Bu süreçte Rus yetkililerinin önem verdiği husus, sorunların barışçıl yollarla çözülmesi ve dış müdahalenin mümkün olduğu kadarıyla engellenmesi olmuştur ve hala da aynı şekilde devam etmektedir. Rusya'nın Suriye politikası ve Suriye'de yaşananlar ile ilgili açıklamalarını tarihi bir kronoloji içerisinde şu şekilde sıralanabilir:

Haziran 2011: Suriye'de yaşanan şiddet olaylarının artması üzerine 8 Haziran 2011'de İngiltere ile Fransa'nın Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi(BMGK)'ne Suriye ile ilgili karar tasarısı sunmuşlardır. Rusya'nın daha önce belirtmiş olduğu tasarıyı veto tehdidi, BM Güvenlik Konseyine sunulan tasarının ılımlı yaklaşımlar taşımasında önemli bir etken olmuştur. [2]

Temmuz-Ekim 2011: 2011 Ramazan'ında Hama'da yüzlerce kişinin ölümüne yol açan olaylar sonrasında, Rus yetkililer bir taraftan Suriye'den sivil halka karşı güç kullanmamasını istemiş ve BMGK'nin uluslar arası basın için hazırladığı açıklamayı onaylamıştır. Ayrıca Rusya Devlet Başkanı Medvedev hem Esad yönetimine hem de protestoculara silahları bırakmaları ve görüşmelere başlamaları yönünde çağrıda bulunmuştur[3]. Suriye'de yaşanan olaylar üzerine, ABDve Avrupa Devletleri Esad'a yönetimden çekilmesi çağrısında bulmuşlar[4], Rusya ise bu çağrılara rağmen Esad yönetimine olan desteğini devam ettirmiştir. ABD başta olmak üzere AB ülkelerinin yer aldığı petrol ve petrol ürünlerini de kapsayacak şekilde Suriye'ye yönelik yaptırım paketi kararı üzerine Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, "Herhangi bir kriz sürecinde bu tür yaklaşımlar ortaklığı yok ediyor." açıklamasında bulunmuştur. [5] New-York'ta düzenlenen Birleşmiş Milletler 66. Genel Kurul toplantısında Lavrov, Rusya'nın Suriye'ye askeri müdahalenin yapılmasını öngörmeyecek Suriye konulu her çeşit kararı desteklemeye hazır olduğunu belirtmiştir.[6] Ekim 2011'de Rusya, Çin ile birlikte BMGK'nde Suriye 'ye müdahale kararını veto etmiştir.[7]

Ocak-Mart 2012: Eylül 2011'de ağır uçak gemisi Amiral Kuznetsov 'un üç aylık Atlantik ve Akdeniz turuna çıkacağı açıklanmış, son durağının Tartus askeri üssü belirtilmiştir. Bunun ardından Ocak 2012'de Rusya Savunma Bakanlığı savaş gemilerinin Suriye'nin Tartus Limanını ziyaretinin ülkede devam eden siyasi krizle ilişkili olmadığını, önceden planlanan bir tatbikat çerçevesinde bölgede bulunduklarını açıklamıştır.[8] Rus askeri uzmanlardan Aleksandır Perenjiyev Suriye'nin Ortadoğu'da Rusya'nın son cephesi olduğunu belirtmiş ve ''Eğer bu kaybedilirse bizim değerimiz ikinci sınıf bir ülke konumuna düşer." açıklamasında bulunarak Suriye'nin bölgeye çıkış açısında önemini belirtmiştir. [9] Diğer taraftan Rus Milli Güvenlik Konseyi Başkanı Nikolay Patruşev, İnterfax'a verdiği bir röportajda Suriye'deki duruma ilişkin olarak "NATO üyeleri ile bazı Arap ülkelerinin Libya senaryosu olmayınca işi doğrudan askeri müdahaleye dönüştürmek istedikleri bilgisi geliyor. Gerçi bu kez asıl saldırı gücünün Fransa, İngiltere veya İtalya'dan değil, Suriye'nin komşu çevresinden, kısa süre öncesine kadar kendisiyle dost olan, İran ile rekabet eden ve büyük ihtirasları olan Türkiye olması bekleniyor"[10] açıklamasında bulunmuştur. Şubat 2012'de BMGK'ne sunulan Suriye tasarısı Çin ve Rusya'nın vetosu sonucunda kabul edilmemiştir. [11] Mart 2012'de Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) tarafından hazırlanan raporda Suriye'nin silah ihtiyacının yüzde 78'lik kısmını Rusya'dan sağladığını ve Rusya'nın Suriye'ye sattığı silah oranın 2007 ile 2011 arasında daha önceki 4 yıla oranla yüzde 580 arttığını açıklamıştır.[12] Rusya ve Avrasya Programı uluslar arası ve Stratejik Araştırmalar Merkezi'nden Jeffrey Mankoff, Rusya ve Suriye arasındaki savunma sanayi anlaşmalarının değerinin 4 Milyar Dolar olduğunu belirtmektedir. [13] 21 Mart 2012'de BM Güvenlik Konseyinde Çin ve Rusya, BM Özel Temsilcisi Kofi Annan'ın altı maddelik Suriye ile ilgili planının kabul edilmiştir. .[14]

Nisan 2012: Mart 2012'de Rusya ve uluslararası basında yer alan Rus savaş gemisinin Suriye limanına yanaştığı ve askeri amaçlı olarak bölgede olduğu yönünde iddialar ortaya atılmıştır. Lavrov bu iddiaların bir peri masalı [15]olduğunu açıklamışsa da Moskova 3 Nisan'da Rus savaş gemisi Smetliviy 'i Suriye limanına göndermiştir. Debka File Rusya'nın bu hareketini Washington'a verilmiş bir mesaj olarak yorumlamıştır.[16]

Haziran 2012: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in 5-6 Haziran 2012'de gerçekleştirmiş olduğu Çin ziyareti sonrasında taraflar Suriye konusunda müdahalelere karşı olduklarını açıklamıştı. Bunun açıklamadan kısa bir süre sonra Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Suriye'ye yönelik uluslararası müdahale isteyenlerin, Annan Planı'nın uygulanmasını engellemeye çalıştığını belirterek "BM Güvenlik Konseyi Daimi Üyeleri, İran, Irak, Lübnan, Ürdün, Arap Ligi, Suudi Arabistan ve Avrupa Birliği ülkelerinin katılacağı uluslararası bir toplantı yapılmasının yararlı olacağını düşünüyoruz" açıklamasında bulunmuştur.[17] 13 Haziran 2012'de Lavrov, Tahran'daki günübirlik ziyareti sırasında, ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Rusya'nın Suriye'ye saldırı helikopterleri gönderdiğini iddia etmiştir. Bunun üzerine Lavrov ise ABD'nin Suriye'deki muhaliflere silah sağlamakta olduğunu ve bu silahlar yönetim aleyhine kullanıldığını kendilerinin ise bu tarz bir girişimlerinin olmadığını açıklamıştır. [18] 18-19 Haziran'da Rus Devlet Başkanı Putin ve ABD Başkanı Obama, Meksika'da düzenlenen G20 zirvesine bir araya gelerek Suriye'deki son gelişmeler ile ilgili görüşmüşler ortak bir sonuç ortaya sunulamamıştır.[19] İngiltere, Suriye'ye askeri helikopter ve füze götüren Alaed adlı Rus gemisini İskoçya açıklarında durdurarak geçişine izin verilmemiş ve gemi Rusya'ya geri dönmüştür. [20] Dış İşleri Bakanı Sergey Lavrov yaptığı bir açıklama ile kargo gemisinin Suriye'ye 2008 antlaşması kapsamına tamir edilen helikopterleri taşıdığını açıklamıştır.[21] 22 Haziran 2012'de Türk jetinin Suriye tarafından düşürülmesinden sonra Rusya Dış İşleri Bakanı Yardımcısı Aleksandr Gruşko konu ile ilgili olarak olumsuz senaryoların gerçekleşmesine neden olacak herhangi bir adım atılmamasını beklediklerini açıklayarak Suriye'nin yanında bir tavır sergilemiştir.[22]

Sonuç olarak Rusya 2011 Mart'ından bu yana Suriye konusunda Tunus, Libya ve Mısır'da olduğu gibi bekle-gör politikası yerine olaya doğrudan müdahil olmuş ve Suriye Krizi'nde oldukça aktif bir politika izlemektedir. Rusya'nın Suriye Krizinde takip etmiş olduğu politika, Suriye'de kurulacak yeni bir düzenin kendi çıkarları ekseninde oluşmasını amaçlamakta olduğunu göstermektedir. Nitekim Rusya için Suriye krizi sadece askeri ve ticari değil ayrıca yeniden küresel güç haline gelişi açısından büyük bir öneme sahiptir. Bu bağlamda Rusya, SSCB'nin çöküşü ile yakalandığı imparatorluk bunalımından kurutulmaya başlamıştır.

[1]Putin'den 'Haçlı Seferi' benzetmesi, http://www.bloomberght.com/guncel-siyaset/haber/868401-putinden-hacli-seferi-benzetmesi,21.03.2011

[2] Suriye'yi kınayan tasarı BM Güvenlik Konseyi'nde, http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2011/06/110609_un_syria.shtml,09.06.2011

[3] Russia to Syria: Stop violence now!, http://rt.com/news/syria-medvedeve-stop-violence-357/,29.08.2012

[4] Dünya Esad'a 'Güle Güle' Dedi, ttp://dunya.milliyet.com.tr/dunya-esad-a-gule-gule-dedi/dunya/dunyadetay/19.08.2011/1428580/default.htm,19.08.2011

[5] Rusya, Suriye'ye yaptırımları kınadı, http://haberrus.com/politika/8888-Rusya-Suriyeye-yaptirimlari-kinadi.html,03.09.2011

[6] Rusya'dan Suriye'ye ambargo muhalefeti, http://turkish.irib.ir/haberler/dis-haberler/item/250480-rusyadan-suriyeye-ambargo-muhalefeti,21.09.2011

[7] "Rusya neden Suriye yönetimini destekliyor?",http://www.sabah.com.tr/Dunya/2011/10/15/rusya-neden-suriye-yonetimini-destekliyor,15.10.2011

[8] Cruiser Adm Kuznetsov to leave for Mediterranean in Nov", http://www.itar-tass.com/en/c32/236147.html,29.09.2011, [8] "Russian warships leave Syrian port of Tartus"http://en.rian.ru/world/20120110/170695026.html, 10.02.2012

[9] "Lavrov in Syria to Strongly Back Assad",http://www.themoscowtimes.com/news/article/lavrov-in-syria-to-strongly-back-assad/452593.html,08.02.2012

[10] Russia Says West Planning No-Fly Zone in Syria to Protect Rebels http://www.bloomberg.com/news/2012-01-12/russia-says-west-planning-no-fly-zone-in-syria-to-protect-rebels.html,12.01.2012

[11] "Rusya ve Çin BM'deki Suriye Tasarını Veto Etti" http://www.voanews.com/turkish/news/Rusya-ve-Cin-BMdeki-Suriye-Tasarn-Veto-Etti-138713344.html,04.02.2012

[12]Tom Parfitt, " Syria: dramatic increase reported in foreign arms supplies to Assad regime between 2007-2011,"19.03.2012

[13] (Holly Yan ,"Why China, Russia won't condemn Syrian regime" http://articles.cnn.com/2012-02-05/middleeast/world_meast_syria-china-russia-relations_1_syrian-president-bashar-al-assad-syrian-government-syrian-regime?_s=PM:MIDDLEEAST,05.02. 2012)

[14]"Russia and China join UN security council effort to end Syrian bloodshed"

http://www.guardian.co.uk/world/2012/mar/21/syria-un-security-council-peace-russia-china,21.03.2012, "Suriye Annan Planı'nı kabul etti" , http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2012/03/120327_syria_annan.shtml, 27.03.2012

[15] 'Fairytales!' No Russian warships, anti-terror squads in Syria ", http://rt.com/politics/russia-syria-warships-annan-lavrov-979/, 20.03.2012

[16] "Russian warships launch drill from Tartus versus US-Israeli-Greek naval exercise", http://www.debka.com/article/21886/, 03.04.2012

[17]Rusya'dan sert çıkış, http://www.sabah.com.tr/Dunya/2012/06/10/rusyadan-sert-cikis,10.06.2012

[18]"Lavrov, İran'da Suriye'yi konuşacak" http://www.timeturk.com/tr/2012/06/13/lavrov-iran-da-suriye-yi-konusacak.htmlRusya ,13.06.2012

[18]Clinton: Rusya, Suriye'ye saldırı helikopteri veriyor",

http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=1303145&title=clinton-rusya-suriyeye-saldiri-helikopteri-veriyor, 13.06.2012,ABD-Rusya arasında ''Suriye" gerginliği,

http://www.cnnturk.com/2012/dunya/06/14/abd.rusya.arasinda.suriye.gerginligi/665053.0/index.html, 14.06.2012, Clinton accuses Russia of selling attack helicopters to Syria,

http://www.washingtonpost.com/world/national-security/2012/06/12/gJQASrD8XV_story.html,12.06.2012

ABD-Rusya arasında ''Suriye" gerginliği,

http://www.cnnturk.com/2012/dunya/06/14/abd.rusya.arasinda.suriye.gerginligi/665053.0/index.html, 14.06.2012

[19] Putin ve Obama'nın gergin zirvesi: Suriye için 2 saat ter döktüler, gülümsemediler, http://www.turkrus.com/haber-hatti/56289/putin-ve-obamanin-gergin-zirvesi-suriye-icin-2-saat-ter-doktuler-gulumsemediler.html,19.06.2012, Putin-Obama: results of talks on the sidelines of the G-20 Summit, http://english.ruvr.ru/2012_06_19/78553861/,19.06.2012

[20] Russian Ship 'Carrying Arms' to Syria 'Turns Back' – Hague, http://www.en.rian.ru/russia/20120619/174130183.html,19.06.2012

[21] Ship bound for Syria was carrying 3 old helicopters repaired in Russia – Lavrov, http://www.rt.com/news/lavrov-syria-exclusive-394/, 21.06.2012

[22] "Rusya'dan NATO'ya uyarı!",http://www.haberturk.com/dunya/haber/753817-rusyadan-natoya-uyari,25.06.2012