Sefer, Osmanlı havacılığının dönemin en ileri hava gücüne sahip ülkeleriyle rekabete girişme hamlesi olarak yapılmış bir harekettir. Ocak 1914’de Osmanlı hükûmeti; İmparatorluğunun azalan saygınlığını yeniden kazanmak, Türk havacılığının kaydettiği ilerlemeyi vurgulamak, havacılığın önemini anlatmak, İslam ülkeleriyle bir dayanışma vesilesi olmak ve Balkan Savaşı’nın acı hatıralarını silmek, Türk pilotlarına hayranlık duyulmasını sağlamak amacıyla İstanbul–Kahire arasında politik gezi olarak sefer düzenlenmesine karar vererek hazırlıklara başlamıştır. Türk Hava Kuvvetleri’nin kuruluşunun ilk yıllarında hem Türk Hava Gücü’nün tanıtılması hem de İslam ülkeleri arasında bir dostluk ve yakınlaşma sağlamak amaçlarını taşıyan bir İstanbul-Kahire seferi düzenlenmiştir.

 İLK PİLOT HAVA ŞEHİDİ TAYYARECİ FETHİ BEY

İstanbul-Kahire uçuşunda 27 Şubat 1914’te şehit olan Yzb. Fethi ve Yzb. Sadık Beyler ile yine aynı uçuşta 11 Mart 1914’te şehit olan Tğm. Nuri Bey, Türk Hava Kuvvetleri’nin ilk şehitleridir. Salim ve Kemal Beylerin 9 Mayıs 1914’de Kahire-İskenderiye’ye ulaşması ile  İstanbul-Kahire seferinin başarı ile tamamlanmış ve Türk havacılığının azim ve cesaret bayrağı Kahire ye ulaştırılmıştır.

İstanbul-Kahire seferi sırasında şehit olan havacılarımız verilen vazife uğrunda her türlü zorluğu göze alacak cesaret ve kararlılığa sahip birer kahramanlardır. Bu kahramanlar inandıkları ilkeler ve değerler ile ülkelerinin şanını ve şerefini korumak uğruna bu yolculuğa çıkmışlardır. Hiçbir zorluğun yıldıramadığı ve engel tanımayan cesur havacılar olarak isimlerini altın harfler ile tarihe yazdırmışlardır. Türk havacılığının temellerine öz güven veren can suyu olmuşlardır. Bu uçuş büyük yankılar uyandırmış ve tarih sayfalarında yerini almıştır. Osmanlı ordusu, bu seferde hem en yetenekli subaylarını hem de elindeki sınırlı sayıdaki tayyare gücünü kaybetmesine karşılık, seferi bir onur ve gurur mücadelesi gibi görüp başarıyla tamamlamıştır. 

Bu ilk Hava Şehitlerinin anısına, İstanbul’un Fatih-Saraçhane’deki Fatih Parkı’nda 1914 yılında bir anıt yapılmasına başlanmıştır. Anıtın temeli 2 Nisan 1914’te atılmış ve 1916 yılında bitirilerek törenle açılmıştır. Bu anıtın açılışında yapılan tören, aynı zamanda Türk Hava Şehitleri için düzenlenmiş olan ilk anma günü olmuştur. Bu tarihten 1926 yılına kadar geçen dönem içinde, Hava şehitlerinin anılması için müstakil olarak bir tören düzenlenmemiştir.

Hava Şehitleri’nin anılması için müstakil olarak tören düzenlenmesine 1926 yılında başlanmış ve 1926 yılından 1935 yılına kadar her yılın 27 Ocak gününde “Hava Şehitlerinin Anma Günü” ismiyle törenler düzenlenmiştir. Büyük Önder Mustafa Kemal ATATÜRK tarafından 16 Şubat 1925’te kurulan ve günümüzde Türk Hava Kurumu genel başkanlığı adını taşıyan Türk Tayyare Cemiyeti’nin kuruluş yönergesinin 36’ncı maddesi ile 27 Ocak günü,“Türkiye Tayyare Şehitlerini Anma Günü” olarak kabul edilmiş ve kutlanmıştır. 27 Ocak günü öğleyin Türkiye semalarında uçuş faaliyeti bir saat durdurulmuştur. Cemiyet şubelerinin düzenledikleri törenlerle Hava Şehitleri ziyaret edilmiştir. Hava Şehitleri’ni Anma Günü’nün 27 Ocak olarak kabul edilmesinin nedeni, Balkan Savaşı ve 1’nci Dünya Savaşı’nın birçok cephesinde pilot olarak görev yapmış ve Milli Mücadele Döneminde Türk Havacılığı’nın kurucusu, öğretmeni ve üstün niteliklere sahip bir pilotu olan Bnb. Fazıl Bey, 27 Ocak 1923 günü görev uçuşunda şehit olmuştur.

Binbaşı Fazıl

1926 yılından itibaren Türk havacılığının efsanelerinden büyük havacı Binbaşı Fazıl Bey’in şahadet tarihi olan 27 Ocak Hava Şehitlerimiz için “Hava Şehitlerini Anma Günü” olarak ilan edilmiştir. 1935 yılına kadar 10 yıl süreyle her yılın 27 Ocak gününde “Hava Şehitlerini Anma Günü” adıyla tören düzenlenmiştir. Fakat,Ocak ayının Türkiye’nin en soğuk aylarından biri olması, yurdun birçok yerinde törenler iptal edilmiş ve “Hava Şehitlerini Anma Günü”nün arzu edilen şekilde yapılamamasına neden olmuştur.

Türk Hava Kurumu’nun 1935 yılında yapılan 6’ncı kurultayında yerel yöneticilerin de görüşleri alındıktan sonra, daha önce her yılın 27 Ocak gününde yapılmakta olan Hava Şehitlerini Anma Günü’nün 1935 yılından itibaren her yılın 15 Mayıs gününde yapılmasına karar verilmiştir. Bu karar gereğince 1935 yılından itibaren “Hava Şehitlerini Anma Günü” törenleri her yılın 15 Mayıs gününde kutlanmaktadır. Ancak, günümüzde 15 Mayıs Hava Şehitlerini Anma Günü” resmi olarak kutlanmamaktadır.

Mustafa Kemal ATATÜRK, “Göklerine sahip çıkamayan uluslar bağımsız olamazlar”. “İstikbal Göklerdedir.”

Türk pilotlarımızdan, Tabariye Gölü’ne ilk şehit düşen Pilot Fethi Bey, Sadık ve Nuri Beyler, Kurtuluş Savaşı’nda görev yaparken şehit düşen Pilot Fazıl Bey ve Kıbrıs Harekatı’nda şehit düşen Pilot Cengiz Topel başta olmak üzere bugüne kadar görevlerini başarıyla yerine getirmek ve vatanımızı savunmak uğruna canlarını seve seve feda ederek şehit olan bütün pilotlarımızı ve tüm hava şehitlerimizi saygı, rahmet, minnet ve şükran duygularımızla anıyoruz. Kahramanlarımızın ruhları şad, mekanları cennet olsun.

KAYNAKÇA;

TATAR, Cengiz. Türk Havacılık Tarihi (1909-1954) Milli Mücadele Dönemi Öncesi ve Sonrası Türk Havacılığı, Doktora Tezi, 2018.

www.tayyareci.com. İnternet Sitesi.