Bu sayfayı yazdır

Sümela’da Geriye Sayım: 15 Ağustos’ta “Pontusculuk” Gelenekselleşecek

Yazan  08 Ağustos 2011
Eski Rum kilisesi “Aya Yorgi Peristereota”ya yapılacak ziyarete özel olarak dikkat etmek gerekir.

5 Ağustos'ta birçok haber sitesinde şu haber yer aldı: "Sümela'da ayine izin çıktı - Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul Fener Rum Patrikliği'nin Meryemana'nın vefatının yıldönümü nedeniyle Sümela Manastırı'nda ayin düzenlenmesi isteğine olumlu cevap verdi…"

Sümela'daki bu ayinin büyük bir katılımla yapılacağı, Yunanistan'ın çok büyük organizasyonlar hazırladığı, yaklaşık on bin kişinin geleceği biliniyor. Bu kez daha büyük bir organizasyonla ve Rum Patriği'nin yöneteceği bir ayinle artık 15 Ağustos'ta Sümela'da ayin yapılması "geleneksel" hale getirilecektir. Kültür Bakanı Ertuğrul Günay da Sümela'daki ayinde hazır bulunacaktır.

Sümela'daki ayine 10 gün kala, sanki yeni bir gelişme, yeni verilen bir müsaade gibi "Sümela'da ayine izin çıktı" şeklinde haber yapılmaktadır. Bu izin geçen seneden alındı, aylar öncesinden otellerde Yunanlılar yerlerini ayırttılar, para kazanma uğruna milli değerleri bir kenara atan yöneticiler, turistik kazancı düşünenler ellerini aylardır ovuşturuyor.

DHA'nın haberinin devamında şöyle denmekte: "Bakanlığın yazısında ayinin, manastırda ziyaretçi dolaşımına engel teşkil etmeyecek şekilde ve sınırlı ziyaretçi katılımı ile avlu bölümünde yapılmasının uygun olduğu da ayrıca belirtildi."

Geçen sene de aynı şekilde "kısıtlı" diye haberler vardı. Ama 15 Ağustos 2010'da Sümela resmen "kurtarılmış bölge" gibiydi. "Pontus İmparatorluğu"nun eski haritası bulunan ve "I am Pontios" yazılı tişörtler taşıyan çok sayıda Yunanlı, aslında Fatih Sultan Mehmed'in 15 Ağustos 1461'de Trabzon Rum İmparatorluğu'nu yıktığı güne denk getirilen bir tarihte Sümela'da gösteri yaptı. Bu bir anlamda 1461'de yıkılan Trabzon Rum İmparatorluğu'nun rövanşını almak oldu ve bu sene daha da görkemli bir organizasyon ile yine bu rövanşı alacaklar.

Önceki yıllarda da aynı tarihte Sümela'da ayin yapma girişimlerinde bulunulmuştu. 2009'da, "Rusya Yunan Cemaatleri Federasyonu" Başkanı ve Rus Duma'sı milletvekili İvan Savidis ve Selanik Valisi Panayotis Psomyadis'in de aralarında bulunduğu Yunanlı bir grup Sümela içinde korsan ayin yapmaya kalkışınca ve görevliler ayin yapılmasına engel olmak istediğinde evvela bir arbede yarattılar. Korsan ayin girişimleri engellendiğinde ise Sümela'da hep birlikte "Yunan Milli Marşı"nı okudular.

Türkiye'de işin "dinlerarası hoşgörü" ya da "turizm kazancı" ile ilgileniliyor ve maalesef milli değerlerin uğradığı erozyon ile diplomatik alandaki "hasar" ile ilgilenilmiyor.

2009'da Türk topraklarında, bir Türk yetkilinin müdahalesi karşısında "Yunan Milli Marşı"nı okuyabilen Yunan asıllı Rus milletvekili bakınız daha neler yapmış: "16 Ağustos 2009 (İHA) Trabzon'da Ortodoks kilisesi inşa edeceğim - İvan Savidis, buradaki kilisenin kendi atalarına ait olduğunu hatırlatarak; 'Bu kiliseler, bizim atalarımızdan kalan kiliseler. Dindar insanların kiliseleridir, Türk Hükümeti'nin kiliseleri değildir. Bu olayın ne kadar önemli bir olay olduğunu tüm dünyaya göstereceğim.' dedi"

Aynı Savidis 15 Ağustos 2010'da Sümela'da yapılan ayinin hemen ardından Yunan Kathimerini Gazetesi'ne ise şöyle konuşmuş: "18 Ağustos 2010 Kathimerini (Stavros Tzimas) Sümela Manastırı talep ediliyor - …Basın toplantısında İvan Savidis şunları söyledi: "Türkiye ile yalnız 15 Ağustos'ta değil tüm Ortodoks bayramlarında, Sümela Manastırı'nın açılması yönünde görüşmelere başladık…"

Geçtiğimiz yıl, Trabzon'da dolaşan Yunanlılar arasında bulunan çok sayıda papaz üzerlerinde "raso" denilen siyah papaz cübbeleri ile sokaklarda dolaştılar. Anayasamızın "İnkılâp Kanunları"nı koruyan 174. Maddesi içeriğindeki "Bazı Kisvelerin Mabet Dışında Giyilemeyeceğine Dair Kanun"a aykırılık teşkil eden bu davranışı engellemeye çalışan polislere, Yunanlılar alaycı hatta hakaretamiz tavırlar sergilemişler, bir olaya neden olmamaya özen gösteren memurlar aciz kalmışlardır.

Kültür Bakanlığı'nın geçen sene de verdiği izinde aynı şekilde belirtmesine rağmen, bu ayin organizasyonu dışındaki kalan günlük ziyaretçilerin o esnada müzeyi ziyaretleri mümkün olmamıştır.

Bu sene yapılacak olan etkinlikler üç gün sürecek, başka metruk kiliselerde de ayinler yapılmasının yolu açılmaya çalışılacak ve dolayısı ile "Pontus Ruhu"nun bölgede hortlanması sağlanacaktır.

Maçka Belediye Başkanı Ertuğrul Genç yapılacak etkinlikler için şunları söylemiş: "Geçen yıl bazı çekinceler vardı. Birçok kişi, daha önce ilde yaşanan olayların etkisi ile güvenlik anlamında tedirgindi. Ancak 15 Ağustos 2010'da bütün dünya Trabzon halkını tanıdı… Bu yıl gelen turist sayısının iki misliden daha fazla olacağını tahmin ediyoruz. 10 bine yakın kişinin gelmesini bekliyoruz. Şimdiden talepler gelmeye, rezervasyonlar yapılmaya başlandı" diye konuştu."

Bu sene etkinliğin uzatılmasının en büyük nedeni Trabzon'da Sümela dışında başka yerleri de devreye sokmaktır. Eski metruk iki kilise için çok önemli adımlar atılacak. Bunlar "Aya Yani Barzelonis" ve "Aya Yorgi Peristereota"dır.

Rum Patriği Barholomeos bu organizasyon çerçevesinde bu iki kiliseyi ziyaret edecek ve bunların restorasyonuna yardım süreci böylece başlayacaktır. Bu tabi ki orada nemalanan turizmcileri ve ilgili belediyeleri fevkalade sevindirici bir haberdir.

Bu seneki ziyaretçilere farklı tişörtler hazırlanmıştır ve dağıtılacaktır. Yine geçen sene olduğu gibi ayin esnasında gömleklerin altında Pontus haritalı tişörtler ortaya çıkarılacaktır.

Dinlerarası diyalog safsatası ile bir kez daha oyalanmamak için Yunan gazetelerinin "önce" ve "sonra" yazdıkları kamuoyuna ulaştırılmalıdır.

Oralardaki Yunanlı ya da eski İstanbul Rumu muhabirlerin aktardıklarına kontrol edilmeden itibar edilmemelidir. Çünkü gerçekler oradan "sempatize" edilerek sunulmakta ve buzdağının altı görünmemektedir. Sümela'da yaşanan ve yaşanacaklar "çok bilinmeyenli" bir denklemdir. Ayin görünümüyle bize atılmak istenen "kazık"ları, Yunan gazetelerinin ballandıra ballandıra nasıl yazdıkları kamuoyu ile paylaşılmalıdır.

Sümela'da yaşanan ve yaşanacaklar "çok bilinmeyenli" bir denklemdir. Fatih Sultan Mehmed'in Trabzon Rum İmparatorluğu'nu yıkışının tarihi olan 15 Ağustos'un rövanşı bu sene maalesef gelenekselleşecek ve Karadeniz üzerindeki "Megali İdea" emelleri hızlanacaktır. Rum Patriği Bartholomeos'un ziyaret edeceği iki eski Rum kilisesinden biri olan "Aya Yorgi Peristereota"ya özellikle dikkat edilmelidir.

Bojidar Çipof

21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü
Bilimsel Danışmanı