İsrail Dışişleri Bakanı daha sonra Azerbaycan Dışişleri Bakanı ve Azerbaycan`daki yahudi cemaati temsilcileriyle görüştü. Liberman politikasına "sadık" kalarak Bakü`den Türkiye`yi eleştirmeyi de ihmal etmedi. Ankara`nın İsrail`e yönelik düşmanca politika izlediğini iddia eden Liberman detaylara girmeden Türk diplomatların son adımlarının kendileri için asla kabul edilemez olduğunun altını çizdi.
Liberman`ın Türkiye ile stratejik ortak olan bir ülkede, Azerbaycan'da Ankara aleyhine açıklama yapması bir hayli ilginç. İsrail, Azerbaycan petrolünü en çok ithal eden üçüncü ülke konumundadır. Tel-Aviv bunun yanı sıra Azerbaycan`la siyasi temasları yoğunlaştırmak, ekonominin tüm alanlarında ilişkileri geliştirmeğe çalışıyor. İsrail İran`la komşu olan Azerbaycan`la güvenlik alanında da sıkı ilişkiler kurmağa hazırdır.
Tel-Aviv`in Bakü`den bir önemli isteği daha var: Azerbaycan İsrail'de Büyüklelçilik açsın. Bu adımın atılmasını İsrail Azerbaycan yönetiminden yaklaşık 13 yıldır bekliyor. 1997 yılında Güney Kore`den geri dönen dönemin İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu`nın uçağı Bakü`ye iniş yaparak, birkaç saatliğine merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev`le görüşmüştü. İsrail Başbakanı o görüşmede Azerbaycan`ın İsrail`de büyükelçilik açması doğrultusundaki Tel-Aviv isteğini dile getirmişti. Haydar Aliyev de bu konuyu uygun olduğu zaman gündeme getireceğini söylemişti. İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Perez`in 2009'da Bakü`yü ziyareti sırasında yapılan görüşmelerde de büyükelçilik konusu yine gündeme gelmiştir. Fakat İran faktorü Azerbaycan yönetimine bugüne kadar İsrail`de Büyükelçilik açmasına imkan vermemiştir.
Aviqdor Liberman Bakü`de yaptığı görüşmelerde bir ilginc teklif de dile getirerek, vizeleri karşılıklı olarak kaldırmak gerektiğini istedi.
Azerbaycan yönetimi için İsrail ile vizeni karşılıklı olarak ortadan kaldırmak bu ülkede büyükelçiliğin faaliyetine yeşil işık yakmaktan daha zor. Çünkü, sırada bekleyen iki devlet daha var: Türkiye ve İran.
Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov`un 2009 yılının sonunda Türkiye ziyaretinde vize ile ilgili protokolün imzalanacağı bekleniyordu. İmzalanmadı ve Ankara hayal kırıklığına uğradı. Çünki beklentiler farklıydı.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Kasım 2009'da AKP toplantılarının birinde Memmedyarov`un Ankara`yı ziyareti sırasında vize ile ilgili protokolün imzalanacağını söylemişti. Bundan sonra da Türkiye Bakü Büyükelçisi Hulusi Kılıç, Memmedyarov`un Ankara`da protokolü imzalayacağıyla ilgili hiçbir kuşkusu olmadığını dile getirdi. Her halde Başbakan ve Büyükelçi Bakü`den bir taminat almasaydılar, vizenın kaldırılacağı ile ilgili önceden kesin açıklama yapmazdılar.
Memmedyarov Ankara`da verdiği açıklamada, bazı teknik sorunlar nedeninden protokolü imzalayabilmeyeceğini söylemişti. Aslında ise Türkiye vatandaşlarına vize uygulamasının ortadan kaldırılmaması İran`la ilgilidir. Bakü Tahran`dan çekiniyor. Çünkü, İran da Azerbaycan vatandaşlarına uyguladığı vizeyi ortadan kaldırmış ve benzer kararı Bakü`den bekliyor. Bakü Türkiye vatandaşlarına uyguladığı vizeyi ortadan kaldırırsa, aynı kararı İrana vatandaşları için de vermek zorunda kalacak. Aksi halde Tahran Bakü`yü çifte standart uygulamakta itham edecektir. Bakü ise çeşitli nedenlerden İran`la karşılıklı olarak vizeyi kaldırmayı düşünmüyor. Bakü vizeyi ortadan kaldıran Tahran`ın Azerbaycan`la ilgili planlarından kaygılı.
Şimdi Bakü Türkiye ile İran`ı kapıda bekleterek, Tel-Aviv`in teklifi üzerine İsrail`le karşılıklı olarak vizeyi ortadan kaldırısa, bu Azerbaycan için daha vahim sonuclar getirir. Buna göre de muhtemelen Bakü İsrail`e de bu konuda net bir yanıt vermeyerek, Tel-Aviv`i bekletecek. Ancak Bakü her üç ülkeni vize konusunda daha fazla ne kadar beklettir, bu da yanıt bekleyen bir başka soru(n)...
[*] "Atlas" Araştırmalar Merkezi Başkanı (Azerbaycan)
