TÜRKİYE'NİN SAVUNMA-GÜVENLİK-DIŞ POLİTİKASINI İLGİLENDİREN GELİŞMELER

SURİYE (SURİYE KUZEYİ- SOÇİ - İDLİB - SURİYE'de ATEŞKES)

(ÖZEL HABER) Suriye kuzeyine ilişkin senaryolar… Arap medyasında Suriye kuzeyine ilişkin senaryolar yazılmaya devam ediyor. Nusra'dan kurtulma sorunu korkunç silahlara, yaklaşık 16 bin olarak takdir edilen büyük sayıda savaşçıya sahip olmasının gölgesinde bazılarının umduğu gibi kolay değil.İşleri iki senaryo çerçevesine koyanlar var. Birincisi: terör listesinde sınıflandırılan Nusra ile savaş ve İdlip konusunda Soçi anlaşmasını uygulamada büyük güçlükle karşılaşan Türkiye'nin Nusra'nın belirli coğrafi bölgeyi kontrol altına almasının ileride kendisinden kurtulmak için Suriye ordusu, müttefikleri Hizbullah ve İran'ın katılımıyla Rusya'nın komuta edeceği ortak askeri operasyon yoluyla en iyi yöntem olduğunu görebilir. Buda Rus savaş uçaklarının karada herhangi bir ilerlemeden önce bu çatışmayı havadan sonuçlandıracağı anlamına geliyor.İkinci senaryo Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyinde herhangi bir şeyi bedava vermeyeceğine dayanıyor. Birinci senaryonun ikincisini kapsaması gerekir. Fırat'ın doğusunda belirli sınır bölgeleri ve Menbiç'te Türk operasyonuna Rusya’nın onay vermesi karşılığında Rusya, rejim ve İran'a Nusra'yı vurması ve kontrolü altındaki bölgeleri yeniden geri alması konusunda izin vermek. Bölgesel hesaplar ve uluslararası tutumlardan hareketle belki de bu tür senaryo mümkün.

IŞİD'den Menbiç'te bombalı saldırı… Suriye'nin kuzeyindeki Menbiç kentinde bombalı saldırı düzenlendi. ABD, IŞİD'in üstlendiği saldırıda ikisi asker, dört vatandaşının öldüğünü duyurdu. Saldırıda sivillerin de hayatını kaybettiği bildirildi.Terör örgütü IŞİD’in üstlendiği saldırı sebebiyle ilk belirlemelere göre 4 ABD askeri, 9 sivil ve 1 PKK'lı terörist yaşamını yitirdi, 3'ü ABD askeri 19 kişi yaralandı. ABD ordusu, helikopterlerle askerlerini tahliye etti. (DEĞERLENDİRME: Trump’ın çekilme kararı bir aydır tartışılıyor. Ne zaman nasıl ekilecek? Gerçekten çekilecek mi? Çekilirse boşluğu kim dolduracak? Vs. Ama biz daha ilk günden buyana Trump'ın Suriye'den çekilme kararı algı operasyonuydu, çekilmeyecek yeniden konuşlanma yapacak dedik... Önceki gün ABD Dışişleri Bakanı Pompeo da nerdeyse benzer ifadelerle ABD askerlerinin Suriye çevresinde yeniden konuşlanacağını söyledi. Menbic'teki bu patlama sonrası çekilme kararı yerinde duracak ama çekilme operasyonu da duracak...ABD zaten çekilmeyecekti. Çıkıyor gibi yapacak yeniden konuşlanacaktı ama çekilmeyecekti. Menbic patlaması bunun için iyi ve somut bir bahane olacak...Erdoğan yönetimi Trump'ın çekilme kararına çok çabuk inanıp çok çabuk atladı sahneye…Halbuki Rusya ısrarla ABD çekilmeyecek, hiçbir emare yok dedi. Bu öngörüsüz hamle Türkiye'yi Putin karşısında da zorda bıraktı. Çünkü Trump'la kolkola Putin'i dışlayan Şam'ı yok sayan bir hamleydi bu. Putin bunun karşılığında sert bir yanıt verecek gibi bir tavır sergiliyor.Önümüzdeki günlerde ABD IŞİD'e karşı daha sert bir saldırı sürecine girer...Çekilecekti denen ABD bölgeye, bunun önemli bölümü Türkiye'ye olmak üzere, daha fazla asker konuşlandırabilir...Ya da Suriye'ye özel güvenlik güçlerini de getirtir... Blackwater önerisini yaptı bile, hazır bekliyor...Saldırının Fırat doğusunda değil de Menbic'te olması da manidar. Çünkü Türkiye-ABD arasındaki sözde mutabakata göre önce Menbic sonra Fırat'ın doğusu çözülecekti... Bu patlamayla ne mutabakat ne yol haritası kalmadı. Her şey ABD'nin keyfine bağlı...)

Fransa, Suriye’nin kuzeyinde 'istikrarın sağlanmasının yollarını arıyor'… Fransa Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, Fransa’nın Suriye’nin kuzey doğusunda istikrarın sağlanmasını gerçekleştirmenin en iyi yollarını bulmak için koalisyon ortaklarıyla temas halinde olduğunu belirtti.

Rus basını: İdlib’in neredeyse tümü teröristlerin elinde… ABD’nin, askerlerini Suriye’den çekme kararıyla temel küresel ve bölgesel aktörlerin dikkatini üzerine çektiğini belirten İzvestiya Gazetesi, ülkeler bu kararı tartışırken Heyet Tahrir eş-Şam’ın, Rusya ve Türkiye’nin çatışmasızlık bölgesini oluşturmaya çalıştığı İdlib’in büyük bir kısmını silahlı muhalefetin elinden aldığına dikkat çekiyor. Nusra ve müttefikleri, Türkiye'nin desteklediği silahlı muhalefet güçlerinden oluşan Ulusal Kurtuluş Cephesi'ne karşı büyük taarruza geçti. Bir haftadan fazla süren çatışmalar ateşkesle sonuçlandı. Bu anlaşma, bazı arazilerin Nusra'ya devrini öngörüyordu. Şimdi bu örgüt, İdlib bölgesinin yüzde 75-80'ini kontrol ediyor. Burada idare, teröristlerin oluşturduğu ‘kurtuluş hükümeti' tarafından icra ediliyor. Çatışmaların bir diğer sonucu da en etkili muhalif yapılardan biri olan Nureddin Zengi örgütünün kendini feshetmesi oldu. Örgütün birçok üyesinin Nusra safına geçtiği yönünde bilgiler geliyor. Nusra ayrıca Suriye hükümet ordusuyla cephe hattının büyük kısmını kontrol ediyor. Burası, Rusya ve Türkiye'nin 15-20 km'lik silahsızlandırılmış bölge oluşturmaya anlaştığı bölgedir.

ABD’NİN SURİYE’DEN ÇEKİLMESİ

SDG'den güvenli bölgeye şartlı destek… Suriye Demokratik Güçleri, "yabancı müdahaleyi" engelleyecek uluslararası güvencelerin verilmesi hâlinde Suriye'nin kuzeyinde bir güvenli bölge kurulmasına yardım etmeye hazır olduğunu açıkladı. SDG ayrıca, Türkiye ile varılacak anlaşmalarla sınır bölgesinde istikrarın sağlanmasını ümit ettiğini belirtti.

Rusya: Suriye'nin kuzeyi Şam'ın kontrolüne geçmeli… Rus Dışişleri Bakanı Lavrov, ABD'nin çekilmesi sonrası Suriye hükümetinin ülkenin kuzeyindeki bölgeleri tekrar kontrolü altına alacağını söyledi. Lavrov, "Kürtler ancak Şam'ın kontrolünde güvende olur" dedi. Lavrov "Biz bu bölgelerle ilgili tek ve en iyi çözümün bu alanların Suriye hükümetinin, güvenlik güçlerinin ve yönetim birimlerinin kontrolüne verilmesi konusunda ikna olmuş durumdayız" dedi.

Trump'ın Suriye'den çekilme kararında geri adım yok… Amerikan CNN kanalında yer alan ve isimleri açıklanmayan bazı üst düzey Beyaz Saray yetkililerine dayandırılan haberde, Trump'ın Suriye kararına ilişkin güncel durum değerlendirmesi yapıldı. Menbiç ilçesinde dün yaşanan bombalı saldırının ardından Trump yönetiminin tavrının ne olacağı konuşulurken, bazı üst düzey yetkililer CNN'in Beyaz Saray muhabirlerine açıklamalarda bulundu. Trump'ın, askerlerin Suriye'den çekilmeye başlaması kararında şu ana kadar herhangi bir geri adımın olmadığını aktaran yetkililer, sürecin yakından takip edildiğini bildirdi.

ORTADOĞU-AFRİKA

İsrail'in BM Temsilcisi: ABD, Ortadoğu barış planını İsrail seçimlerinden sonra açıklayacak… İsrail'in Birleşmiş Miletler (BM) Daimi Temsilcisi Danny Danon, ABD'nin uzun süredir beklenen Ortadoğu barış planını İsrail'de nisanda yapılacak genel seçimlerden sonra açıklayacağını iddia etti. Danon, gazetecilere yaptığı açıklamada, Washington ile yapılan görüşmelerin ardından İsrail'in ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu barış planını seçimlere kadar açıklamasını beklemediklerini söyledi. Planın açıklanmasının ertelendiğini öne sürerek, bunun 'zekice' olduğu değerlendirmesinde bulunan Danon, Filistin'in planı dinlemesi ve müzakere etmesi gerektiğini belirtti.

İsrail, İran'a girme gereksinimi duyabilir… Tel Aviv merkezli düşünce kuruluşu INSS, İsrail'in 2019'da karşılaşabileceği olası güvenlik sorunlarına ve bu sorunların nasıl aşılabileceğine ilişkin bir rapor yayımladı. Raporda, bu yıl İsrail'in karşı karşıya kalabileceği en ciddi tehdidin kuzeyde İran, Suriye ve Hizbullah ile yaşanabilecek savaş olduğu belirtildi. Böylesi bir savaşın başlaması halinde çatışmaların güneye de sıçrayabileceğine dikkat çekilen raporda, bu durumda İsrail'in Gazze Şeridi'nin kontrolünü elinde tutan Hamas ile de savaşmak zorunda kalabileceği aktarıldı.

SOS: Suudiler Yemen'de çocuk asker kullanıyor… Alman çocuklara yardım örgütü SOS Kinderdörfer, Suudi Arabistan'ı Yemen'deki cephelerde Sudanlı çocukları asker olarak kullanarak savaştırmakla suçladı.

Katar, Türkiye ile geçen yıl 4 milyar doların üzerinde savunma anlaşması imzaladı… Turkey Expo byQatar fuarının organizatörlerinden Katar-Türk Birliği Başkanı Atilla Kuruçayırlı, Katar’ın geçen yıl Türkiye ile toplam 15 milyar Katar riyali (4 milyar doların üzerinde) değerinde savunma anlaşmaları imzaladığını belirtti.

Zarif: Iraklı bazı yetkililer ABD korkusundan İran ile işbirliği yapmıyor… İran'ın Kerbela'daki Konsolosluğunda düzenlenen bir toplantıda konuşan Zarif, "Irak'ta üst düzey yetkililer bizimle iş birliği yapmakta kararlı ancak alt ya da yerel düzeydeki yetkililer, ABD hegemonyasından korktukları için bunu kabul etmiyor." dedi.

Mısır Cumhurbaşkanı Sisi'den bin yıldır özerk olan El-Ezher kurumunun Şeyhi Ahmed et-Tayib'e seyahat kısıtlaması… Mısır'da özerk bir yapısı bulunan El-Ezher Kurumu Şeyhi de dahil bazı üst düzey yetkililere yurt dışı ziyaretlerinden önce Cumhurbaşkanı'ndan onay alma şartı getirilmesi tepkilere neden oldu. Tepkilere neden olan karar, Mısır resmi gazetesinde, "Üst düzey yetkililerin yurt dışı resmi ziyaretlerinin düzenlenmesi" başlığıyla yayımlandı. İlk maddeye göre Başbakan, İçişleri, Dışişleri, Savunma ve Adalet Bakanları, milletvekilleri, özerk kurumlar ve denetleme kurumları yöneticileri gibi bütün üst düzey yetkililerin yurt dışına resmi bir görev için çıkmadan önce Cumhurbaşkanı'ndan onay almaları gerekiyor. Diğer madde ise seyahatten önce Başbakan'ın onay vereceği yetkilileri içeriyor. İlk maddede belirtilmeyen bakanlıkların tamamı, valiler, vali yardımcıları, yerel yöneticiler ve yardımcıları ile devlete ait diğer kurumların yetkililerinin yurt dışı görevleri için Başbakan'ın onayı gerekiyor. Uzmanlar, söz konusu kararın "özerk kurumlar" kısmına El-Ezher'in, "denetleme kurumları" bölümüne ise Devlet Denetleme Kurumu ve Sayıştay'ın girdiğini belirtiyor.

AB – AVRUPA

Brexit krizinde May'e parlamentodan güvenoyu çıktı… Avrupa Birliği'nden ayrılma süreci krize dönüşen İngiltere'de Başbakan Theresa May liderliğindeki hükümet, parlamentodan güvenoyu aldı. May tüm parti liderleriyle bir araya gelerek Brexit için uzlaşı arayacağını söyledi.

Merkel: Brexit için May'ın adımı beklenmeli… Almanya Başbakanı Angela Merkel, Birleşik Krallık'ın AB'den ayrılma şartlarını düzenleyen anlaşmanın İngiliz parlamentosunda reddedilmesine rağmen düzenli bir Brexit konusunda umutlu olduğunu vurguladı.

Fransa anlaşmasız Brexit ihtimaline hazırlanıyor… Fransa'nın, İngiltere parlamentosunun hükümetin Avrupa Birliği (AB) ile vardığı birlikten çıkış (Brexit) anlaşmasını reddetmesinin ardından, anlaşmasız Brexit ihtimaline karşı hazırlıklarını hızlandırdığı bildirildi.

DİTİB'den yeni başlangıç: Almanya'ya aitiz…Almanya'da son yıllarda casusluk ve Ankara'ya bağımlılık gibi suçlama ve eleştirilerle gündemden düşmeyen Diyanet İşleri Türk İslam Birliği (DİTİB), artık temel görevlerine dönmeyi hedeflediğini belirterek önceliğini din dersleri olarak açıkladı.

ABD'nin Berlin Büyükelçisi, Kuzey Akım-2 ile ilgili yaptırım tehditlerinin nedenlerini açıkladı… ABD'nin Berlin Büyükelçisi Richard Grenell, Kuzey Akım-2 projesinde yer alan Alman firmalarına yönelik olası yaptırım uyarılarının Washington’un Avrupa’nın enerji güvenliği ve Rus gazının Ukrayna’dan transiti ile ilgili endişelerinden kaynaklandığını belirtti.Kuzey Akım-2 gaz boru hattının yapımının Ukrayna’yı devre dışı bırakarak Avrupa’ya alternatif gaz transit güzergahı oluşturmaya yönelik olduğunu söyleyen Grenell, Türk Akımı projesinin de devreye alınmasıyla  Ukrayna’dan gaz transitinin fiilen gereksiz hale geleceğini kaydetti. ABD’li Büyükelçi, Kuzey Akım-2 projesinin mevcudiyetinin sadece Almanya’yı değil, kendi içinde birçok kişinin yapımına karşı çıktığı Avrupa’nın tümünü de etkileyeceğini vurguladı.

Ukrayna: Türkiye'den İstanbul Boğazı’nı Rus savaş gemilerine kapatmasını talep etmedik… Ukrayna Deniz Kuvvetleri Komutanı İgor Voronçenko geçen yılın Kasım ayında, Ukrayna donanması'na ait gemilerin Rusya sınırını ihlal ettikleri gerekçesiyle Kerç Boğazı'nda alıkonulması olayından sonra, Türkiye ve uluslararası toplumdan İstanbul Boğazı'nın Rus gemilerine kapatılmasını talep edecekleri söylemişti. Ukraynskiye Novosti gazetesinde yer alan habere göre, Ukrayna Dışişleri Bakanlığı'nın açıklamasında şu ifadelere yer verildi: "Montrö Sözleşmesi'nin 19. Maddesi uyarınca İstanbul Boğazı'nın Rus savaş gemilerine kapatılması gerektiği talebi Türkiye'ye gönderilmedi".

YUNANİSTAN – KIBRIS

Çipras güvenoyu aldı… Yunanistan'da Başbakan Çipras liderliğindeki hükümet, Makedonya ile yapılan isim anlaşması nedeniyle yaşanan koalisyon krizinin ardından parlamentoda düzenlenen güven oylamasında yeterli desteği kıl payı farkla aldı. Yunanistan parlamentosunda yapılan güven oylamasında sonuç hükümet lehinde çıktı. Üç yüz sandalyeli parlamentodaki oylamada 151 vekil, Başbakan Aleksis Çipras liderliğindeki hükümete destek verdi. Çipras, parlamentodaki 145 sandalyesi bulunan partisi Syriza'nın yanı sıra bağımsız milletvekillerinden de oy alarak çoğunluğun desteğini sağlamış oldu. 

ABD

Pence'den ABD'nin IŞİD kriteri hakkında yeni açıklama… ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence, "IŞİD'in çirkin yüzünü bir daha göstermemesini sağlayana dek bölgede kalacaklarını" söyledi. Açıklama, Menbiç'te ABD askerlerinin öldüğü IŞİD saldırısının ardından geldi.

Umarım Trump çekilme kararını iyice düşünür… Trump yönetiminin Suriye’den çekilme kararını açıkladığı bir döneme denk gelen ve ABD askerlerinin de öldüğü Menbiç’teki saldırı Amerika’da Suriye’den çekilme politikasına ilişkin tartışma başlattı. Suriye konusunda sert eleştirileriyle bilinen Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham “Umarım Başkan Suriye’de nereye doğru yöneldiği konusunu etraflıca düşünür” dedi. Graham, Senato Adalet Komisyonu’nda Başkan Trump’ın adalet bakanlığına aday gösterdiği William Barr’ın onay oturumunda Menbiç’teki saldırıyla ilgili de değerlendirmelerde bulundu. Senatör Graham, saldırının bölgede görev yapan ABD askerlerinin gittiği restoran yakınlarında düzenlendiğine dikkati çekerek, “Sanırım benim de Suriye ziyaretimde Kürtler ve Araplar’la gittiğim aynı restoran” dedi. Senatör Graham “Her ABD vatandaşı askerimizin eve geldiğini görmek ister. Ama hepimiz askerler eve döndüğünde güvende olduğumuzdan emin olmak isteriz. Oradaki insanlar oturup konuşamıyorken nasıl güvende olabiliriz bilmiyorum. Umarım Başkan Suriye'de nereye yöneldiği konusunu etraflıca düşünür” diye konuştu.

Pentagon: Çin dünyanın en gelişmiş silahlarına sahip… ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), Çin'in dünyanın en gelişmiş silah sistemlerine sahip olduğunu ve bazı alanlarda rakiplerini geçtiğini açıkladı.Pentagon'un istihbarat faaliyetlerini yürüten Savunma İstihbarat Dairesi'nin (DIA) raporuna göre Çin, kısmen, ülke pazarına girecek yabancı şirketlere teknolojik sırlarını verme zorunluluğu getiren yasaları sayesinde son yıllarda askeri alanda büyük ilerleme kaydetti.Raporda, "Mümkün olan her yolla teknolojiye erişen Çin, donanma tasarımları, orta ve uzun menzilli füzeler ve hipersonik silahlar da (ses hızından defalarca daha hızlı olan ve füze savunma sistemlerine yakalanmayan füzeler) dahil olmak üzere bir dizi teknolojide lider konumuna yükseldi. Teknoloji erişimine çoklu yaklaşık sayesinde Çin Halk Kurtuluş Ordusu şimdi bazı en modern silah sistemlerine sahip. Hatta bazı alanlarda dünya lideri" denildi. DIA'nın raporunda, "Hava, deniz, uzay ve siber uzaydaki askeri kabiliyeti, Çin'i bölgede iradesini dayatabilecek konuma getirdi" ifadesi yer alıyor.İstihbarat raporunda, Çin'in bölgesel ve küresel hedefleri vurabilecek, radara yakalanmayan orta ve uzun menzilli savaş uçakları geliştirdiğini, bu uçakların 2025'e kadar operasyonel hale gelebileceği belirtiliyor.

Maduro'ya karşı Trump-Bolsonaro-Macri cephesi… ABD Başkanı Donald Trump'ın Venezüella'da makamın sahibi Nicolas Maduro yerine muhalefet liderini devlet başkanı olarak tanımayı değerlendirdiği haberi gelirken, Trump'ın Latin Amerika'daki iki müttefiki ilk buluşmalarında Maduro karşıtı eksen oluşturdu.Brezilya'da yılbaşında yemin ederek göreve başlayan aşırı sağcı Devlet Başkanı Jair Bolsonaro ile Arjantin'in sağcı Devlet Başkanı Mauricio Macri, bugün gerçekleştirdikleri ilk görüşmede, Venezüella'da Maduro hükümetine muhalefet etme konusunda görüş birliğine vardıklarını açıkladı.

ABD Dışişleri: Silah kontrolü konusunda Rusya ile diyalog sürüyor… Silahların Kontrolü ve Uluslararası Güvenlikten Sorumlu ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrea Thompson, ABD’nin Rusya’yla stratejik istikrar ve silah kontrolü konularındaki diyalogu durdurmadığını söyledi.

RUSYA

Rus vekil: ABD’nin INF ile yasaklanmış sistemler geliştirebileceği yönündeki açıklamaları şantaj… Rus vekil Yuriy Şvıtkin, ABD Silah Kontrolü ve Uluslararası Güvenlik Müsteşarı Andrea Thompson’un, Washington’un Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması’ndan (INF) çekilmesi durumunda bu anlaşmanın yasakladığı sistemleri geliştirmeye başlayabileceği yönündeki açıklamalarının şantaj olduğunu belirtti. Şvıtkin, "Bizim (aynı anlaşmanın) ABD tarafından uygulanmasına ilişkin sorularımız var. Bu durumda Thompson'un açıklaması gerçekten bir şantaj, tarafımıza zarar verecek bir takım kararlara başvurma girişimi olarak değerlendirilebilir. Bu şüphesiz kabul edilemez" diye konuştu.

ASYA – PASİFİK

ABD Özel Kuvvetlerinden Afganistan'da IŞİD militanlarının bulunduğu hapishaneye operasyon… Rus Dışişleri'nin yazılı açıklamasına göre ABD Özel Kuvvetleri, teröristlerin hamileri hakkında bilgi sızıntısının önüne geçmek için IŞİD militanlarının bulunduğu bir cezaevini ele geçirmiş olabilir."Taliban'ın kısa süre önce yaptığı bir açıklamada, ABD Özel Kuvvetleri'nin Afganistan'da IŞİD militanlarının bulunduğu Taliban'a ait cezaevlerinden birini eline geçirmek için operasyon düzenlediği belirtildi. Ağustos 2018'de esir alınan militanların tamamı, ABD'li askerler tarafından bilinmeyen bir yere götürüldü" ifadelerini kullanan Rus Dışişleri, söz konusu militanlar arasında Rusya ile Orta Asya ülkelerinin vatandaşlarının olabileceğini kaydetti.Bakanlık, IŞİD militanlarına gösterilen bu ilgi nedeniyle akıllarda ABD'nin söz konusu gruba teröristlerin hamileri hakkında bilgi sızdırmasını önlemek amacıyla operasyon düzenleyip düzenlemediğine dair soru işaretleri doğduğunun altını çizdi.

TÜRKİYE - TÜRK DÜNYASI

Maduro'nun yardımcısı Çorum'a geldi, altın rafinerisini inceledi… Venezüella Devlet Başkanı Nicolas Maduro'nun ekonomiden sorumlu yardımcısı Tareck Zaidan El Aissami Maddah, bir holdinge ait altın rafinerisinde incelemelerde bulunmak üzere Çorum'a gitti.

ABD, Türkiye'ye seyahat uyarısını güncelledi: 'Gitmeyi yeniden değerlendirin'… ABD Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’ye yönelik seyahat uyarısını güncelledi. Türkiye’nin statüsü, “Seyahat etmeyi yeniden değerlendirin” anlamına gelen 3. seviyede, Irak ve Suriye sınırına yakın bölgeler ise “Seyahat etmeyin” anlamına gelen 4. seviyede tutuldu.