Tren/trenler…

Sıladır.

Çığlıktır/ağlayıştır.

Hasrettir, ayrılıktır.

Tren sevdanın, gurbetin, acının adıdır.

Karadır tren, kömürle tüten ve sizi dumana boğan karalıktır.

Simitçidir, hamaldır.

Telaşlıdır.

Acı siren sesidir.

Sonu gelmeyen harplerde cepheye asker ve malzeme taşımaktır.

Tuna’ya, Bakü’ye ulaşmaktır.

Hatta Peygambere kavuşmaktır, Hicaz yollarında.

Nihayetinde yine karanlık tünelleri, karanlık saatleri aşarak kavuşmadır.

Ancak, eğer sizin eliniz ve gözünüz üzerinde değilse, sizin postallarınız/botlarınız durmayacaksa yanında “Kara tren gecikir ve belki de hiç gelmez”.

Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, 12 Kasım 2020 tarihinde, Anadolu Ajansının Editör Masası’na konuk olarak katılmış ve bu programda, “Bakü-Tiflis-Kars Demir Yolunun ana damarlarından Divriği-Kars hattında kapasiteyi 5 milyon tondan 20 milyon tona çıkaracağız. Azerbaycan’daki yeni gelişmeler sonrası Nahçıvan tarafına bir demir yolu planlıyoruz, onun da etüt plan çalışmaları bitmek üzere.” demişti.

Açıklamanın temelinde de Karabağ Antlaşmasının 9 uncu maddesindeki, “Bölgedeki tüm ekonomi ve ulaşım bağlantıları üzerindeki blokaj kaldırılır. Ermenistan Cumhuriyeti insanların, araçların ve kargoların her iki yönde sorunsuz şekilde seyahat etmesinin organizasyonu amacıyla Azerbaycan Cumhuriyeti'nin batı bölgeleri ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasındaki ulaşımın güvenliğini garanti eder. Ulaşımın kontrolü, Rusya Federal Güvenlik Servisi'nin (FSB) Sınır Birimi organları tarafından gerçekleştirilir. Tarafların mutabakatı ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'ni Azerbaycan'ın batı bölgelerine bağlayan yeni ulaşım yollarının inşası sağlanacaktır.” hükmü yer alıyordu.

Bu plan dahilinde Edirne’den Bakü’ye kadar kesintisiz bir ağ kurulmuş olacak. Sadece Edirne mi, Avrupa’nın birçok noktasından Türkistan’a (Türkmenistan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Doğu Türkistan)  oradan da Uzak Asya’ya (Çin’e) ulaşılabilecek.

Yüzyılımız iletişim ve teknoloji devri olduğu içinde ülkeler bu ve benzeri ağlarla ekonomilerini geliştirmeye çalışacaklar.

Harita : 1

Bugünkü Türkiye Cumhuriyeti sınırlarındaki ilk demiryolu 1860 yılında bir İngiliz şirketi tarafından kurulan İzmir-Aydın hattının bir bölümüdür. Sonrasında demir ağlarla örülür vatan.

Azerbaycan’da ise ilk demiryolu 1880 yılında açılmıştır. 2009 yılından itibaren Azerbaycan Devlet Demiryolları şirketi adıyla ülkeye hizmet etmektedir.

2007 yılına gelindiğinde, Türkiye ve Azerbaycan, Gürcistan’ın da aralarına alarak “Bakü-Tiflis-Kars demiryolu hattını kısaca (BTK)’yı faaliyete geçirmek için harekete geçti. Bu hat,, Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye’yi birbirine doğrudan bağlayacak Demir/İpek Yolu olacaktı.

Ancak bu hatta bölgede bulunan 3 ülke üzerinde yayılmacı istekleri olan, saldırgan Ermenistan’a yer yoktu. Ermenistan, dünyaya İran üzerinden açılıyordu.

Harita : 2

Harita : 3

Ta ki 10 Kasım 2020 tarihinde imzalan Karabağ Antlaşması/Ateşkesine kadar.

Yukarıda da belirttiğimiz 9 uncu maddede (Bölgedeki tüm ekonomi ve ulaşım bağlantıları üzerindeki blokaj kaldırılır. Ermenistan Cumhuriyeti insanların, araçların ve kargoların her iki yönde sorunsuz şekilde seyahat etmesinin organizasyonu amacıyla Azerbaycan Cumhuriyeti'nin batı bölgeleri ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasındaki ulaşımın güvenliğini garanti eder.) de belirttiğimiz gibi Ermenistan blokajdan kurtarılıyordu. 30 yıl boyunca hem Türkiye hem Gürcistan hem de en acı olayları yaşattığı Azerbaycan Devletlerinin sınır/ticaret engellerinden kurtarılıyor üstüne üstlük bir de bu durum garanti alınıyordu.

Harita : 4

Harita : 5

Harita : 6

Karabağ Antlaşması/Ateşkesinin 9 uncu madde ile Edirne Bakü’ye bağlanacaktı. Arzu bu yönde idi. Ancak, bu demiryolu Harita: 6 ile eski güzergahının yerine Zengilan üzerinden kilometrelerce süren dağlık alanlar geçerek Hankend’ine oradan Ağdam’a ve Yevlak üzerinden de Bakü’ye varmayı planlıyor.

Böylece Karabağ Antlaşması/Ateşkesi ile Azerbaycan’ın elinden çıkan ve Rus Barış Gücü kontrolündeki Ermenilerin dünyaya açılması sağlanıyor.

Harita:1, Sovyetler Birliği zamanında inşa edilmiş olan Nahçıvan’dan başlayıp Bakü’ye varan demiryolunu göstermektedir. Bu demiryolu Nahçıvan, Zengilan, Cebrayil, Füzuli, Beylegan, İmişli, Sabirabat, Elat ve Bakü istikametinde olup Araz Nehri boyu düzlüklerden ilerliyordu. O zamanki Sovyetler Birliği yöneticileri plansız ve projesiz miydi ki Harita:6’da da gösterilen dağ yolunu tercih etmemişlerdi?

Harita:6’ya baktığınızda siyah çizgi ile belirtiğimiz hat Azerbaycan’ın en düzlük hatlarından biridir.  Harita:6’da inşası planlanan demiryolu ise Azerbaycan’ın dağlık alanlarından geçecektir. Oraya Dağlık Karabağ denmesi de bundandır.

Göz var izan var hangi yol daha kısa. Şunu da diyebilir, “Biz Azerbaycan’ı demir ağlarla öreceğiz”.

Bölgede yolların açılması için Rusya-Azeraycan-Ermenistan Başbakan yardımcıları nezdinde üçlü mekanizmalar oluşturuluyor, Moskova'da Üçlü masalar kuruluyor...Ama bu meselenin tam göbeğinde olan ve taraf Ülklere de komşu Türkiye bu mekanizmaların dışında tutulmaya çalışılıyor[1].

Böyle baktığımızda, Tren gelecek ama hoş mu gelecek başka bir türlü mü gelecek, hep birlikte göreceğiz.

[1]https://twitter.com/CeyhunAsirov/status/1349065485753716739