Zorlu Yolun Birinci Adımı: Kırgızistan’da Referandum

Yazan  28 Haziran 2010
Kırgızistan’da yanan kanlı olaylar sonrası yaşanan en önemli gelişmelerden birisi 27 Haziran 2010’da yapılan referandum oldu. Bu referandumda yeni anayasa tasarısı halk oylamasına sunuldu.

Merkezi Seçim Komisyonu (MSK) Başkanı Akılbek Sariyev'in 27 Haziran 2010'da yaptığı açıklamaya göre referanduma 1913440 kişi katıldı. Bu da toplam seçmen sayısının 69.15'ine tekabül etmektedir. Oylamanın sonuçlarına ilişkin yapılmış ilk açıklamalara göre referanduma katılanların yüzde 90'ı "evet oyu kullandı. 28 Haziran gece saat 00.00'da yapılan açıklamaya göre oy kullananların 668548'i veya yüzde 89.81'i oy pusulasındaki soruya "evet" yanıtı verirken 65621 veya yüzde 8.81 seçmen "hayır" oyu verdi.[1] Ayrıca yurt dışında yaşayan 14.476 Kırgız vatandaşı referanduma katıldı. Merkezi Seçim Komisyonu'nun açıklamasına göre bu sayı yurt dışında yaşayan Kırgız vatandaşların yüzde 45,81'ine tekabül etmektedir. Hazırda Rusya'da yaşayan Kırgız vatandaşlarının sayısı birçok uzman tarafından 700 bin olarak tahmin edilmektedir.[2] Otunbayeva her türlü engellere ve zor koşullara rağmen referandumun yapılmasını büyük başarı olarak değerlendirdi. Geçici hükümet başkanı "referandumda ülke nüfusunun yarıdan çoğunun otoriter aile yönetimi dönemine büyük bir nokta koyduklarını" söyledi. Otunbayeva bu halk oylamasının farklı bir şekilde – baskısız, hilesiz, idari kaynakları kullanmadan yapıldığını, oysa son iki hafta boyunca yurt içinde ve yurt dışında birçok siyasilerin ve siyaset uzmanlarının enformasyon savaşı yaptıklarını, parlamento sistemine dayalı demokratik cumhuriyetin kurulmasına kuşkuyla baktıklarını söyledi.[3] AGİT referanduma gözlemci göndermeme kararı alırken sadece daimi temsilcilik düzeyinde bir gözlem yaptı. Türkiye de gözlemci göndermedi. Fakat dünyanın değişik ülkelerinden az da olsa gözlemci seçimlere katıldı. Merkezi Seçim Komisyonunun açıklamasına göre referandumu 30 ülkeden ve 19 uluslararası kuruluştan 180 gözlemci gözlemledi. Ayrıca 30 yabancı medya kuruluşu mensubu da referandumu izleme fırsatında bulundu. Bunlar arasında Reuter, el-Cezire, Birinci Kanal (Rusya) vs. yayın organları vardır.[4]

Seçimlerin sakin bir ortamda geçtiği, şeffaf ve demokratik bir oylama yapıldığı yönündeki resmi açıklamaların yanı sıra bazı uygulamaların seçimin meşruiyetine gölge düşürdüğü de söylenmektedir. Oylama sırasında kimliksiz oylamaya katılma, bir seçmenin birkaç değişik oylama yerlerinde oy kullandığına dair eleştiriler yapılmaktadır. En önemli eleştirilerden biri de referanduma sunulan sorunun metnine ilişkindir. Anayasanın kabulü ve geçici hükümetin görevde düzenlenmesini ön gören iki soru tek metin içinde yer almış ve böylece seçmenleri bu konuda bir ayrım yapmak imkanından yoksun bırakmıştır. Nitekim referanduma katılanlar «Kırgız Cumhuriyeti Geçici Hükümetinin referanduma (halkoylamasına) sunduğu Kırgız Cumhuriyeti Anayasası ve "Kırgız Cumhuriyeti Anayasasının Yürürlüğe Girmesine İlişkin Kanun" kabul edilsin" sorusuna "Evet" veya "Hayır" yanıtı verdiler.[5] Söz konusu kanun parlamento seçimlerine dek ülkedeki siyasi rejimi belirlemekte olup Kırgız Cumhuriyeti Geçici Hükümetine ilişkin kanunnameyi de içermektedir. Kanunname 2010 Cumhurbaşkanının görev süresinin son tarihi 31 Aralık 2011 yılı olarak belirlerken hazırdaki cumhurbaşkanının 2011 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olamayacağını da hükme bağlamıştır.[6]

Geçici Hükümet zor aşamanın ilk adımını attı: Hükümetine yasal statü ve meşruluk kazandırdı. İkinci adım sonbaharda, 12 Ekimde yapılacak parlamento seçimleri olacak. Bu süreç Kırgızistan gibi büyük istikrar sorunu yaşanan bir ülke için kısa bir süre sayılamaz. Bu süre içinde geçici hükümetin atması gereken çok önemli adımlar vardır.

1) Halkın sosyal ve ekonomik durumunun iyileştirilmesi yönünde gereken düzenlemeleri yapmak, en azından böyle bir inisiyatifi sergilemek.

2) Ülkenin güneyinde yaşanmış çatışmaların yaralarının bir an önce sarılmasına çalışmak. Bu olaylarda mağdur olanların normal yaşam şartlarına dönmeleri için gereken adımları atmak. Hal hazırda hükümet Oş ve Celalabad şehirlerinin yeniden onarımı ve kalkınması amacıyla yetkili bir Devlet Müdürlüğü oluşturmuşdur.[7]

3) Yine ülke güneyinde yaşayan Özbek azınlığın haklarıyla ilgili bazı düzenlemeleri yapmak, en azından bunları gündeme getirmek.

4) Mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde diplomatik açılımlar yapmak, hükümetin meşruiyetinin yurt dışında tanıtılması için girişimlerde bulunmak, planlı bir imaj çalışması yapmak.

Kırgızistan'da yaşanan çatışmalarla ilgili Türkiye aktif bir politika sergilemezken, Azerbaycan olayları gözlemlemekle yetinmiş, Kazakistan ise elindeki olanakları değerlendirmediği için ciddi bir şekilde eleştirilmiştir. Bundan sonra her ülke açısından yapılması gereken yeni hükümetle ilişkilerin geliştirilmesidir. Her üç devlet 2009 yılında kurulmuş Türk Konseyinin üyesidir. Bunun dışında Kırgızistan Türk dünyasında tüm işbirliği projelerinde her zaman aktif rol almıştır. Bu yüzden sorunların giderilmesi, yeni işbirliği alanlarının geliştirilmesi sadece Kırgızistan'ı kaybetme endişesiyle değil, aynı zamanda Türk Konseyinin kurumsal bir yükümlülüğü olarak Türkiye, Kazakistan ve Azerbaycan'a belli ödevler yüklemektedir.

 

 

[1]Предварительные результаты на 24.00: Почти 90 процентов проголосовали за новую Конституцию, http://kabar.kg/index.php?option=com_content&task=view&id=2335&Itemid=1

[2] Официальная статистика: 45% граждан Киргизии за рубежом приняли участие в референдуме, http://regnum.ru/news/polit/1298390.html

[3] Р. Отунбаева: Референдум по принятию новой Конституции Кыргызстана состоялся. http://kabar.kg/index.php?option=com_content&task=view&id=2361&Itemid=1. 27.06.2010.

[4] Проведение референдума освещало 110 иностранных журналистов, http://kabar.kg/index.php?option=com_content&task=view&id=2364&Itemid=1, 27.06.2010.

[5] Агентство АКИpress публикует вопрос, вынесенный на референдум 27 июня, http://ca-news.org/news/422251, 26.06.2010.

[6] Закон О введении в действие Конституции КР и Декрет О Президенте КР на переходный период, http://akipress.org/constitution/news:1291/

[7] Декрет ВП КР «О первоочередных мерах по восстановлению и развитию городов Ош и Джалал-Абад», http://kabar.kg/index.php?option=com_content&task=view&id=2136&Itemid=1, 25/06/2010 .

Ali Asker

İlk Öğretim-Lise:: Alpan Köy-Azerbaycan

Üniversite: Azerbaycan Teknik Üniversitesi- Bakü Devlet Üniversitesi Hukuk Fakültesi (2 Üniversite)

Yüksek Lisans: Marmara Üniversitesi SBE Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı Genel Kamu Hukuku

Doktora: Ankara Ü. SBE Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı Genel Kamu Hukuku

 

Uzmanlık Alanı: Rusya, Orta Asya, Kafkaslar. Demokratikleşme ve Rejim Değişimleri. Türk Dünyası çalışmaları.

 

Bildiği Diller:

Rusça

Azerbaycanca

Bugüne Kadar Çalıştığı Yerler:

1993-1996 İmpuls LTD Şirketi, Genel Müdür danışmanı

1998-2000 Millet gezetesi (Azerbaycan, temsilci muhabir)

2007-2010 (Ayna ve Zerkalo gazeteleri Türkiye temsilcisi)

2009 – ASAM

2009- 21. Yüzyıl T.E.

 

Bilimsel Çalışmalar
Kitaplar
a) Telif Eserler
Azərbaycan hüquq tarixi:cinayət hüququ (qədim zamanlardan 1920-ci ilədək), Azərnəşr, Bakı, 1999, (Mehman Dəmirli ilə birlikdə), 200 s.
Kaymakam Adaylığı Sınavına Hazırlık (Editörler: Tezel Öçal ve Zehra Odyakmaz), Savaş Yayınları, Ankara 2004, 1159 sayfa
Konu Anlatımlı –Testli Anayasa Hukuku, İdare Hukuku ve İdari Yargı (Zehra Odyakmaz ve Ümit Kaymakla birlikte), 1. baskı (448 sayfa), 2. baskı (522 sayfa). 2004 (1. baskı), Ankara 2004 (2. baskı)
Soykırımdan fazlası (Kafkaslarda Ermenilerin yaptıkları mezalim ve Hocalı soykırımı üzerine)- belgesel senaryosu, 43 dak. (tamamlanma aşamasında)
 
b) Çeviri, Aktarma, Derleme, Düzenleme ve Editörlük
Yeni Anayasalar: BDT ve Baltık Ülkeleri, (Dr. Abdurrahman Eren’le birlikte), TİKA Yayınları, Ankara 2005, (Rusça, Ukraynaca, Türkmence, Özbekçe ve Azerbaycan Türkçesinden aktarma ve çeviri, düzenleme, açıklama ve Giriş Makalesi)
Mirza Bala Mehmetzade, Azerbaycan Misak-i Millisi, (Elşad Mahmudov’la birlikte), Azerbaycan Kültür Derneği Yayınları, Ankara 2002, , 87 s., (Osmanlıcadan aktarma ve şerhler)
 
Şahidin Xatirələri, AHC maliyyə naziri Əbdüləli Əmircanın xatirələri Ayna gazetesi, 1, 8, 15, 29, aprel 2006. (Türkiye Türkçesinden Azerbaycan Türkçesine aktarma, kitap olarak yayın aşamasında)
Hüseyin İsmayılov, Azerbaycan’da Aşık Sanatı, Alpan Yayınları, Ankara, 2008, (Azerbaycan Türkçesinden Aktarma, Mahire Gayıbova ile birlikde).
Cemil Hasanlı, Soğuk Savaşın Sınav Meydanı: Türkiye-SSCB İlişkileri, Bilgi Yayınları, Ankara, 2010 (Baskı aşamasında)
 
Tezler:
Doktora: Eski Sosyalist Ülkelerde Siyasi Rejim Değişmeleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı/Genel Kamu Hukuku, (Dnş. Prof.Dr.Anıl Çeçen) Ankara 2007, 391 s.
Yüksek Lisans: Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasında Devlet Sistemi ve Temel Öğeleri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı/Genel Kamu Hukuku,  (Dnş.: Prof.Dr. Mehmed Akad İstanbul,, 2000, s.137.
 
Makaleler
-       Telif
Auen Kilsə Qanunnaməsində cinayət hüququ normaları (Mehman Demirli ile Birlikte), Qanun, Bakı 1996.
Mədinə şəhər dövlətinin təşəkkülü və konstitusiyasının əsas cəhətləri, Qanun No:8, Bakı 1997.
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına Göre Devlet Organlarının Yapısı ve İşleyişi, Yeni Türkiye Dergisi (Türkoloji ve Türk Tarihi Araştırmaları Özel Sayısı), Ankara 2003, s. 207,
Azerbaycan Cumhuriyetinde Kadın Hakları ve Günümüz Sorunları, Yıl: 1, Sayı: 1, s. 21-23. Türk Dünyası İnsan Hakları Bülteni, Ankara, Eylül 2004.
Erivan’a Yılbaşı Hediyesi: Rusya Ermenistan’ı Saldırı Amaçlı Silahlarla Donatıyor, Stratejik Analiz, Cilt: 9, Sayı:107, Mart 2009, s. 18-20.
Gürcistan ve Azerbaycan Askeri İşbirliğinde, Stratejik Analiz, Cilt: 9, Sayı:108, Nisan 2009, s. 15-17.
Ermenilerin Azerbaycan’da Yaptıkları Soykırımlar ve Devam Eden Çözümsüzlük, Stratejik Analiz, Cilt: 9, Sayı:108, Nisan 2009, s. 28-38.
Gergin Gündem: Türkiye-Ermenistan Sınır Kapısı Sorunu, Stratejik Analiz,Cilt: 10, Sayı 109, Mayıs 2009, s.30-36.
Gürcistan'da Sıcak gelişmeler:  Tamamlan(ma)mış Devrim, Paylaşılamayan Bölge,Stratejik Analiz, Cilt: 10, Sayı:110, Haziran 2009, s. 30-36.
ABD-Rusya Rekabeti Bağlamında Manas Üssü Sorunu, Stratejik Analiz, Cilt: 10, Sayı:111, Temmuz 2009, s. 20-23.
Azerbaycan’da Demografik Gelişmeler Işığında Bazı Tespit ve Tahminler, Stratejik Analiz, Cilt: 10, Sayı:111, Temmuz 2009, s. 64-72.
İç Savaş Eşiğindeki Kuzey Kafkasya, 21.Yüzyıl Dergisi, Ekim 2009, Sayı:10, s.43-52
Rusya’nın Modernizasyonu Mümkün mü? , 21.Yüzyıl Dergisi, Kasım 2009, Sayı:11, s.69-74
Kafkaslarda Barışa Giden Yol Savaştan mı Geçmeli? , 21.Yüzyıl Dergisi, Aralık 2009, Sayı:12, s.65-74
Türkiye Azerbaycan İlişkilerinin Çok Boyutlu Temelleri, 21.Yüzyıl Dergisi, Ocak 2010, Sayı:13, s.37-54 (Arif Keskin ve Kamil Ağacan’la birlikte)
Bakü'de Kuzey’den Esen Rüzgarlar, 21.yüzyıl Dergisi, Şubat 2010, Sayı:14, s.7-10
 ‘’Ermeni Açılımı’’ Sonrası Türkiye-Azerbaycan İlişkileri, 21.Yüzyıl Dergisi, Mart 2010, Sayı:15, s.45-56
Kırgızistan’da Bitmeyen Devrim mi, Fillerin Tepişmesi mi? , 21.Yüzyıl Dergisi, Mayıs 2010, Sayı:17, s.33-40
Ankara’dan Medvedev Geçti: İlişkilerin Değerlendirilmesi, 21.Yüzyıl Dergisi, Haziran 2010, Sayı:18, s.49-56.
Sırat Köprüsü Kadar Zorlu Geçiş, 21.Yüzyıl Dergisi, Temmuz 2010, s. 65-72.
Rusya Federasyonu’nun Yeni Askeri Doktrini Bir Tepki Belgesi mi?MSI, Sayı: 054, Nisan 2010, s. 48-54.
Protokoller, “Soykırım Tasarısı” ve Türkiye-Ermenistan İlişkileri, Türk Yurdu Dergisi,
Kırgızistan Yol Ayrımında: Demokrasiye mi, Otoriterizme mi? 2023 Dergisi, Yıl:9 Sayı:109.
Herkesin Sınıfta Kaldığı Ders: Kırgızistan Olaylarında Okunması Gerekenler, 2023 Dergisi, Temmuz 2010, Sayı: 111, s. 54-58.
Medvedev’in “Eksen Kayması”: Ne Kadar Kayabilir ki? 21.Yüzyıl Dergisi, Ağustos 2010, Sayı:20, s. 39-48.
Rusya’nın Balkanlar Politikasının Bazı Hususları, 2023 Dergisi, Ağustos 2010, Sayı:112, s. 54-59.
Kilise Savaşları: Moskova-Kiev-İstanbul, 21. Yüzyıl Dergisi, Eylül 2010, Sayı: 21, s. 31-38.
Kafkasya’daki Silahlanma Rusya-Türkiye İlişkilerinin Neresinde? 21. Yüzyıl Dergisi, Ekim 2010, Sayı: 22, s. 21-28.
Kırgızistan Seçimleri Demokratikleşmeye Vesile Olabilir mi? 21. Yüzyıl Dergisi, Kasım 2010, Sayı: 23, s. 8-10.
Ermenistan'da Anayasal Dönüşüm Süreci ve Anayasanın Temel Özellikleri, Ermeni Araştırmaları Dergisi, Sayı: 36, Terazi Yayıncılık, Ankara Kasım 2010, s. 191-218. 
Qırğızıstanda demokratik transformasiya cəhdi, Analitik Baxış, Say:4, SAM,  s. 22-28.
Rusya'nın Afganistan Politikasında Belirsizlik, 21. Yüzyıl Dergisi, Ocak 2011, Sayı: 25, s. 39-45.
Gözetlemeye Devam: Gebele Radar Üssü’nün Modernizasyon, EkoAvrasya, Yıl:4, Sayı: 14, Bahar 2011, s.36-37.
Türkiye-Ermenistan İlişkileri ve Rusya’nın Tutumu, 21. Yüzyıl Dergisi, Şubat 2011, Sayı: 26, s. 15-21.
Rusya: Olgular ve Tahminler Işığında, Mart 2011, Sayı: 27, s. 45-51.
Mağrip’ten Esen Rüzgarın Rusya’da ve Güney Kafkasya’da Etkileri, 21. Yüzyıl Dergisi, Nisan 2011, Sayı: 28,  s.39-46.
 
 
 -       Aktarma ve Çeviri
Sergey Yatsenko, Vusunlar, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:1, Ankara 2002, s. 776-781. (Rusçadan çeviri)
 Nikolay Bokovenko, Tagar Kültürü, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:1., Ankara 2002,s. 518-525. (Rusçadan çeviri)
Sergey G.Skobelev, Vladimir N.Nechiporenko, Stepan V.Pankin, Arkeolojik Kaynaklara Göre Orta Yenisey Kırgızları, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:2., Ankara 2002, s. 391-396. (Rusçadan çeviri)
Boris İ.Marşak, Türkler ve Soğdlular, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:2., Ankara 2002, s. 170-178. (Rusçadan çeviri)
İrina F.Popova, Orta Asya Türkleri ve Erken Tang Çin Devleti, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:2., Ankara 2002, s. 127-132. (Rusçadan çeviri)
Yuriy F.Buryakov, Eski ve Orta Çağ Dönemlerinde Büyük İpek Yolu Üzerinde Orta Asya Türkleri, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:3., Ankara 2002, s. 234-242. (Rusçadan çeviri)
Yunus Nesibli, Orta Çağ Gürcü Kaynaklarında Türkler, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:4., Ankara 2002, s. 722-730. (Rusçadan çeviri)
Svetlana İ. Valiulina, İdil Bulgarlarında Cam Sanatı, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:6., Ankara 2002, s.55-62. (Rusçadan çeviri)
Yuriy F. Buryakov, Timur, Timurlular ve Bozkırın Türk Göçebeleri, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:8., Ankara 2002, s. 534-539. (Rusçadan çeviri)
Talaybek Koyçumanov, Temirbek Bobuşev, Sovyet Sonrası Orta Asya Geçiş Ekonomilerinin Sorunları ve Entegrasyonun Geleceği, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:19., Ankara 2002, s.15-23. (Rusçadan çeviri)
Kamil Veli Nerimanoğlu, Azerbaycan’ın Devlet Dili Siyaseti, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:19., Ankara 2002, s.244-251. (Azerbaycan Türkçesinden aktarma)
Aman Hanberdiyev, Türkmenistan’da Eğitim ve Bilgisayar, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:19., Ankara 2002, s. 815-827. (Rusçadan çeviri)
Ovez Gündogdiyev, Türkmenlerde Savaş Sanatı ve Silahlar (VI-XVI. yy.), Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:19., Ankara 2002, s.828-833. (Rusçadan çeviri)
Rafael Muhammetdinov, Boşevizm, “Milli” Komünizm ve M.Sultan Galiyev Fenomeni, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:18., Ankara 2002, s.843-853. (Rusçadan çeviri)
Djenish Djunushaliev, Kırgızistan’da 1916 İsyanı, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:18., Ankara 2002, s.627-630. (Rusçadan çeviri)
S.Oboznov, Rusya ve Latin Amerika BM`de: İşbirliği Sorunları ve Geleceği, Avrasya Dosyası, BM Özel, İlkbahar 2002, Cilt:8, Sayı:1, s. 225-237. (Rusçadan ceviri, A.İsayev ile birlikte).
Nursultan Nazarbayev, Krizin Anahtarları, Stratejik Analiz, Cilt:10, Sayı:110 Haziran 2009, s. 89-95.

Son ekleyen Ali Asker

KIRGIZİSTAN'DA İÇ SAVAŞ - Güncellendi 12.06.2010. saat 20.00 Kırgızistan’da Daavatçılar (Tebliğ Cemaati Mensupları) Hareketi
ÖZEL RAPOR: İRAN VE XIII-XX YÜZYIL ARASI İRAN-İNGİLTERE İLİŞKİLERİ VE SONUÇLARI
ALMANAK 2020: GEÇİCİ KORUMA ALTINDAKİ SURİYELİLER

ÜYE GİRİŞİ

Şifremi unuttum

ÜYELERE ÖZEL

  1. SON MAKALELER
  2. ÇOK OKUNANLAR

Ergun Mengi   - 07-04-2024

Balkan Savaşları ve Birinci Dünya Savaşı Başlangıcında, Osmanlı İmparatorluğunun Siyasi ve Askeri Anatomisi

2. Mahmut, Balkan isyanları, Rus baskısı ve Kavalalı Mehmet Ali Paşa’yla uğraşırken yeniçeriler, her fırsatta ayaklanmaktaydı. 15-18 Kasım 1808’de Babıali’yi basan yeniçerilerle mücadele eden Sadrazam Alemdar Mustafa Paşa mahzendeki barutları ateşleyerek içeri giren 600 yeniçeriyle beraber kendini h...