Konuya varantın kısa bir tanımını yaparak girelim. Menkul kıymeti, önceden belirlenen bir fiyattan belirli bir tarihte veya tarihe kadar alma ya da satma hakkı veren menkul kıymet niteliğinde olan sermaye piyasası aracına varant diyoruz. Aslına bakarsanız varanta, vadeli işlemlerde kullanılan opsiyonların menkul kıymetleştirilmiş hali de denebilir. 2005 yılında İzmir'de kurulan Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası, kısa adıyla VOB hali hazırda konunun sadece vadeli işlemler kısmıyla ilgili. Opsiyon konusunda alt yapı çalışmaları var ancak opsiyon piyasasının ne zaman işlerlik kazanacağı bilinmiyor. İşte bu aşamada varantlar opsiyon işlemleri başlamadan önce bu piyasaya ısınmak için yatırımcılar için çok önemli bir araç olacak.
Nedir bu varant, ne işimize yarayacak diye soracak olursanız bunu bir örnekle anlatmakta büyük yarar var. Aslında varantı hisse senedine yatırım yapar gibi alıyorsunuz. Aradaki en önemli fark yakın bir geleceği iyi tahmin etmeniz. Varantın yatırımcıya sağlayacağı en önemli avantaj sınırsız bir kar potansiyeli sunacak olması. Zarar mı? Tabiî ki var ancak varanta ödediğiniz fiyatla (prim) sınırlı. Ayrıca varantlar, yatırımcılara hem artan hem de düşen fiyatlara göre pozisyon alarak yatırım yapma imkanı sunuyor.
Hisse senetleri piyasasına yatırım yapanlar için konuyu bir örnekle açıklayalım. Bugün 1 Temmuz ve 10 TL. paramız var. Elimizdeki 10 TL ile İMKB'de işlem gören X bankasından 1 lot alıyoruz. Bundan sonra beklemeye başlıyoruz. X hissesi yükselirse kazanacak, düşerse zarar edeceğiz. Varantların işlem görmeye başlamasıyla aynı hisse senedine varant haliyle de yatırım yapmak imkanını bulacağız. Aslında varant, hisse senedine yatırım yapmanın daha az riskli ve daha ucuz bir yolu. Varant piyasasında 10 TL vererek sahip olduğumuz X bankasına, 1 TL vererek de sahip olma imkanı bulacağız. Kalan 9 TL. yi ise istediğimiz gibi kullanabileceğiz. İster faize yatırırız bu parayı istersek mevduat olarak değerlendirebiliriz. Varant piyasasında yaptığımız işlem 10 TL kullanım fiyatlı bir hisse senedini 1 TL ödeyerek belirli bir vadede alım hakkını satın alma işlemidir. 1 Temmuz'da yaptığımız bu işlemin vade sonunun 1 Aralık olduğunu varsayalım. 1 Aralıkta bu hisse senedinin 13 TL olduğunda biz bu senedin alma hakkını 10 TL den aldığımız için aradaki fark ihracçı kuruluş tarafından hesabınıza yatırılır. Varantı alırken 1 TL prim ödediğimiz için karımız hisse başına 2 TL.dir. Eğer dayanak varlık olan X bankası hisse senedi 1 Aralıkta 5 TL olursa, zarar edeceğimiz için bu varantı alma hakkını kullanmak zorunda değiliz. Böylece zararımız sadece ihracı kuruluşa ödediğimiz 1 TL ile sınırlı kalacaktır. Fakat burada da riski çok iyi hesap etmek durumundayız. 10 TL nin tümünü varanta yatırmak çok akıllıca olmayacaktır. Paranın tümünü kaybetme riski her zaman vardır. Bu nedenle, piyasaya girmeden önce aracı kurumlara danışmakta fayda var.
Varant piyasasında ürün yelpazesi son derece geniş. Ancak ilk aşamada İMKB de en çok işlem gören 10 hisse senedinden oluşması bekleniyor. Bu dayanak varlıklar üzerinden hem alım hem satım varantları ihrac edilecek. Yatırımcılar dayanak varlığın yükselişine alım varantlarıyla düşüşüne ise satım varantlarıyla yatırım yapabilecek. Varantlar, hisse senedine yatırım yapanlara risklerini kontrol ederek katılma imkanını sağlayacak. Hisse senedi piyasasındaki derinliği ve etkinliği arttıracak.
El konulan bankalar ve şirketler nedeniyle elindeki hisse senetleri bir anda değersiz hale gelen yatırımcılar ve onların düştüğü duruma düşmek istemeyen on binlerce kişi sermayelerinin küçük bir kısmını riske ederek sermaye piyasasına dönme imkanına sahip olacaklar. Türkiye'deki ilk varant ihraççısı olmaya hazırlanan Deutche Bank, uluslararası ölçekte önde gelen ihraççılardan birisi. 30.000 kadar varant ürünü, dünyanın çeşitli ülkelerinde işlem görüyor. Sermaye piyasamızda önemli bir boşluğu dolduracak olan Varant piyasası, sermaye piyasalarına önemli bir derinlik kazandıracak.
Son söz: PARANIN İYİ ŞEKİLDE KULLANILMASI AKILLA OLUR.
