Iowa, adaylıkların belirlenme sürecindeki ilk ön seçimin yapıldığı yer. 2000 yılından bu yana, Iowa'yı kazanan demokrat başkan adayları, devamında Beyaz Saray için de partisinin adayı oldu. Her ne kadar kazanan aday, rakiplerine göre bir adım öne çıkmış olsa da, adaylık yarışını kazanacağı anlamına gelmiyor.

Ön seçimler, iki farklı türde yapılıyor

Bunlardan ilki, eyalet düzeyinde yapılan ve "caucus" adı verilen parti toplantıları. Iowa'da da ön seçim parti toplantısı şeklinde düzenleniyor. Bu yılki ön seçimler, Iowa'nın ardından Nevada, North Dakota ve Wyoming'de de parti toplantısı şeklinde yapılacak.

Burada herhangi bir oy kullanılmıyor. Katılımcılar toplantıların yapıldığı alanlarda destekledikleri adaya ayrılan bölgeye geçip burada duruyor ve yapılan sayım sonucu hangi adayın daha çok destek aldığına karar veriliyor. Bu yöntem, özellikle destekçilerini organize ve mobilize etmeyi başaran adaylar için avantajlı olarak değerlendiriliyor.

Iowa'nın ardından ikinci ön seçim, 11 Şubat Salı günü New Hampshire'de yapılacak. "Süper Salı" olarak adlandırılan bu günde, 16 eyalette seçim yapılıyor. Süper Salı yapılan seçimler sonucunda, adaylığı kazanabilmek için gereken 1991 delegenin üçte biri belli oluyor.

Son ön seçim ise Haziran ayında Puerto Rico'da yapılacak. Ön seçimlerin ardından yeterli delege sayısına ulaşan aday, 13-16 Temmuz'da Milwaukee kentinde yapılacak olan kurultayda resmen partinin adayı olarak ilan ediliyor.

Demokrat Partide hala 11 aday adayı başkanlık koltuğuna ulaşabilmek için yarışıyor. Bugüne kadar 17 isim yarıştan çekildiğini açıkladı. Mevcut tabloda eski Başkan Yardımcısı Joe Biden, Vermont Senatörü Bernie Sanders ve Massachusetts Senatörü Elizabeth Warren anketlere göre yarışı önde götüren isimler. Bu isimlere ilaveten milyarder iş adamı ve eski New York Belediye Başkanı Michael Bloomberg, eski South Bend Belediye Başkanı Pete Buttigieg, Hawaii Vekili Tulsi Gabbard, Minnesota Senatörü Amy Klobuchar, milyarder yatırımcı Tom Steyer, bilişimci ve girişimci Andrew Yang, Colorado Senatörü Michael Bennett ve eski Massachusetts Valisi Deval Patrick de listede bulunan kişiler.

Cumhuriyetçilerde başkan adayı mevcut Başkan Trump olduğu için birçok eyalette Cumhuriyetçi Parti ön seçim düzenlemeyecek. Cumhuriyetçilerin 3 Kasım seçimleri için resmi başkan adayı ise 24-27 Ağustos tarihleri arasında Charlotte'de açıklanacak. Ancak büyük bir sürpriz olmadığı sürece partiler daima var olan başkan ile ikinci dönem seçimlerine giriyor. Bununla birlikte resmi anlamda yarışa katıldığını açıklayan iki aday adayı daha bulunuyor. Bunlar eski Illinois vekili Joe Walsh ve eski Massachusetts Valisi William Weld.

Cumhuriyetçi Parti, 2. dönemi için zaten yarışa tek başına giren Trump'a verdiği desteği göstermek için şimdiden 7 eyalette ön seçimleri iptal etti. Ancak diğer eyaletlerde ön seçimlerin yine de yapılması planlanıyor.

11 adayın katıldığı ön seçimde oy sayım işlemi 1600'den fazla okulda, kütüphanede ve kilisede yapılmıştı. Sayım işleminde yaşanan sıkıntıların nedeninin "siber saldırı olmadığı" açıklandı.

İlk sonuçlara göre ise Bernie Sanders, Pete Buttigieg'in önünde ilk sıradaydı ve zaferini ilan etmişti. Cumhuriyetçi Parti'de ise Başkan Donald Trump, Iowa'daki ön seçimi beklendiği gibi açık farkla kazandı.

İki partinin de başkan ve başkan yardımcıları adayları resmileştiğinde genel seçime kadar olan süreçte taraflar kozlarını canlı yayın tartışmalarında paylaşacak. Nihai seçimlerde ise halk doğrudan başkan ve yardımcısına değil bu ikiliyi seçecek olan eyalet delegelerine oy veriyor. Buna 'Delegeler Kurulu' (Electoral Collage) deniyor. Bu nedenle toplamda en çok oyu alan değil, 538 delegeden 270'ini alan başkan olacak.

Örneğin 2016 yılındaki son seçimleri kazanan Trump, 304 delegeye ulaşmış ancak rakibi Hillary Clinton, Trump'tan yaklaşık 3 milyon adet daha fazla oy almıştı.

Seçimin bu şekilde yapılmasının nedeni eyaletler arasındaki dengenin gözetilmesi. Temsilciler Meclisi'ne nüfusları oranında delege gönderen eyaletler Senato'ya ise tüm diğer eyaletler ile eşit sayıda senatör verebiliyor. Bu durum Amerikan tarihinde ve anayasasında 'Büyük Uzlaşı' (Great Comprimise) olarak geçiyor.

3 Kasım'daki seçimleri kazanan aday, 20 Ocak 2021'de Beyaz Saray'da başkanlık koltuğuna oturacak.

Kaynak: www.bbc.com & euronews.com