Bu yazı, Yunanistan'ın "Ta Nea" gazetesinde 4 Ocak 2011 tarihinde yayınlanan bir yazının tercümesidir. [1]

"Türkiye'de Eski Yunanca"

Türkiye'nin kuzeydoğusunda, Karadeniz kıyısı yakınında izole halde yaşayan bir topluluğun, bir Yunan lehçesi konuştuğu ve bunun eski Yunancayla inanılmaz benzelikler taşıdığı ortaya çıktı.

İngiltere'de yayınlanan Independent gazetesinde yer alan yazıya göre, Trabzon civarında yaşayan ve 5.000 kişiden oluşan bu Müslüman topluluk Yunan dilinin çok nadir kullanılan Pontus lehçesini kullanıyor. Bu gelişme, Pontus Hellenizmini ve konuştukları dili bir kez daha gün ışığına çıkartıyor. Günümüzde Türkiye'ye ait olan ve Pontus'un önemli merkezlerinden biri olan Trabzon'a yakın köylerde 5.000 kişi bu dili konuşuyor. Bu durum, Sokrates'in ve Platon'un konuştukları dil hakkında önemli ipuçları verebilir.

Bu durumu ortaya atan Cambridge Üniversitesi doçentlerinden İoanna Sitaridou'ya göre bu dil "Romeika" ve bir çeşit Pontusça. Bu dilin eski Yunancayla pek çok benzerliği mevcut olup, kullandıkları kelimeler günümüz Yunancasında bulunmuyorlar. Romeika'daki kelimeler de eski Yunanca ile çok büyük benzerlikler göstermekte. Romeika konuşulan köylerde yazılı örnekler bulunmamakta. Burada yaşayanlar izole edilmiş yaşamları sayesinde kültürel özelliklerini muhafaza edebilmişler. Bu insanlar kendi toplumları dışından biriyle nadiren evleniyorlar ve kemençe eşliğinde kendi müziklerini yapıyorlar.

Yunan akademisyen Sitaridou, akademik çalışmalarına özellikle İspanyolca ve eski İngizlice gibi latin dillerinin karşılaştırılmasıyla başlamış olup, ayrıca Pontus ve Kıbrıs'ta konuşulan Yunan lehçeleri üzerine araştırmalar yapmış bulunuyor. Sitaridou, "Kendi köyü dışında evlenen sadece bir kişiyi tanıyorum" diyor. Müzik konusunda ise, bu eşsiz müziği başka bir müzikle karıştırmanın mümkün olmadığını ifade ediyor.

Sitaridou ayrıca Romeika konuşanların günümüzde dindar Müslümanlar olduklarını ifade ederek, bu insanların Lozan Antlaşması sonrasında yapılan nüfus mübadelesinde burada kalmalarına izin verildiğini belirtiyor.

Sitaridou'ya göre, süregelen göç dalgaları ve özellikle de Türkçe konuşan çoğunluğun etkisiyle bu diyalekt kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya. Sitaridou "Bölgede bu dili kullanan sadece 5.000 kişi kalmış bulunmakta, Romeika kısa bir süre sonra canlı bir lehçe olmayıp, geçmişe gömülecek. Bunun kaybolmasıyla birlikte, Yunan dilinin gelişimini inceleyebilmemizin tek şansını da kaybetmiş olacağız" açıklamasını yaptı.

[1] Manolis Pimplis, Ta Nea Gazetesi, «Αρχαία ελληνικά στην Τουρκία», http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artId=4611449, 04.01.2011 (erişim tarihi 10.01.2011)