Gözde Kılıç Yaşın'ın Sırbistan- Novi Pazar'da seçilmiş Başmüftü Muammer Zukorliç'le gerçekleştirdiği röportajda, Boşnakların milli kimliğinin tanımlanması ve dünyaya benimsetilmesi için Sancak'ta yapılan girişimler, bu girişimlerin arka planında ne gibi amaçların bulunduğu ve hangi noktaya taşınmak istendiği, Sırbistan'a da sıçrayan seçilmiş-atanmış müftü meselesi, bu sorunda Türkiye'nin tutumu, Sırbistan'daki Boşnaların sorunları, Bosna-Hersek'teki siyasi kriz, Türkiye'nin Balkan politikasının ve Sırbistan-Hırvatistan- Bosna Hersek ilişkilerinin iyileştirilmesi girişiminin Sancak'taki etkileri, Türkiye'nin Sırbistan ve Sancak politikaları konuşulmuştur:

Gözde Kılıç Yaşın: Çok önemli bir güne tanıklık ettim. Boşnak Akademisi'nin Boşnaklar için anlamını, bugünkü törende yaşanan heyecanı da paylaşarak anlama, öğrenme fırsatı buldum. Boşnak Akademisi'ne varana dek burada çok önemli girişimlere imza attığınızı da görüyorum. Peki, bundan sonraki hedefiniz nedir? Boşnak milletinin yeniden ayağa kalktığını, Sancak'ın buna önderlik yaptığını görüyorum, bu uyanışı nereye taşıyacaksınız.

Muammer Zurkoliç: Boşnakların tamamı birbirine bağlanacak. Bir kaç kuruluşumuz daha eksik. Dünyadaki tüm Boşnakların katılacağı bir kongre gelecek projemiz.Dünyadaki tüm Boşnaklara ait kurumlar bir yerde birleşecek. Boşnak milli kurumu kurulacak.

Gözde Kılıç Yaşın: Boşnak Akademisi açıldı. Boşnak Akademisi neden açıldı? Ne tür bir işlevi olacak?

Muammer Zurkoliç: Akademi özellikle milletle ilgili projelere yatırım yapacak. Bu Boşnaklarda tek eksik olan ve en önemli kurumdur. Yüz sene boyunca kim olduğumuzu söyleyemiyorduk korkudan. Artık kim olduğumuzu söyleyeceğiz. Balkanlarda tüm milletlerin bir akademisi var sadece Boşnakların yok. Entite için ve özellikle kültür ve eğitim amacı bakımından önemlidir. Araştırmalar yapılacak. Boşnak Sanat ve İlimler Akademisi'nin kuruluş amacı kültürdür. Bir de araştırmalar yapılacak. Tarih, dil, kültür ve milletle ilgili her şey. Projelerin gelirini sağlamak üzere 10 bin Boşnak bulacağız ve her ay 100'er Euro para verecekler. İşte bunu yapabildiğimiz zaman tamamen ve gerçek anlamıyla başarı sağlamış olacağız. Dünyadaki tüm Boşnakları bir yerde bağlayacağız. Makedonya, Kosova, Sırbistan, Bosna-Hersek ve diasporadaki tüm Boşnaklar bir araya gelecek. Bundan sonra büyük projeler için uğraşacağız. Sancak'ın özerkliği, Dayton Anlaşması'nın güncelleştirilmesi ve Bosna-Hersek devletinin yeniden yapılandırılması gibi.

Bizim genel amacımız bütün bu büyük projelerde ve Boşnaklarla ilgili her meselede tek tek her bir Boşnak kendi başına bir kurum, tek kişilik akademi olsun. Her bir Boşnak kendi başına güçlü bir lobi unsuru olsun. Her bir Boşnak kendisi güçlü bir sistem olacak. Çünkü burada bize karşı düşmanlık büyük. Sadece Sırplar da değil. Biz yeni bir şekil bulmalıyız. Yeni bir çıkış yolu yaratmalıyız. Bu bölge için tüm proje ve programlar bize sorulmadan yapıldı ancak bundan sonra hiçbir girişim, hiçbir gelişme, hiçbir plan bizsiz olmayacak. Biz artık faktörüz.

Gözde Kılıç Yaşın: Boşnak Akademisi başta olmak üzere, özelde sizin attığınız her bir adım ve bahsettiğiniz tüm bu girişimler Sırpları çok kızdıracak sanırım.

Muammer Zurkoliç: Kızsınlar. Biz de 100 senedir kızgınız. Sırbistan bugün kızgın ama yarın bizimle işbirliği yapmak zorunda kalacak. Çünkü onlar sürekli bizi düşürmek için yakalamaya çalışıyordu. Akademi ile o kadar yükseğe gittik ki artık bizi yakalayamazlar. Bizim bütün uğraşımız onları bizimle işbirliği yapmaya zorlamak içindir. Biz onlara yenilmek istemiyoruz. Artık olmaz, artık yeter. Ama biz güçlenirken onların da bizimle işbirliği yapma fırsatı olacak. Bizimle işbirliği yapmayı tercih etmeleri, hepimiz için, bölge için çok daha iyi olacak. Karşımızda durmadan. Gücümüzü ve neler yapabileceğimizi göstermeden onları işbirliği yapmaya zorlama şansımız da olmayacaktı.

Gözde Kılıç Yaşın: Devletten önceki aşamada gibisiniz. Tüm bu kurumlar neden kuruluyor?

Muammer Zurkoliç: Boşnak milletinde eksik olan şeyleri tamamlamaya çalışıyoruz. Kültür, dili din, eğitim alanında eksiklikler var. Bu nedenle üniversite açtık, liseler, ilköğretim okulları ve anaokulları açtık.

Gözde Kılıç Yaşın: Sizin bunları yapmanız yani bir Müftü'nün yapması normal mi? Yetki ve görev tanımınızda var mı bu tür faaliyetler?

Muammer Zurkoliç: Burada, Sırbistan'da normal hiçbir şey yok. Ama görev olarak derseniz yapmamıza bir engel yoktur. Son yüzyılda müftünün görev ve yetkileri yanlış anlaşılmış. Buradaki millet zayıflayınca müftünün görev ve yetkileri de zayıflıyordu. Başkası olsaydı yerimde belki uğraşmazdı. Ama ben sadece müftü değilim, aynı zamanda insanım, düşünen adamım. Görevim sadece mevlitlere ya da cenazelere gitmek değil. Din benim zekamı temizliyor. Ve din bana milletim için faydalı olabilmem gerektiğini öğretiyor. Dinimizin ya da inancımızın kalitesi ne kadar camiye gittiğimizle ölçülemez. Benim dinimin terazisi, aileme, milletime ve insanlığa ne kadar faydalı olduğumu ölçmektedir. İslam sadece ölümden sonraki hayatı değil,bu dünyayı da düzenler.

...

Gözde Kılıç Yaşın: Peki Türkiye? Türkiye'nin Balkan politikasının kalbinde Boşnaklar varsa da siyasetinin merkezini Sırbistan oluşturuyor. Türkiye'nin pozisyonu nasıl olur, nasıl karşılar?

Muammer Zukorliç: Orada Türkiye çok önemli bizim için. Kendimizi hiçbir zaman Türkiye'den ayrı da düşünmedik. Osmanlı gittikten sonra siz biraz kendi içinize döndünüz ama biz her zaman kendimizi sizinle birlikte düşündük ve geri dönüşünüzü yani bize ilgi göstermenizi bekledik. Son dönemde de bu gerçekleşti. Biz biliyoruz Türkiye çok büyük bir şans, Türkiye'nin son dönemde Balkanlarda etkin hale gelmesi bizim için büyük bir şans. Ayrıca Türkiye de kendi gücünü gösterme şansına sahip oldu şimdi. Ancak o şans belki uzun sürmez. Biliyoruz bu şans eline neden geçti. Bu bir hediye değildi. Türkiye'nin büyük partnerleri Balkanlar'a girmesine izin verdi. Rusların yavaşlatılması ve buradaki etkisinin küçültülmesini de önemsiyorlar. Ancak Türkiye'nin Balkanlar'da aktifleşmesinden rahatsız olanlar da var ve bu nedenle ayrıca dikkat etmesi gerekir. Biz Sancaklılar Türkiye'nin bölgede güçlenmesini istiyoruz, Türkiye Balkanlar için çok önemli ve burada yürüttüğü politikalara herhangi bir şekilde zarar vermeyi asla istemeyiz. Türkiye de Boşnakların hakları için çalışıyor. Biz halkımızın artık saldırılacak ilk hedef olmamasını, bölge politikaları yapılırken dikkate alınmasını, güçlenmesini ve özgürleşmesini istiyoruz; bu yolda sonuna kadar yürüyeceğiz ancak bunu yaparken Türkiye'ye en ufak bir zarar geleceğini hissettiğimiz anda durur ve başka bir çıkış yolu ararız. Türkiye'ye bizden asla zarar gelmez. Ancak şunu da istiyoruz, bizimle de konuşsun; bizim fikrimizi kabul etmek zorunda değil ama bizi de dikkate alsın, bizimle de konuşsun, ne düşündüğümüzle ve beklentilerimizle ilgilensin.

(Röportajın tamamı, 2023 dergisinin Temmuz 2011 sayısında yayınlanmıştır. bkz. http://www.2023.gen.tr/temmuz2011/2.htm)