Son günlerde Türkiye'nin gündeminde birinci sıraya yerleşen Doğu Akdeniz'de karşı karşıya kaldığı sorunların benzerini Çin yaşamaktadır. Türkiye ve Çin tarihi olarak benzer yapılara sahip iki kara imparatorluğunun bakiyesidir. Türkiye ve Çin benzer şekilde bölgelerinde etkinliklerini artırmakta ve bu sebeple de komşuları tarafından kaygıyla izlenmektedir. Bütün bunlara paralel olarak çok benzer şekilde Türkiye ve Çin'in denizlerde etkinliklerini artırmak için donanmalarını güçlendirdikleri ve modernize ettikleri bilinmektedir. Türk Deniz Kuvvetlerinin modernizasyonu Çinli strateji uzmanı ve araştırmacıların da dikkatini çekmektedir.[1] Çin'de özellikle son yıllarda donanmasının modernizasyonuna büyük önem vermektedir. Çin'in deniz aşırı çıkarlarını korumak için bir uçak gemisi programını devam ettirdiği bilinmektedir.[2] Bunun yanında Çin Libya'da meydana gelen son gelişmelerin ardından donanmasına bağlı bazı gemileri de Libya açıklarına göndermiştir. Çin'in deniz kuvvetlerini güçlendirmesi ve modernize etmesi küresel ölçekte bir hamle olarak değerlendirilmekte ve ABD başta olmak üzere birçok ülke tarafından tehdit olarak algılanmaktadır.[3]
Türkiye ve Çin'in Dış Politikada benzerlik ve farlılıkları:
Son dönemde hızla gelişen Çin 1980'den itibaren "Barış içinde yükselme[4]" stratejisini benimsemiştir. Türkiye de 2002 yılından itibaren "Komşularla Sıfır Sorun" politikasını benimsemiştir. Ancak Çin'in politikaları özellikle son bir yıl içinde Türkiye'den önemli bir farkla öne çıkmaktadır. Çin 2006'dan sonra ortaya atmış olduğu "Ahenkli Dünya" perspektifini geliştirmeye çalışmakta bu bağlamda söylem de de sert bir çizgi izlemekten kaçınmaktadır. Bu anlamda birçok açıdan Türkiye'den daha büyük bir güce sahip olan Çin uluslararası alanda ve en küçük komşularıyla (Nepal, Myanmar gibi) yaşadığı sorunlarda dahi bilinçli şekilde sert söylemlerden kaçınmaktadır. Batıda gittikçe daha fazla taraftar bulan "Çin Tehdidi" algısını güçlendirmemek için Çin'in en azından söylemde daha yumuşak bir çizgiyi benimsediği görülmektedir. Bu yönüyle Türkiye ve Çin'in politikaları da birbirlerinden ayrılmaktadır.
Sonuç:
Türkiye ve Çin son yıllarda benzer bir süreçten geçmektedirler. İki ülkenin de bölgelerinde etkilerini günden güne artırmaları bölge ülkelerini endişelendirmekte ve özellikle komşu veya yakın ülkelerle geçmişten gelen ihtilafların bulunduğu sularda bulunan doğal kaynaklar tarafları neredeyse bir çatışmanın eşiğine getirmektedir. Çatışma ihtimali düşük de olsa tamamen seçeneklerin dışında tutulmamaktadır. Türkiye'de son birkaç ay içinde öne çıkan bu süreci Çin birkaç yıldır yoğun şekilde yaşamaya başlamıştır. Çin'e komşu ve yakın bölgelerde olan ülkelerin Çin'in büyümekte olan gücünü test ettikleri ve bu gücün sınırlarını sınadıkları bir süreç halen devam etmektedir. Çin'in Güney Çin Denizinde[5] ve daha önce de Japonya[6] ile yaşadığı benzer sıkıntılar büyüklük ve tarafların fazlalığı açısından Türkiye'nin sorunundan daha karmaşık görülebilir. Güney Çin Denizinde Çin,Hindistan, Vietnam, Filipinler gibi bölge ülkelerinin dışında ABD ile de karşı karşıya gelmiştir. Bu bağlamda Çin, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin Daimi Üyesi olarak Türkiye'nin yaşamakta olduğu benzer sorunlarda Türkiye'ye önemli bir destek verebilir. Türkiye ve Çin karşılaştıkları bu benzer sorunda birbirlerine destek olabilirler. Çin'in Türkiye'ye desteği uluslararası alanda Türkiye'nin elini önemli ölçüde güçlendirecektir.
[1] Konu ile ilgilenen Çinli akademisyen, asker ve araştırmacıların Türk Deniz Kuvvetlerine olan ilgisi 2000 yılından itibaren gözle görülür şekilde artmıştır. 谭正平 (2009) "土耳其海军现代化进程令人关注" (Türk Deniz Kuvvetlerinin Modernizasyonu Dikkat Çekiyor), 《当代海军》, No. 11, s. 54 – 55;
[2] Fidan, Giray, "Çin'in Uçak Gemisi Shi Lang (Varyag)", 15 Temmuz 2011, http://21yyte.org/tr/yazi6227-Cinin_Ucak_Gemisi_Shi_Lang_(Varyag).html.
[3] Bill Powell, Time, "The Chinese Navy: How Big a Threat to the US?" (Çin Donanması: ABD için ne büyüklükte bir tehdit?)
[4]王乐 (2010) "中国和平崛起的国际环境分析和外交战略选择", (Çin'in Barış İçinde Yükselme stratejisinin uluslararası ortam ve dış politika açısından analizi), 吉林大学行政学院, Vol. 23, No. 5, s. 4 – 6.
[5] Fidan, Giray, "Güney Çin Denizinde Yükselen Tansiyon", 8 Haziran 2011, http://21yyte.org/tr/yazi6197-Guney_Cin_Denizinde_Yukselen_Tansiyon.html
[6] Fidan, Giray , "Çin ve Japonya arasında Çin Denizinde Yeni Gerilim: Asya'nın Kardak Kayalıkları", 14 Eylül 2010, http://21yyte.org/tr/yazi5453Cin_ve_Japonya_arasinda_Cin_Denizinde_Yeni_Gerilim_Asyanin_Kardak_Kayaliklari.html
