İkili güncel ve ağır sorunlar arasında Çin Devlet Başkanı’nın ABD ziyareti

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, önümüzdeki hafta ABD’ne ilk resmi ziyaretini gerçekleştirecek. Başkan Obama’nı geçen yıl Kasım ayında Çin’e yaptığı ziyaretin karşılığı olacak olan bu ziyaret, 22-28 Eylûl’de yapılacak. (Amerika ziyareti, Xi’nin 28 Eylûl’de 70 nci yıldönümü için toplanan BM Genel Kurul toplantısında yapacağı konuşmayı da içermektedir) 24 Eylûl’de akşamı çalışma yemeğinde ve ertesi günü Beyaz Saray’da buluşacak iki liderin küresel, bölgesel ve ikili ilişkilerle ilgili konuları ele alması ve bunun yanında görüşmelerde, “siber casusluk” ve “Çin’in Güney Çin Denizi’ndeki faaliyetleri” ne öncelik vermeleri beklenmektedir. (“White House Confirms Chinese President Xi Jinping’s First State Visit to Washington”,Time,15.09.2015) İki liderin yapacağı resmi görüşmelerde ele almaları çok güçlü olan konulara daha yakından bakarsak, bunların: *Siber güvenlik, *Güney Çin Denizi (Çin’in inşa ettiği yapay adalar ve askeri tesisler nedeniyle, yoğun deniz trafiği olan bölgede “deniz ulaşımındaki serbestinin sınırlandığı”nı belirten Amerikan tarafına karşı Çin ise, anılan denizin egemenlik hakkının yüzde 80’inin kendisinde olduğunu savunmaktadır), *Çin’in yeni Savunma Stratejisi-Beyaz Kitap (bu konuda tarafların taşıdığı endişeler için bkz.“The recent transformation in Chinese defense strategy; could the tension between china and USA be considered as a threath against peace?”,Ersin Dedekoca,21.Yüzyıl Dergisi, Sayı:79), *Washington’un Tibet ve G.Çin Denizi gibi konuları örneklendirerek karşı çıktığı, Pekin tarafının “Birleşik Devletlerle ‘büyük güç ilişkileri’ savı”, *Amerikan şirketleri ile, özellikle teknoloji konusundaki ticaret ve yatırımlar gibi konular olduklarını görmekteyiz.(J.Perlez ve Y.Huang,”Xi Jinping, Chinese Leader, Has Weighty Agenda and Busy Schedule for U.S. Visit”, NYT, 17.09.2015) Öte yandan, II.Dünya Savaşı’nın sona ermesinin 70 nci yılı ile eşzamanlı olan BM Genel Kurulu’da Xi’nin yapacağı konuşma Çin liderine, Çin’in BMGK daimi üyesi ve Savaş sonrası biçimlendirilen yeni dünya düzeninin ve çoğunu değiştirme çabası içinde olduğu mevcut kurum ve kuralların kurucuları arasında olduğunu vurgulama fırsatı verecektir. (Graham Webster,”What To Expect From Xi Jinping’s Visit to the US”,The Diplomat,2.09.2015) Sonuç olarak, güncel, iki ülkeyi doğrudan ilgilendiren, aynı zamanda anlaşmazlık zemininde duran yukarıda özetlenen sıcak konuların fazlalığı, Çin liderinin Washington ziyaretinin “zorlu” geçeceğini; belki de, ABD içinde ziyaretin ertelenmesi konusundaki baskılara karşın, zamanlaması yerinde olduğunu; Jaffrey A.Bader’in makalesinde belirtildiği gibi, iki ülke arasındaki 1997, 2006, 2011 tarihli resmi ziyaret öncesi de, farklı ancak önemli anlaşmazlıkların mevcut olduğunu ve çoğunun aşıldığını söyleyebiliriz.(“Chinese state visits are always hard: A historical perspective”,Brookings,17.09.2015)