Parlamento seçimlerinin ardından yeni bir seçim başladı: Parlamento grupları seçimi. Seçilen partiler ve milletvekilleri, önceki dönemde anlaşmazlık içerisinde oldukları gruplardan ayrıldılar, yeni gruplar oluştu ve Parlamento’nun yeni profili yavaş yavaş belli olmaya başladı.
Rotasyonlar hala devam etse de kesinleşen iki şey var: Macaristan Başbakanı Victor Orbán, aşırı sağcı Kimlik ve Demokrasi grubunun fiilen dağılmasına sebep oldu. Bununla birlikte Almanya İçin Alternatif Partisi (AfD) ise yeni bir grubun temelini attı.
Kaynak: European Parliament, 15.07.2024[1].
Orbán’ın Avrupa için Vatanseverler (PfE) adlı ittifakı 84 milletvekilinden oluşurken, Almanya'nın Egemen Uluslar Avrupası (ESN) 25 milletvekilinden oluşuyor.
Kimlik ve Demokrasiyi “Yutan” Adam: Orbán
Ukrayna'nın üyeliği, göç politikaları ve illiberal çıkışlarıyla parlamentoda antipatileri üzerine çeken Viktor Orbán, parlamento seçimlerinin ardından Avusturya'nın Avusturya Özgürlük Partisi (FPO) ve Çekya'nın ANO partileri ile yeni bir parlamento grubu kuracağını duyurdu. Orbán'ın partisi Fidesz, 2021 yılında Avrupa Halk Partisi ile yollarını ayırmıştı. Kurulan yeni grup aşırı sağ partileri çatısı altında toplamasıyla dikkat çekiyor. "Patriots for Europe - Avrupa İçin Vatanseverler" (PfE) adı verilen grubun oluşumu, Avrupa siyasetinde önemli bir değişimin habercisi olabilir.
Orbán, yaptığı konuşmada Avrupa Birliği'nin merkeziyetçi yapısına karşı duran, ulusal egemenlik ve bağımsızlık vurgusu yapan bir perspektifi yansıtarak grubun temel düşüncesinin de altını çizdi: “Avrupa'yı düzeltmek isteyenler bizleriz. Adımız Avrupa için Vatanseverler anlamına geliyor. Yani biz kendi ülkesini tutkuyla seven vatanseverleriz ve Avrupa onlar için önemli, bu yüzden güçlü bir Avrupa koordinasyonu istiyoruz, Avrupa'ya karşı değiliz. Kendi ülkemiz için, bir Avrupa İmparatorluğu istemiyoruz, bir Avrupa Birleşik Devletleri istemiyoruz, Brüksel'den kontrol edilen gri bir kitle istemiyoruz, bir komuta ve kontrol sistemi istemiyoruz. Biz ulusal bayraklarımız altında ulusal egemenlik ve bağımsızlık istiyoruz.”[2]
Avrupa için Vatanseverler siyasi ailesi, ilanından sadece iki hafta sonra, Pazartesi günü Fransa'nın Rassemblement National ve İtalya'nın Lega partilerinin katılımıyla resmen kuruldu ve Avrupa Parlamentosu'ndaki en büyük üçüncü güç haline geldi. Grubun hedefleri arasında ulusal egemenliği savunmak, yasadışı göçü engellemek, Avrupa Yeşil Anlaşmasına karşı çıkmak, orta sınıf üzerindeki vergi yükünü azaltmak, Hıristiyan değerlerini ve geleneksel aile modelini korumak, Brüksel bürokrasisini azaltmak ve AB karar alma süreçlerinde şeffaflığı artırmak, ulusal ekonomileri desteklemek ve geliştirmek, Avrupa kültürünü ve kimliğini korumak, barışı desteklemek ve savaşa karşı çıkmak bulunuyor[3]. Böylece Vatanseverler, Avrupa Muhafazakârları ve Reformistleri (ECR) ve Avrupa'yı Yenile (Renew Europe) gruplarını geride bırakarak Orbán'ın hedefine ulaşmış oldu. Fransız Rassemblement National lideri Jordan Bardella grup başkanı olarak atandı. İlk başkan yardımcılığı Macar Kinga Gál'a verilirken, diğer başkan yardımcıları Roberto Vannacci (Lega), Klára Dostálová (ANO), Sebastiaan Stöteler (PVV), António Tânger Corrêa (Chega), Hermann Tertsch (VOX) ve Harald Vilimsky (FPÖ) oldu. ID grubunun eski genel sekreteri Philip Claeys ise yeni grubun en güçlü idari görevi olan genel sekreterlik görevini üstlenecek. Bardella yaptığı açıklamada grubun "Avrupa uluslarında kimliklerine, egemenliklerine ve özgürlüklerine değer veren on milyonlarca vatandaş için umudu temsil ettiğini” vurguladı ve ekledi; “Vatansever güçler olarak kurumlarımızı geri almak ve politikalarımızı uluslarımıza ve halklarımıza hizmet edecek şekilde yeniden yönlendirmek için birlikte çalışacağız.”[4] Öte yandan Harald Vilimsky (Avusturya FPÖ) basın toplantısında “Avrupa Birliği'ni yeniden şekillendirmek istiyoruz, sığınma hakkının kötüye kullanılmamasını sağlamak istiyoruz ve kapımızın önünde barış istiyoruz” dedi ve ekledi: “Bu 84 Üye sadece ilk katman, daha fazlası olacak, birçok kişi AB çılgınlığına karşı denge unsuru olmak istiyor”. ANO lideri Andrej Babiš de grubun daha da genişlemesini bekliyor. Çekya'da ayrı bir basın toplantısı düzenleyen Babiš, "EPP ya da ECR'den pek çok AP üyesi yasadışı göç konusunda bizim görüşümüzü paylaşıyor" dedi.[5] Matteo Salvini ise sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada Lega'nın katılımını teyit ederek "uzun bir çalışmanın ardından Brüksel'de Lega ile birlikte bu Avrupa'nın geleceğini değiştirmede belirleyici olacak büyük Vatanseverler grubu doğuyor" dedi.[6]
Grup kurulmasından kısa bir süre sonra Meta-verse tarafından Facebook profilinin ve sayfasının kapatılmasıyla karşı karşıya kaldı. X hesabından duyurulan olaya göre devre dışı bırakılan sayfa ardından geri yüklense de sayfa içeriği ve takipçilerinin silindiği belirtildi. Grubun, “21. yüzyılda Liberal medyaya göre basın özgürlüğü böyle bir şey.” diyerek eleştirdiği durum[7], aslında ilk defa karşılaşılan bir şey değil. Grup üyesi partilerden Vlaams Belang da önceki aylarda Facebook tarafından “shadowban”a maruz kaldığını ilan etmiş, Belçika temyiz mahkemesi, Facebook'un ana şirketi Meta'nın, Vlaams Belang lideri Tom Vandendriessche'ye 27.779 avro tazminat ödemesine karar vermişti[8]. Avrupa Komisyonu konu hakkında 30 Nisan 2024 tarihinde Meta'ya karşı resmi bir soruşturmanın başlatıldığını duyurdu. Meta aleyhindeki resmi işlemler, Meta'nın risk değerlendirme raporunun ön analizine, Komisyon'un resmi bilgi taleplerine verilen yanıtlara, kamuya açık raporlara ve Komisyon'un kendi analizine dayanarak başlatıldı. Vlaams Belang lideri Vandendriessche'nin Meta'ya karşı açtığı dava, ilk kez bir sosyal medya platformunun shadowban uyguladığı için kınanması anlamına geliyor.[9] Meta’nın bu uygulamasının PfE nezdinde de yaşanılmış olması akıllara şu soruyu getiriyor: Hangi siyasi oluşumun “sesini” ne kadar duyacağımızı Facebook mu belirliyor?
Öte yandan bir engelleme haberi de Parlamento gruplarından geldi. Euractiv'e konuşan iki AB Parlamentosu kaynağı, Avrupa Parlamentosu'ndaki AB yanlısı güçlerin, yeni kurulan aşırı sağcı "Avrupa için Vatanseverler" grubunun herhangi bir üyesinin herhangi bir parlamento komitesine girmesini engelleme konusunda anlaştıklarını doğruladı. Euractiv'e konuşan bir S&D kaynağı "Avrupa Halk Partisi (EPP), AB sosyalistleri (S&D) ve Liberaller (Renew) bir sonraki AB parlamentosu komiteleri söz konusu olduğunda bir cordon sanitaire uygulanması konusunda anlaştılar" dedi.[10] Avrupa siyasetinde, genel demokratik düzene tehdit oluşturduğu düşünülen bir siyasi partiye karşı kullanılan özel bir strateji, söz konusu partiyi siyasi olarak ilerlemesini engellemek amacıyla izole etmeyi hedefler. “Cordon Sanitaire” olarak bilinen bu yaklaşım, yerel düzeyde, ulusal çapta ve Avrupa Parlamentosu bünyesinde uygulanmıştır. Strateji, maruz kalanlar tarafından demokrasinin gerektirdiği halkın temsili bakımından eleştirilirken, uygulayıcılar tarafından da “demokrasinin korunması için” gerçekleştirildiği yönüyle savunulur. 1980'lerde aşırı sağ partilerin yükselişiyle, bu strateji onları siyasi arenadan uzak tutmak için uygulandı. Örneğin, 1990'ların başında Belçika'da Vlaams Blok'a karşı kullanıldı. Gayri resmi olarak, Almanya'da AfD'ye, İsveç'te İsveç Demokratlarına ve İngiltere'de BNP'ye karşı uygulandı. 2010 yılında Avrupa Parlamentosu'ndaki Avrupa Sosyalistler Partisi (PES), tüm üyeleriyle aşırı sağ partilerle çalışmama konusunda anlaşma sağladı.[11]
Peki, Orbán'ın “Avrupa İçin Vatanseverler” grubunun Avrupa Parlamentosu'nda ikinci güç olabileceği iddiası gerçekçi mi?[12] Üye devletlerin en az dörtte birinden (yedi) en az 23 milletvekili yeni bir parlamento grubu oluşturmak için gereklidir. Grup şu anda bu çoğunluğu sağlamış durumda. 30 Rassemblement National milletvekili ID deneyimini sonlandırıp, Belçikalı Vlaams Belang ve Hollandalı Party for Freedom ile birlikte yeni "vatansever" projeye katıldılar. Grup şu anda Avrupa Parlamentosu'nda çeşitli ülkelerden temsilciler barındırıyor. Fransa'dan Rassemblement National 30 temsilci ile grup içerisinde en büyük nüfuzu oluştururken, Macaristan'dan Fidesz 10 temsilci ile ikinci sırada yer almaktadır. İtalya'dan Lega 8 temsilci ile takip ederken, Çek Cumhuriyeti'nden ANO 7 temsilci ile grupta yer edindi. Avusturya'dan Freedom Party (FPÖ), Hollanda'dan PVV ve İspanya'dan Vox, her biri 6 temsilci ile grupta bulunmaktadır. Belçika'dan Vlaams Belang 3 temsilci ile yer alırken, Portekiz'den Chega 2 temsilci ve Danimarka'dan Danish People's Party 1 temsilci ile grupta temsil edilmektedir. Toplamda 84 vekile ulaşarak parlamentonun üçüncü büyük grubu olmayı başaran PfE’ye diğer partilerin de katılmasıyla bu sayı 145'e çıkabilir. Avrupa İçin Vatanseverler grubu, 2019'da kurulduğunda 73 milletvekili bulunan ID'den yalnızca biraz daha büyük olmasına rağmen, Parlamento’da toplam milletvekili sayısının 751'den 720'ye düşmesi nedeniyle varlığı daha belirgin olacaktır.[13] Geçtiğimiz hafta çok sayıda ID üyesi PfE’ye katılma niyetlerini dile getirerek ID'nin Avrupa Parlamentosu'nda grup olarak devam etmek için muhtemelen yeterli ulusal delegasyona sahip olmayacağını açıkça ortaya koydu[14]. Bu gelişmeler ile birlikte ID grubunun fiilen dağıldığını belirtmek gerekiyor. Bu durum ID’den ayrılacak partilerin Orbán’ın oluşumuna veya ECR’ye geçebileceği anlamına geliyor. Ancak, aralarındaki farklılıklar nedeniyle birleşmelerinin zor olacağı düşünülüyor[15].
Macaristan'ın AB Dönem Başkanlığı'na dair resmi program, öncelikler ve dijital iletişim stratejisi, 18 Haziran 2024'te açıklandı. Fotoğraf: Macar hükümetinin Avrupa İşleri Bakanı Janos Boka, EPA-EFE/Peter Lakatos.
Avrupa Konseyi başkanlığını devralan Macaristan'ın Avrupa Birliği ile inişli çıkışlı ilişkisinin bu süreci nasıl etkileyeceği merak konusu. AB Konseyi dönem başkanlığını devralan Macaristan’ın başkanlık dönemi sloganı ise dikkat çekici: “Make Europe Great Again”. Son dönemde bilhassa Ukrayna, Rusya ve Çin ile alakalı alınan AB kararlarını engellemeye yönelik girişimleri ile dikkat çeken Macaristan’ın bu başkanlık dönemindeki stratejisi merak konusu. Macar Başbakan Konsey başkanlığını devraldıktan sonra, Volodimir Zelenski ile görüşmek için Kiev'den, Rus lider Vladimir Putin ile sohbet etmek için Moskova'ya, Devlet Başkanı Xi Jinping ile görüşmek için Pekin'e kadar, Ukrayna'ya barış getirmek için tasarlandığını söylediği baş döndürücü bir küresel diplomasi programı yürüttü. Bu durum, AB liderlerinin tepkisini çekti çünkü Orbán'ın AB adına konuşma yetkisi olmadığını düşünüyorlardı. Orbán, Kremlin'de AB'nin elçisi olarak geldiğini iddia etti ve barış için diyaloğun önemini vurguladı. Ancak ziyaretinden kısa süre sonra Rusya'nın Kiev'de bir çocuk hastanesini bombalaması, durumu daha da karmaşıklaştırdı. Bir AB diplomatı, Orbán'ın bu hareketlerinin Macaristan'ın AB Başkanlığı'nı gölgelediğini ve daha başlamadan bitirdiğini belirtti. Son olarak Orbán, Çin'i ziyaret etti ve Çin'i barışa bağlı tek dünya gücü olarak nitelendirdi. Bu açıklama, ABD'nin Çin'i Rusya'nın Ukrayna'daki saldırganlığını desteklemekle suçladığı bir dönemde geldi. Bu olaylar, Orbán'ın AB Başkanlığı'nı kendi siyasi amaçları için kullanıp kullanmadığı sorusunu gündeme getirdi.[16]
Yedi tematik alana odaklanan Macaristan dönemi, “AB’nin rekabet gücünü artırmak, AB’nin savunma politikasının güçlendirilmesi, genişleme politikasının tutarlı ve liyakate dayalı hale getirilmesi, yasadışı göçü engellemek, uyum politikasının geleceğini şekillendirmek, çiftçi odaklı bir AB tarım politikasının teşvik edilmesi ve demografik zorlukların ele alınması” konularına odaklanacak[17]. Öte yandan, Macaristan başkanlığına karşı olanlar da var. Alman Yeşiller Milletvekilleri Daniel Freund ve Damian Boeselager 27 Haziran’da Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel'e bir mektup yazarak, "Viktor Orbán'ın zorbalığına karşı durmanın zamanı geldi" diyerek kurumun yetkililerini yaklaşan AB Macaristan Dönem Başkanlığını engellemeye çağırdı. 20,000 vatandaşın imzasını taşıyan mektupta, "yüksek düzeyde yolsuzluk" ve hukukun üstünlüğüne saygısızlık konusunda sabıkalı bir ülke olan Macaristan tarafından temsil edilmenin AB'nin itibarı açısından "son derece zararlı" olduğu iddia ediliyor[18].
AfD’nin Yeni Adımı: Egemen Uluslar Avrupası
Bir diğer parlamento grubu ise Almanya’dan Almanya için Alternatif partisi önderliğinde kuruldu. Aralarında 25 milletvekilinin bulunduğu ittifakın başını Almanya'nın aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) ve Polonya'nın Konfederasyon partileri çekerken, Bulgaristan'ın Uyanış, Fransa'nın Reconquête, Slovakya'nın Cumhuriyet Hareketi, Macaristan'ın Vatanımız Hareketi, Litvanya'nın Halk ve Adalet Birliği ve Çek Cumhuriyeti'nin Özgürlük ve Doğrudan Demokrasi partilerinden de milletvekilleri bulunuyor. Egemen Uluslar Avrupası, Vatanseverlerden daha radikal olmayı vaat ediyor.[19] Farklı yapılarına rağmen, grubun sekiz partisi, göç yönetimi, Yeşil Anlaşma, sosyal ilerlemecilik ve Ukrayna'ya askeri yardıma karşı muhalefetle bir araya geliyor ve bu da onları ana akımla çarpışma rotasına sokuyor.[20]
Macaristan’ın Anavatan Hareketi Partisi Başkanı László Toroczkai grubun kuruluşunu "tarihi bir gün" olarak nitelendirdi ve Egemen Uluslar Avrupası'nın "fikri temelinin" geçen yıl Macaristan Parlamentosu'nda Budapeşte Deklarasyonu'nun kabul edilmesiyle atıldığını ve bu yıl da Sofya Deklarasyonu ile teyit edildiğini vurguladı.[21] Uzun müzakerelerin ardından "Egemen Uluslar Avrupası" grubu şu şekilde oluştu: Grubun en kalabalık partisi 14 üyeyle AfD olurken, onu Polonya'dan Konfederacja ve Bulgaristan'dan aşırı milliyetçi Revival Party üçer üyeyle takip ediyor. Çek Freedom and Direct Democracy (SPD), Litvanya People and Justice Union, Slovakya'dan Republika, Macaristan’dan Our Homeland Movement ve Fransız Reconquête'nin her birinin birer milletvekili bulunuyor.
Beril HAKVERİR KUTMAN
[1] European Parliament. (2024, July 11). 2024 European election results. Retrieved July 15, 2024, from 2024 European election results website: https://results.elections.europa.eu/en/index.html
[2] Orbán Viktor on X: “We are patriots who passionately love their countries. We are patriots who want a strong European cooperation for the sake of our nations. We are #PatriotsforEurope! https://t.co/j7ipcuan3y” / X. (n.d.). X (Formerly Twitter). https://x.com/PM_ViktorOrbán/status/1810568701134913860
[3] Patriots for Europe on X: “The Patriots for Europe political family, only two weeks after its announcement, was officially formed on Monday with the joining of France’s National Rally and Italy’s League, immediately becoming the third-largest force in the European Parliament. The faction’s goals are as” / X. (2001, July 8). X (Formerly Twitter). https://x.com/P4E_300624/status/1810363696809488613
[4] Kaczynski, P. M. (2024, July 9). Patriot Games: Viktor Orbán goes on the offensive. Balkan Insight. https://balkaninsight.com/2024/07/09/patriot-games-viktor-Orbán-goes-on-the-offensive/
[5] Neubert, K. (2024, July 11). Orbán and Le Pen form new far-right group ‘Patriots for Europe.’ www.euractiv.com. https://www.euractiv.com/section/politics/news/Orbán-and-le-pen-form-new-far-right-group-patriots-for-europe/
[6] Rfe/Rl. (2024, July 8). Orbán push lands Right-Wing “Patriots of Europe” alliance in European Parliament. RadioFreeEurope/RadioLiberty. https://www.rferl.org/a/patriots-european-parliament-Orbán/33026397.html
[7] Patriots for Europe on X: “CENSORSHIP in the 21st century” / X. (n.d.). X (Formerly Twitter). https://x.com/P4EUROPE/status/1810784112166257056
[8] The European Conservative. (2024, June 4). Meta ordered to pay damages to shadowbanned Flemish MEP. The European Conservative. https://europeanconservative.com/articles/news/meta-ordered-to-pay-damages-to-shadowbanned-flemish-mep/
[9] Europese Commissie onderzoekt shadowbanning Facebook: “Druk Vlaams Belang werkt” - Vlaams Belang. (2024, June 19). Vlaams Belang. https://www.vlaamsbelang.org/nieuws/europese-commissie-onderzoekt-shadowbanning-facebook-druk-vlaams-belang-werkt
[10] Michalopoulos, S. (2024, July 9). Pro-EU forces to block ‘Patriots’ in Parliament, ECR from rule of law committee. www.euractiv.com. https://www.euractiv.com/section/politics/news/pro-eu-forces-to-block-patriots-in-parliament-ecr-from-rule-of-law-committee/
[11] Worth, O. (2024, July 9). French voters united to block far right again – but “cordon sanitaire” strategy is increasingly rare in Europe. Retrieved July 15, 2024, from Yahoo News website: https://uk.news.yahoo.com/french-voters-united-block-far-122201059.html?guccounter=1&guce_referrer=aHR0cHM6Ly93d3cuZ29vZ2xlLmNvbS8&guce_referrer_sig=AQAAAKIFE_7jYJkJuAGJ0m5lVsU2ZHDdRn98CjnSwKDqXXMXhr38CG6CKI0LyWEASK9AA4OFc3Il5BgOQYHF6fkPxcmjCuSzMXOAHaQHvAVBF9p1spuQ8Q8HgN1vsOKCYw7cUiXx8QPhhAI4K5Mu6yEWOcn20L0AuvVI7EcCkmtAKslr
[12] Fortuna, G. (2024, July 2). Orbán’s EU far-right group woos new members. Euronews. https://www.euronews.com/my-europe/2024/07/02/Orbáns-new-eu-far-right-group-woos-new-members
[13] Fortuna, G. (2024, July 8). Far-right Patriots group springs to third force in European Parliament. Euronews. https://www.euronews.com/my-europe/2024/07/08/far-right-patriots-group-springs-to-third-force-in-european-parliament
[14] Neubert, K. (2024, July 11). Orbán and Le Pen form new far-right group ‘Patriots for Europe.’ www.euractiv.com. https://www.euractiv.com/section/politics/news/Orbán-and-le-pen-form-new-far-right-group-patriots-for-europe/
[15] Francisco Roa Bastos on X: “So, is Orbán (more) delusional (than usual) when he says his ‘#PatriotsforEurope’ group, formed with ??FPÖ, ??ANO & ??Chega could become the 2d force in the EP? They’re still far from there, & we’ve heard this old ‘far-right-groups-merger’ story before, but let’s add MEPs up: ?” / X. (2001, June 30). X (Formerly Twitter). https://x.com/froabastos/status/1808143745352634763
[16] Körömi, C., & Moens, B. (2024, July 9). EU officials fume over Orbán’s renegade diplomatic mission to see Putin. POLITICO. https://www.politico.eu/article/viktor-Orbán-europe-president-elections-2024-volodymyr-zelenskyy-xi-jinping-budapest/?utm_source=email&utm_medium=alert&utm_campaign=Viktor%20Orb%C3%A1n%20goes%20rogue
[17] The presidency of the Council of the EU. (n.d.). Consilium. https://www.consilium.europa.eu/en/council-eu/presidency-council-eu/
[18] Pacheco, M. (2024, June 28). Why did Hungary and Italy vote down EU top jobs? Euronews. https://www.euronews.com/my-europe/2024/06/28/why-did-hungary-and-italy-vote-down-eu-top-jobs
[19] Starcevic, S., & Wax, E. (2024, July 11). New far-right group led by Germany’s AfD founded in European Parliament. POLITICO. https://www.politico.eu/article/new-far-right-group-european-parliament-germany-afd/
[20] Liboreiro, J. (2024, July 11). AfD and allies form new far-right group in Brussels called Europe of Sovereign Nations. Euronews. https://www.euronews.com/my-europe/2024/07/10/afd-and-allies-form-new-far-right-group-in-brussels-called-europe-of-sovereign-nations
[21] MTI-Hungary Today. (2024, July 11). Germany’s AfD Forms New EP Group with Hungarian Representation. Hungary Today. https://hungarytoday.hu/germanys-afd-forms-new-ep-group-with-hungarian-representation/
