Wu Kan, (乌坎) Güney Çin'de bulunan Guang Dong (广东) eyaletine bağlı 12.000 nüfuslu bir köy.Eylül ve Aralık 2011'de yerel yöneticilerin köyde yaşayan çiftçilerin topraklarını bazı emlak şirketlerine satmak istemeleri ve köylülere yeterli kamulaştırma bedelinin ödenmemesi üzerine başlayan gösteriler sonrasında, yerel yetkililer köyden çıkarılmış ve köy halkı barikatlar kurarak protesto gösterileri yapmaya başlamıştır. Köyü uzun bir zaman kuşatan polisin köye girme çabaları birkaç kez başarısızlığa uğramıştır. Bu sırada köy uzun bir süre bir çeşit kuşatma altında kalmış, yiyecek, su gibi maddelerin köye girişi kontrol altında tutulmuştur. Olayların tırmanmasında daha önce köyün 13 temsilcisi arasında bulunan Xue Jin Bo'nun (薛锦波) gözaltında şüpheli şekilde ölmesinin büyük etkisi olmuştur.[1]
Çin ekonomisinin hızla gelişmesine paralel olarak emlak yatırımları da hızla ivme kazanmaktadır. Bu sebeple daha önce tarım arazisi olarak çiftçilerce kullanılan birçok arazi emlak şirketlerince satın alınmakta bu süreçte arazileri tarım alanı olarak kullanan çiftçilere genellikle yeterince kamulaştırma bedeli ödenmemektedir. Köylerinden çıkarılan çiftçilerin başka yerlere ve şehirlere gitmekten başka çareleri kalmamaktadır. Ancak şehirlere göç eden çiftçilerin sorunları sadece iş bulmak, barınmak değildir. Şehirlerde yaşamak ve resmi işlemlerini düzgün şekilde gerçekleştirebilecekleri bir çeşit kimlik olan Hu Kou (户口)dan bu çiftçilerin ancak %20 kadarı elde edebilmektedir. Yapılan hesaplamalara göre Çin'de yerel yönetimler her yıl yaklaşık 4 milyon Çinli köylüyü bu şekilde yaşadıkları yerlerden etmektedir. Çin'de yılda ortalama 180 bin protesto gösterisi düzenlenmektedir ve bu gösterilerin %65'i köylülerin topraklarının ellerinden alınmasına karşı tepki olarak ortaya çıkmaktadır.[2] Çin'in iç güvenlik harcamaları savunma bütçesini aşmış durumdadır.[3]
Wukan Seçimi:
Wukan seçiminin birçok yönden bir ilk olduğu düşünülmektedir. Yabancı ve yerel medyanın gözlemlediği seçimde ABD'nin Guang Dong'daki konsolosluğundan bir diplomatın da gözlemci olarak katıldığı medyada yer almaktadır.[4] Seçimlerde köy halkının %85'inin oy kullandığı, gizli oy verme işleminin ardından açık oy sayımı yapıldığı ve daha önce protestoyu başlatanların köyün yönetimine seçildiği bir sonuç ortaya çıkmıştır. Wukan seçimleri Çin'in "twitter" ı olan "wei bo" (微波)da da önemli bir konu haline gelmiş, konuyla ilgili birçok yorum yer almıştır.[5]
Sonuç:
Protestoların başlamasının ardından önce sert yöntemler kullanılmak istenmiş ancak köy halkının geri adım atmaması üzerine görüşme yoluna gidilmiştir. Köyün yerel yöneticilerinin görevden alınması ve köylülerin kendi iradeleriyle adaylar belirlemesi ve gerçek bir seçimin gerçekleşmesine izin verilmiş olması merkezi hükümetin de söz konusu seçimi desteklediğini göstermektedir. Çin merkezi yönetimi Wu Kan köyünün bu anlamda bir deney olmasına izin vermiş gözükmektedir. Guang Dong Eyaleti parti sekreteri Wang Yang (汪洋) Wu Kan seçimlerinde herhangi bir yeniliğin olmadığı, seçimin anayasanın ve kanunların uygulanmasından ibaret olduğu yönünde bir açıklama yapmıştır.[6] Wukan seçimi göz ardı edilemeyecek kadar önemli bir gelişmedir. Bu yeni yaklaşım Çin tarzı bir demokrasinin önünü açabilecek bir dönüm noktası haline gelebilir.[7] Son 30 yılda ekonomik alanda önemli atılımlar gerçekleştiren, yüz milyonları aşan bir orta sınıfa sahip Çin'de yeni yaklaşımların ortaya çıkması hem Çin'i hem de dünyayı değiştirecek önemli gelişmelerin habercisi olarak görülebilir.
[1] Malcolm Moore (14.12.2011), The Telegraph, "Rebel Chinese Village of Wukan has food for ten days" (İsyancı Çin Köyü Wukan'ın 10 günlük yiyeceği var), http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/china/8955295/Rebel-Chinese-village-of-Wukan-has-food-for-ten-days.html
[2] Elizabeth C. Economy (07.02.2012), Council on Foreign Relations, "A Land Grab Edpidemic: China's wonderful world's of wukans" (Toprak Gaspı Salgını: Çin'in muhteşem Wukan'lar dünyası), http://blogs.cfr.org/asia/2012/02/07/a-land-grab-epidemic-chinas-wonderful-world-of-wukans/?cid=oth_partner_site-atlantic
[3] Bloomberg (06.03.2011), "China's spending on internal police force outstrips defense budget"(Çin'in polis gücü harcamaları savunma bütçesini aştı), http://www.bloomberg.com/news/2011-03-06/china-s-spending-on-internal-police-force-in-2010-outstrips-defense-budget.html
[4] Los Angeles Times (03.03.2012), "China protest leaders elected to lead village" (Çin protesto liderleri köyün yönetimine seçildi), http://latimesblogs.latimes.com/world_now/2012/03/china-election-wukan-village-protest-leaders-elected-communist-party-democratic-reform.htm
[5] David Vertime (01.02.2012), "Images from weibo: Wukan's historic election" (Weibo'dan görüntüler: Wukan'ın tarihi seçimi), http://tealeafnation.com/2012/02/images-from-weibo-wukans-historic-election/.
[6]凤凰 (05.03.2012), "汪洋: 乌坎选举无创新" (Wu Kan seçimlerinde herhangi bir yenilik yok), http://news.ifeng.com/mainland/special/2012lianghui/content-3/detail_2012_03/05/12977573_0.shtml,
[7] Zhu Hua Xin, (09.02.2012), China.org.cn, "Yes, WuKan: Democracy Chinese Style" (Evet, Wukan: Çin Tarzı Demokrasi), http://www.china.org.cn/opinion/2012-02/09/content_24594560.htm
