Yazan: Sümeyra UÇAR
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 24 Şubat 2022’de Ukrayna'yı işgal ederken, amacının Ukrayna’yı "Nazilerden arındırmak" ve ülkeyi Rusya’nın nüfuz alanına geri döndürmek olduğunu iddia etmiştir. Bu retorik, Amerika Birleşik Devletleri, Ukrayna ve uluslararası toplumun büyük bir kısmı tarafından reddedilmiş; dönemin ABD Başkanı Joe Biden ise Putin’i haksız bir toprak gaspına girişen “agresif” bir lider olarak nitelendirmiştir.
İşgalin ardından Rusya, ABD'nin Ukrayna'da biyolojik silah laboratuvarlarına sahip olduğunu iddia etmiş hatta Kharkiv’deki psikiyatri hastaları üzerinde patojen testleri yapıldığını dile getirmiştir. Bu söylemlerin ardından internette çeşitli içerikler yayılmaya başlamıştır, bu içeriklerden birisi; News Punch adlı internet sitesinde yer alan bir makaleye dayanarak, “Putin, Ukrayna genelinde zoonotik ve bulaşıcı hastalıklar üzerinde gizli araştırmalar yürüten ABD-Deep State biyolojik laboratuvarlarını arayıp yok etme emri verdi” şeklindeki söylemler olmuştur.
ABD Savunma Bakanlığı ve Ukrayna Sağlık Bakanlığı arasında 2005 yılında imzalanan anlaşmanın, Ukrayna’daki hastalık araştırma laboratuvarlarının biyolojik silah geliştirmek için kullanılmamasını ve bulaşıcı hastalıkların yayılmasının önlenmesini sağlamayı amaçladığı olarak bilinmekteydi. ABD’nin Kiev Büyükelçiliği’ne göre; Biyolojik Tehdit Azaltma Programı (BTRP- Biological Threat Reduction Program)’nın Ukrayna'daki odak noktası, güvenlik açısından risk teşkil eden patojen ve toksinleri güvence altına almak ve Ukrayna’nın bu patojenlerden kaynaklanan salgınları erken tespit edip yönetmesine yardımcı olmaktı.
Stratejik Riskler Konseyi’nde kıdemli uzman olan ve eski ABD Savunma Bakan Yardımcısı Andrew Weber, bu biyolojik silah laboratuvarı iddialarının, Sovyet döneminden kalma propaganda stratejilerini hatırlattığını belirtmiş, bu tür dezenformasyonların, HIV/AIDS’in bir ABD askeri laboratuvarında ortaya çıktığı yönündeki iddiaları yayan “Enfeksiyon Operasyonu” adlı KGB operasyonuna benzediğini ifade etmiştir. Weber ayrıca ABD Savunma Bakanlığı'nın Ukrayna’da hiçbir biyolojik laboratuvar kurmadığını dile getirmiş, BTRP'nin Ukrayna Sağlık Bakanlığı'na halk sağlığı laboratuvarlarını iyileştirmek için teknik destek sağladığını ve bu laboratuvarların COVID-19’un yayılmasını durdurmada önemli bir rol oynadığını belirtmiştir.
Daha önce bu iddiaları Rus propagandası olarak nitelendiren PENTAGON ise; Haziran 2022’de Ukrayna’da tehlikeli biyolojik ajanlar üzerinde çalışan 46 biyolaboratuvar işlettiklerini ve fonladıklarını açıklamıştı ki zaten dönemin ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Victoria NULAND’ın Mart 2022’de yaptığı açıklamalar sırasında, laboratuvarların Rusların eline geçmesinden korktuğunu söylemesi hem bu biyolojik programları doğrulamış hem de bu söylemleri daha fazla şüpheye yol açmıştı.
Bu gelişmeleri takiben Çin, ABD’nin dünyadaki diğer tüm ülkelerden daha fazla biyo-askeri faaliyetler yürüttüğünü ve Biyolojik Silahlar Konvansiyonu’nu (BWC) ihlal ettiğini dile getirmiştir.
Rusya-Ukrayna savaşı henüz devam ederken, 25 Ekim 2024’te Washington Post’ta yayınlanan bir haber ile gözler bu kez Rusya’ya çevrildi. Habere göre; 2022'deki Ukrayna işgalinden aylar sonra, Moskova'nın kuzeydoğusundaki eski Sovyet biyolojik silah araştırma merkezi Sergiev Posad-6’da yeni inşaat faaliyetleri dikkat çekmiştir. Bir zamanlar Çiçek Hastalığı ve Ebola gibi virüsler üzerinde çalışmalara sahne olan bu tesis, uydu görüntülerine göre yenilenerek ilave 10 yeni bina ile de genişletilmiş durumda. Özellikle bazı binalar, tehlikeli patojenlerin çalışılabileceği yüksek güvenlikli biyolojik laboratuvarların özelliklerini taşımakta. Tesisin geçmiş biyolojik silah çalışmaları göz önüne alındığında, yeni laboratuvarların hem biyoterörizm hem de pandemilere karşı önlem almak için mi, yoksa saldırı amaçlı biyolojik silahlar için mi kullanılacağı konusunda belirsizlikler mevcut. Yapının bağımsız bir enerji santrali, gelişmiş havalandırma sistemleri ve yüksek güvenlik önlemleri gibi unsurlara sahip olması, burada en tehlikeli patojenlerin incelenebileceği ihtimalini güçlendirmekte. Haberde ABD istihbarat birimlerinin ve biyolojik silah uzmanlarının bu gelişmeleri yakından takip ettiği de belirtilmekte. Aynı zamanda bu gelişmeler, Rusya’nın biyolojik araştırmalarını neden gizli bir askeri tesiste geliştirmeyi seçtiği sorusunu da akıllara gelmekte. (?)
Biyolojik silah programlarının maliyeti, nükleer ve kimyasal silahlara nazaran daha düşüktür. Biyolojik silah sahibi olmak, ulusal güvenlik ve caydırıcılık açısından bazı ülkeler için uluslararası arenada bir güç unsuru olarak görülmektedir ve kitle imha silahı olarak da kullanılan biyolojik ajanlar bir ülkenin ya da bir ordunun savunma kapasitesini büyük ölçüde zayıflatabilecek ve askeri üstünlük sağlayabilecek güçtedir.
Sonuç olarak, biyolojik silahların geliştirilmesi ve kullanımına yönelik faaliyetler, uluslararası anlaşmalara rağmen gizlilik içinde sürdürülebilmekte ve bu eylemlere karışan devletler, suçlamaları genellikle reddetmektedir. Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlamasıyla küresel nükleer güçler arasındaki tehditkar söylemler ve doktrinler kamuoyunda büyük endişe uyandırırken, gizlice geliştirilen biyolojik ajanların Kitle İmha Silahları olarak kullanılma potansiyeli de göz ardı edilemeyecek bir tehlike olarak öne çıkmaktadır. Mevcut durum, biyolojik silahların etkilerini ve uluslararası güvenlik üzerindeki risklerini yeniden değerlendirmenin önemini gözler önüne sermektedir.
KAYNAKÇA:
FactCheck.org. (2022, March). Social Media Posts Misrepresent U.S.-Ukraine Threat Reduction Program. Retrieved from https://www.factcheck.org/2022/03/social-media-posts-misrepresent-u-s-ukraine-threat-reduction-program/
The Washington Post. (2024). Russia expands secretive biological weapons lab. Retrieved from https://www.washingtonpost.com/national-security/interactive/2024/russia-biological-chemical-weapons-laboratory-expansion/
People’s World. (n.d.). After months of denial, U.S. admits to running Ukraine biolabs. Retrieved from https://peoplesworld.org/article/after-months-of-denial-u-s-admits-to-running-ukraine-biolabs/
