ABD ve İran Karşılaştırması

ABD ve İran, 1979 yılına kadar iyi ilişkilere sahip olmasına rağmen, Humeyni İhtilali ile bozulan ilişkileri tekrar düzelme seyrine girmiş gibi gözükmektedir. Uluslararası siyasete konu olan İran'ın nükleer faaliyetleri konusunda iki ülkenin doğrudan temaslarda bulunmaya başlaması da bu düzelme ile ilgili gösterilen en önemli dayanak noktasıdır. Buna mukabil hem ABD Başkanı Obama hem de İran Cumhurbaşkanı Ruhani'nin iç siyasette önemli kriz konularını yönetmesi gerekmektedir. İç siyasetin dış siyasetle olan ilgisi dikkate alındığında söz konusu muhtmel kriz konularının her iki ülkenin ilişkileri açısından da etkili olacağı ifade edilebilir. Hem Obama'nın hem de Ruhani'nin uğraşmakla yükümlü olduğu sorunlar ölçek olarak farkılıklar gösterse de içerik olarak benzeşmektedir. Her iki ülke lideri de kendi meclislerindeki muhafazakâr siyasetçileri ilişkilerini açıklama ve kabul ettirme zorunluluğundadır. Ancak bu ilişkinin kurulmasına istinaden önemli direnç noktalarıyla karşılaşmaktadırlar. Bunun dışında her iki ülkenin lideri de "reformist" olarak değerlendirilmektedir. Hattâ ABD'de Cumhuriyetçiler tartışmayı bir adım daha ilerletip Obama'yı sosyalist olarak nitelendirmektedir. Her iki ülkenin yüksek mahkemelerinin de ülke liderlerine nazaran daha muhafazakâr olduğu da ifade edilebilir. Ayrıca her iki ülke de de ekonomik elitlerin yine nispeten muhafazakâr siyaset yapıcılar tarafından koruma altına alınması ya da en azından bu yönde girişimlerde bulunulması söz konusudur. Bütün bu açılardan bakıldığında hem ABD hem İran iç siyasetinde oldukça benzer dinamiklere sahiptir. Ancak bu benzerlikler her iki ülkenin de birbirinden ayrılması için önemli noktaladır. Çünkü hem ABD hem İran kendi çıkarlarını kendi siyasi değerlerinden ödün vermeden kurgulamaya çalışabilir. Böyle bir durumda zaten diken üstünde geçen görüşmeler gerilebilir. Bu konuda özellikle Suriye meselesi de belirleyici bir faktör olacaktır. Eğer Suriye'de İran ve Rusya etkinliği şimdiki seyrinde devam ederse ABD İran için daha ılımlı bir politika izleyebilir ki Suriye muhalefetinin dağınık yapısı bu durumu kuvvetlendirmektedir. Ancak ABD Suriye için dönüşüm hükümeti konusunda kendisi daha kuvvetli hissettiği takdirde geleneksel müttefiki İsrail'in güvenli bakış açısıyla İran'la olan sıcak ilişkilerini bir nebze de olsa soğutabilir.