Barak Obama ve Vladimir Putin Bilek Güreşinin Realist ve Yapıcı Süreci

ABD ve Rusya tarafından görüşme gündemi konusunda anlaşmazlık (“Obama and Putin to meet; Syria and Ukraine vie for attention”,Reuters,24.09.2015) yaşansa da,(Washington Ukrayna’daki, Moskova tarafı ise Suriye’deki gelişmeleri liderler görüşmesine taşımak istiyorlardı) Vladimir Putin ve Barack Obama arasında, BM’in Genel Kurul toplantısı vesilesiyle New York’da 29 Eylûl’de gerçekleşti. Obama ile Putin’in, Suriye’deki krizde farklı taraflarda yer almaları ve Ukrayna sorunu nedeniyle aylardır esen “Soğuk Savaş” rüzgârlarını, az da olsa dindirmesi bekleniyordu. Son iki haftada Rusya’nın Suriye’de askeri varlığını arttırmaya başlaması karşısında ABD “endişelerini” belirtmiş; Rusya ise, “teröre karşı meşru yönetime destek verdiğini” açıklamıştı. Bu gelişmelere ilâve olarak Geçtiğimiz Pazar günü Rusya, son bir aydır Suriye üzerindeki siyasi ve askeri etkisini genişletme yönündeki eylemlerine ilâve olarak, “Irak, Suriye ve İran ile, İŞİD konusunda istihbarat faaliyetlerini paylaşma” konusunda anlaşmaya varıldığını duyurmuştu. Daha önce, Başer Esad’ı desteklemek amacıyla savaş uçakları ve tankları Lazkiye yakınındaki üste konuşlandırmasında olduğu gibi, anılan gelişme de, ABD’ni bilgilendirmeden yapılmıştı. (Michael R.Gordon, “Russia Surprises U.S. With Accord on Battling ISIS”,NYT,27.09.2015) B.Obama ile V.Putin’in BM kürsüsünden düello, aynı masada yemek ve danışmanlar eşliğinde 95 dakika baş başa görüşmenin ardından, B.Esad’ın akıbetiyle ilgili bilinen görüş ayrılıkları bâki kaldı. Görüşme sonrası ABD Dışişleri Bakanı J.Kerry tarafından yapılan açıklamada, “iki ülkenin bazı temel konularda (Suriye’nin birleşik olması, lâik kalması, İŞİD’e karşı mücadelenin sürmesi ve kontrollü bir geçisin sürmesi) anlaştıklarını söyledi. Putin ise, “toplantının yapıcı ve samimi geçtiğini, Suriye konusunda bir çok görüşlerinin örtüştüğünü” belirterek, ayrıldıkları noktanın, “ortak hedeflere giden yollarda” olduğunu söylemiş; iki ülkenin “Suriye’nin toprak bütünlüğünü koruma” ve “İŞİD’e karşı mücadelede” konusunda anlaştıklarını vurgulamıştır. Putin’in, yurtdışına asker göndermek için istediği onay, parlamentonun üst kanadı (Federasyon Konseyi) tarafından bugün oybirliği ile verildi. Kremlin İdaresi Başkanı Sergey İvanov, Rusya ve Suriye'nin, Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad'ın talebi üzerine, terör örgütü IŞİD'e karşı hava operasyonları düzenleyeceğini, Rus askerlerinin karada kullanılmayacağını bildirdi. Devamında da, Suriye Cumhurbaşkanlığı’ndan yapılan açıklamada, "Talebimiz üzerine Rus hava kuvvetleri unsurları Suriye’ye gönderildi" denilmiştir.(“ Rusya Parlamentosu, Putin'e yurt dışına asker gönderme izni verdi”, T 24, 30.09.2015, sa.11.02) Bu gelişmeden hemen sonra ise, Rusya'nın Humus yakınlarında ilk hava operasyonunu gerçekleştirdiği açıkladı. (“Russia to launch air strikes on Isis in Syria”,FT,30.09.2015, sa.10.21) Washington adına ilk tepki ABD’nin Moskova Büyükelçiliği'nden geldi. Elçilikten yapılan açıklamada, “ABD’nin haberi var. Zaten Putin ile Obama görüştüklerinde IŞİD ile mücadelenin ortak çıkar olduğu hususunda anlaşmıştık” denilmiştir. (“Rusya Suriye'de ilk hava operasyonunu gerçekleştirdi”, Hürriyet, 30.09.2015) Sonuç olarak Batı’nın Suriye politikasında görünür bir esneme olduğunu, ancak bu gelişmenin ”radikal bir dönüşüme” evrilmeyeceğini; Esad rejimini yeniden “meşru” zemine oturtacak, hattâ onları İŞİD’e ve diğer muhalif gruplara karşı müttefik olarak algılanmasını gerektirecek “keskin bir U dönüşünün” olmayacağını söyleyebiliriz. Netice de “realist yaklaşım” kazanmış olup, bu gelişmenin, “şovenist”, “duygusal” ve “iç politika ekseninde” dış politika sürdürülen ülkelere örnek olmasını dileriz.