Orta Doğu Savunmasının İki Sütunu

ABD'nin Humeyni İhtilali öncesi özellikle Nixon Döneminde kullanılan Orta Doğu Savunmasının İkiz Sütunu tabiri yeniden gerçek olabilir mi? ABD'nin İran ile nükleer faaliyetler konusundaki anlaşmanın asgari müştereklerde buluşulmasını açıklamasının ardından, hem Vaşington hem de Tahran'dan oldukça iyimser açıklamalar yapıldı. İran'ın söz konusu anlaşmaya varmasının temel sebebi uzun yıllar boyunca uygulanan ambargolar. Bu amborgaların kaldırılacağı umudu ile Tahran sokaklarında sevinç gösterileri de düzenlendi. Ancak anlaşmanın imzalanması için 30 Haziran 2015 tarihi son tarih olarak açıklandı. Bir başka okumayla, söz konusu görüşmelerde temel konularda anlaşılmış olması nihai anlaşmaya varıldığı düşüncesini yaratmamalı. Bu noktada İran ile ABD'nin ortak ve zıt çıkarlarının önemi ortaya çıkıyor. Irak'ta IŞİD terör örgütünün faaliyetleri ABD için kırmızı çizgi çünkü ABD'nin ekonomik öncelikleri bunu gerektiriyor. İran'da ABD'nin Irak'ı işgaliyle başlayan Irak'taki etkinliğinin Selefi bir örgüt dolayısıyla elinden gitmesine karşı duruş sergiliyor. Bu ABD ile Irak'ın belki de en önemli ortak çıkarı. Bu çıkar dolayısıyla bile bundan bir kaç yıl önce kesilme sebebi olan nükleer konulu tartışmalar ancak erteleme sebebi oldu ve anlaşmada genel mutabakata varıldı açıklaması yapıldı. Öte yandan ABD'nin bölgedeki önemli müttefiklerinden Suudi Arabistan ve İsrail söz konusu anlaşmanın ayak seslerinden dahi rahatsız durumda. Bu durum Suudi Arabistan ile İsrail'in yakınlaşmasına da sebep oluyor. ABD açısından önemli iki müttefikinin söz konusu anlaşma dolayısıyla gerçekleştirdiği itirazlar önemli. Ek olarak; İran'ın Rusya çizgisinde yer alan bir nüfuz alanı Orta Doğu'da ABD için en son tercih olacaktır. Bu genel faktörler dikkate alındığında, İran'ın nükleer faaliyetlerinin kısıtlanması amacıyla 30 Haziran 2015'te imzalanması beklenen anlaşma büyük bir ihtimalle gerçekleşecektir. Ancak, 1979 Humeyni İhtilaline kadar olan dönemde yaşanan ABD-İran ilişkilerinin tekrarlanması için bir hayli aşama kaydedilmesi gerektiği açıktır.