Zayıf İstihbarat Ve Geçirgen Sınırlar Çin'in Uygurları Kontrol Etmesini Engelliyor.

Güneydoğu Asya'nın zayıf istihbaratı ve geçirgen sınırları, Çin'in Müslüman Uygur azınlığının Türkiye'ye akınını durdurma çabalarını engelliyor. Çin, Türkiye'ye giden Uygurların çoğunun Suriye ve Irak'ta İslamcılar safında savaşa katıldıklarını söylüyor. Çin'in batısındaki memleketleri Sincan'daki ihtilaftan kaçmak isteyen yüzlerce, belki de binlerce Uygur, gizli yollarla Güneydoğu Asya üzerinden Türkiye'ye geçiyor. Cumartesi günü Reuters ile bir Singapur gazetesi muhabirine konuşan, Çin'in Uygurları geri getirme girişimlerine destek veren üst düzey emniyet görevlisi Tong Bishan, Uygurların çoğunlukla Vietnam ve Laos'a geçtiklerini aktardı. Tong bu hassas konuyla ve yetkililerin karşılaştıkları zorluklarla ilgili nadir bir kamuoyu açıklaması yaparak, ülkeyi terk edenlerin sayısının azaldığını ancak bu kişilerin tamamen durdurulmasının mümkün olmadığını söyledi. Tong "Ön cephelere, Vietnam sınırına kadar gittim. Her yer dağ ve nehirlerden oluşuyor. (...) Bir çit dahi yok." diye belirtiyor. İnsan hakları grupları ve sürgündekiler Çin'in Uygurların ülkeyi terk etme sebepleriyle ilgili sunduğu gerekçeleri reddediyor, asıl sebebin ayrımcılıktan ve Çinlilerin kültürlerine ve dinlerine uyguladığı baskıdan kaçmak olduğunu öne sürüyorlar. Çin hükûmeti Uygurlara yönelik tavrında bir sorun olduğunu reddediyor ancak geçtiğimiz üç yıl içinde yüzlerce insan Sincan'daki şiddet olaylarında yaşamını yitirdi. Uygur militanları Çin'in başka bölgelerinde de saldırılar düzenlemekle suçlanıyor. Pekin'den bir diplomatik kaynak, Çin'in Uygurların Kırgızistan üzerinden Orta Asya'ya geçişlerini durdurmada, Kırgızistan'ın Çin'in güvenliğin artırılması talebine yanıt vermesinin ardından başarılı olduğunu ve Uygurları, ülkeyi Güneydoğu Asya üzerinden terk etmeye iten şeyin bu gelişme olduğunu söyledi. Tren ve otobüs istasyonları gibi toplu ulaşım merkezlerinde güvenlik artırılmış olsa da Uygur ve Çinli vatandaşların ülkenin istedikleri yerine seyahat etme özgürlükleri var. Tong, Türkçe konuşan Uygurların sınır bölgelerine gidebilmek için bu haklarından faydalandıklarını belirtti. Tong'un açıklamaları Çin'in, hükûmet yetkililerinin çoğunun Uygurca bilmediği ve hükûmetin çok sayıda şüpheliyi takip ettiği Sincan'da karşı karşıya olduğu istihbarat sorunlarının altını çiziyor. Bu konu Çin'in Suriye ve Irak'a giderek İslamcı militanlar için savaşan Uygurların sayısını tam olarak belirlemesi açısından oldukça önemli. Londra merkezli Royal United Services Institute'un Uluslararası Güvenlik Çalışmaları Direktörü Raffaello Pantucci, Çin'in diğer kıtalarda Uygurlarla ilgili istihbarat alabilmek için "dost kurumlara" güvendiğini aktarıyor ve ekliyor: "Çin sınırları içinde insanları kendileriyle birlikte çalışmaya zorlama konusunda oldukça başarılı fakat bunu dışarıda da yapıp yapamayacağı her zaman net değil." Çin'in Uygur militanlarıyla ilgili iddialarının güvenilirliğinden şüphe duyan ve insan hakları konusunda endişeler taşıyan Batılı ülkeler Çin'e yardım etmede isteksiz davranıyor. Pekin'den bir başka diplomat da Çin'in bölge ülkelerine Suriye veya Irak'ta olduklarından şüphelendiği Uygurların isimlerini vererek bu kişilerin araştırılması için yardımlarını istediğini aktardı. Çin medyası Orta Doğu'da savaşanların sayısının 300 civarında olduğunu bildiriyor. Kamu Güvenliği Bakanlığı ile bağlantıları olan bir kaynak ise son yıllarda yurt dışına giden Uygurların tahmini sayısının 10 bin olduğunu belirtiyor. Hükûmet geçtiğimiz hafta Tayland'ın sınır dışı ederek Çin'e yolladığı 109 Uygur'un Suriye ve Irak'ta cihada katılmak üzere olduklarını açıkladı. Tong bu kişilerin Sincan'ın başkenti Urumçi'de tıbbi kontrole tabi tutulduklarını ve kimlik tespit kontrollerinin yapılmakta olduğunu söyledi.(Kaynak:Ben Blanchard,Reuters,İngiltere,13 Temmuz 2015) AKTARANIN NOTU: Uygur Türklerinin, Tayland ve Laos gibi ülkeler üzerinden kaçmaya çalışmalarının Kırgızistan'ın uyguladığı sıkı önlemler yüzünden olduğunun ifade edilmesi dikkat çekici ve üzüntü verici.