Biden Yönetiminin İlk Bütçe Teklifi
Joe Biden Yönetimi, 2022 yılına dair hükümetin ilk geniş kapsamlı mali bütçe teklifini ABD kongresine sundu. Teklif edilen bütçe 6 trilyon dolara tekabül ediyor ve bu tutar ikinci Dünya Savaşı’ndan beri talep edilen en yüksek miktar.
Pandemi sonrası normalleşme ile beraber dünya genelinde beklenen ekonomik büyümeye karşı ABD bütçesinin devasa büyüküğünün küresel piyasalardaki bu büyüme beklentisine olumsuz etki edeceği öngörülüyor.
2022 yılında, ABD ekonomisinin %4,33 oranında bir büyüme göstermesi ve 4,17 trilyonluk gelir sağlaması hedeflenmekte.Biden yönetiminin teklif ettiği bütçedeki harcamalar, gelir kalemlerinin üzerinde bununla birlikte önceki başkan Trump görevinin ilk senesinde benzer şekilde hareket etmiş, 4.8 trilyonluk bir bütçe için kongreden onay almıştı.
Bütçe Paketinin İçeriği
Bütçe paketindeki sınıflandırmaya göre; hükümet, sağlık ve eğitim gibi sosyal alanlara yönelik harcamalarda önemli bir artış hedefleniyor. İnternet altyapılarını güçlendirmek, yol, köprü yapım ve onarım için ayrılan bütçelerin her biri yaklaşık 100 milyar dolar.Bunun dışında 800 milyar dolarlık iklim değişikliği ile mücadeleye ayrılan fon dikkat çekiyor. Sosyal alanlara yönelik yüksek bütçeli harcamalar ABD hükümetlerinin uzun yıllardır tercih ettiği bir politika değil ancak halkın yeni yönetimden beklentisi bu yönde. Yine de Biden yönetiminin bütçe teklifi bu beklentiyi karşılayacak yönde büyük projeler içermiyor.
Savunmaya Ayrılan Bütçe
Biden yönetiminin sunduğu bütçe teklifinde, savunma ve güvenliğe ayrılan bütçedeki artış oldukça sınırlı. Bütçe teklifi eğer onaylanır ise, Savunma bakanlığına %1,6. İç güvenlik bakanlığına ise %0,2’lik bir artış gerçekleşecek. Savunmaya yönelik harcamaların bu düzeylerde olması ABD’nin politikasındaki eğilimin değişebileceği mesajını taşıyor. Yıllardır süre gelen demokrat adaylara bakış açısı da alınan bu aksiyon ile parelellik sergiliyor.
Savunma Bütçesinin Detayı
Biden’ın bütçe teklifindeki, 753 milyar dolarlık savunma bütçesi payı öne çıkan iki ayrı ana başlık barındırıyor. Bu başlıklardan ilki yıllardır süre gelen uzay temalı çalışmalara ayrılan bütçeyi arttırmak iken ikinci başlık Asya’da yükselen güç Çin’e karşı Hint/Pasifik bölgesinde daha caydırıcı ve bölgede daha etkin bir güç haline gelmek.
ABD askeri gücünün Hint/Pasifik bölgesinde daha etkin bir hale gelebilmesi için radarlara ayrılan ciddi miktarda bir fon mevcut. Bütçede, Amerikan Kuvvetleri için son teknoloji hipersonik olan yeni nesil silahlara ayırdığı bir pay da var. Biden yönetimi yalnızca nükleer silahları değil, ABD askeri gücünü kapsayan her alanda modernleştirme çabası içerisinde bulunuyor.
Savunma bütçesinin ayrıntılarında, Hava kuvvetleri için 85 adet F-35 siparişi verilecekken Donanma gücü için yalnız 8 adet savaş gemisi alımı gerçekleştirmesi bekleniyor. Alışılageldiği gibi, bütçedeki en büyük pay hala Ar-Ge çalışmalarını içeriyor.
Çin Savunma Bütçesi
Mart ayında yayınlanan Çin Ulusal bütçe raporuna göre, Çin hükümetinin 2022 yılına dair savunma için ayırdığı bütçenin olarak 210 milyar dolara ulaşacağı belirtildi. Geçen seneye ait olan bütçe harcamalarına kıyasla ayrılan bu miktarı 6,8lik bir artışa tekabül ediyor.Çin Hükümetinin savunmaya ayırdığı bütçe, 2017 yılında, %7, 2018 yılında %8,1 ve 2019 yılında %7,5 oranında artış göstermişti.Bu sene gerçekleşen artışın geçmiş dönemlerin gerisinde kalmasının sebebinin pandemi etkisi olduğu düşünülüyor. Çin kayıtlarda dünyanın en büyük ikinci savunma bütçesine sahip ülke unvanını koruyor.
Çin sık sık savunma çalışmaları konusunda şeffaf olmama sebebi ile eleştiriliyor. 2019 yılındaresmi rakamların dışında Çin’in savunmaya 65 milyar dolar daha fazla harcama yaptığı raporlandı. Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü bu konuya dair ‘’Çin’in Askeri Harcamaları Değerlendirmesi’’ başlıklı bir rapor yayınladı.Öte yandan yaklaşık 3,5milyon askeri gücü olan Çin bu anlamda dünya birincisi konumunda.
Türkiye Savunma Bütçesi
Türkiye Cumhuriyeti’nin 2021-2023 yıllarını kapsayan orta vadeli planı kapsamında 2021 yılı için savunma bütçesi 138 milyar lira olarak öngörüldü. 2020 yılında öngörülen miktar 119,2 milyar Türk Lirası idi. Savunma Bakanlığı’na ayrılan ödenek miktarı 61,5 milyar olarak belirlendi. Dikkat çeken nokta ise, Milli İstihbarat Teşkilatı'na (MİT) 2021 yılı için ayrılan rakamın 2 milyar 628 milyon 749 bin Türk Lirası olması oldu. Çin İstihbarat Servisine ayrılan fon 4,4 Milyar dolar, Amerikan İstihbarat servisleriden biri olan CIA'nin fonu 15 milyar dolar olarak tahmin ediliyor.
Sonuç
SIPRI yetkililerin yaptığı açıklamalara göre, pandeminin 2020 yılındaki askeri harcamalara önemli bir etkisi bulunmamıştı. Ancak, 2015 yılından beri izlediği iddialı dış politika ile paralel askeri harcamalar yapan Türkiye 2020 yılında askeri harcamalarını ciddi bir miktarda gerileme yaşandı. Rapora göre Türkiye ile birlikte Ortadoğu bölgesinde yer alan, Mısır %7,3 İsrail %2,7 büyüklüğünde harcama artışı gözlemlendi. Türkiye Cumhuriyeti’nin kritik önemdeki kurumlara dair olan yatırımlarında bir artış gerektiği gözler önünde.
Kaynakça:
https://www.bbc.com/news/world-us-canada-57285970
https://www.bloomberght.com/abd-baskani-biden-dan-6-trilyon-dolarlik-butce-teklifi-2281090
https://www.basnews.com/tr/babat/691764
https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57293707
https://www.dw.com/tr/sipri-türkiyenin-askeri-harcamaları-177-milyar-dolara-geriledi/a-57334191
https://www.globalfirepower.com/country-military-strength-detail.php?country_id=China
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/12/202012-B26.pdf
https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/10/2021-2023-Donemi-Orta_Vadeli-Mali-Plan.pdf
