Genel Hatlarıyla İskoçya
İskoçya, ada coğrafyasının en kuzeyinde bulunan Birleşik Krallık’a bağlı olan 4 ülkeden biridir. Başkenti Edinburg şehri iken en gelişmiş şehri Glasgow’dur. 77.900km2lik yüz ölçümü ile Birleşik Krallık’a ait topraklarının yaklaşık %32,3’ünü kapsar. 2019 verilerine göre nüfusu 5,454 milyondur. Birleşik Krallık nüfusunun yaklaşık %8,1’ini oluşturur. Sönük ekonomisi, Dünya Savaşları boyunca daha da yara almıştır.Ekonomisi yıllar boyunca, Marshall planı dahilinde alınan yardım paketleri ve AET (AB) yardımları ile desteklenmiştir. Ardından, 1970 yılında Kuzey Deniz’inde keşfedilen petrol İskoçya ekonomisine dolaylı olarak ciddi katkılarda bulunmuştur. Petrol ve doğalgazın Birleşik Krallık’a doğrudan getirdiği gelir ile İskoçya bölgesine hükümet tarafından altyapı ve yatırım hizmetleri sunulmuştur.
İngiltere ile İlk İkili İlişkiler
17.Yüzyılın başlarına kadar İskoçya ve İngiltere arasında çalkantılı bir ilişki hakimdi. İskoçya, uzun yıllar boyunca İngiltere’nin yalnızca etkisi altındaydı, ancak diğer tarafından bu dönemde İngiltere’nin sürekli rekabet içerisinde olduğu Fransa sık sık İskoçlar tarafından desteklendi.
I. Elizabeth’in varis bırakamadan ölümü üzerine en yakın akrabası olan İskoçya Kralı JamesStuart (I.James) İngiltere’nin de kralı oldu. Tam manası ile bir birleşim bu yıllarda gerçekleşmedi ancak birlikteliğin temelleri atılmış oldu. 1707 yılında hem İskoç hem İngiliz parlamentosu tarafından kabul edilen, Birleşme Yasası ile iki krallık tek bir parlamento tarafından yönetilmeye başlandı. Bu yönetimin resmi kayıtlara adı Birleşik Krallık olarak geçti.Bu dönemlerde, İskoç halkı bazı ayaklanmalar ve girişimlerde bulunsa da ciddi bir ayrılıkçı tehdit oluşturamadılar.
2021 İngiltere Yerel Seçimleri
Bu sene Brexit sürecinin ardından, İngiltere’de ilk yerel seçimler 6 Mayıs 2021 tarihinde yapıldı. Bu seçimler, İskoç halkı için kritik bir öneme sahipti. Sandıktan, bağımsızlık yanlısı İskoç Ulusal Partisi (SNP) üst üste dördüncü kez birinci parti olarak çıktı. İskoç Parlamentosunda 129 sandalye mevcut. Bu demek oluyor ki, bir siyasi partinin parlamentoda çoğunluk elde edebilmesi için 65 sandalye gerekmekte. Birinci parti olan İskoç Ulusal Partisi 64 sandalye kazandı.Ancak bu durum olası bir bağımsızlık girişimi için engel teşkil etmiyor. Bir diğer bağımsızlık yanlısı olan İskoç Yeşiller Partisi parlamentoda 8 sandalyeye sahip.İttifak sonucunda parlamentoda çoğunluk oluşturabiliyor.
Sonuç
2014 Yılında yapılan İskoçya bağımsızlık referandumunda,sandıktan %55,3 oranında hayır oyu çıkmıştı.İskoç Ulusal Partisi’nin bu referandum sürecinden yenilgiyle ayrılmasının ardından,parti lideri Alex Salmond istifa etmişti. Ancak İskoç Ulusal Partisi’nin eli bugün daha güçlü. Özellikle, Brexit sürecinde İskoç bölgesi %62 ile AB üyeliğinin sürdürülmesi taraftarıydı. İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılma sürecinde tekrardan gündeme gelen referandum konusu Londra hükümeti tarafından engellenmişti.
İskoç Lider Nicola Sturgeon, pandemi süreci etkisini sürdürürken yeni referandum sürecini aceleye getirmek ve avantajını kaybetmek istemiyor. Anketlere göre, olası bir referandum tekrarında İskoç halkının %58 oranında evet oyu kullanacağı öngörülüyor. Halkın, ekonomik sorunlar yaşadığı bu dönemde İngiliz hükümet lideri de İskoç Ulusal Parti lideri de bu konuyu kamuoyuna taşımak istemiyor. Adada gündem durgunlaştığı vakit, çalışmalarını tamamlayan İskoç Ulusal Partisi’nin referandumu tekrardan Londra hükümeti ile tartışacağına hiç şüphe yok.
Avrupa Birliği ayrıcalıklarına sahip olmak isteyen İskoçya en başından beri bu oluşumdan ayrılmaya sıcak bakmıyordu. Brexit sürecinde İskoçlar %62 hayır oyu kullansa da sandıktan %51 evet çıkmıştı. Dünya’da yeniden yükselen milliyetçilik fikrin oy potansiyeli Britanya’da net şekilde tespit edilebilmektedir. Milliyetçi kültürü ile tanınan İskoçlar, kendilerini İngilizlerden ayrı ve farklı görüyor. Ayrıca, İskoçya’nın bütçeye bulunduğu katkı ile karşılığında aldığı yatırımlar arasında paralellik olmadığına inanılıyor. Bağımsızlık yanlısı SNP yetkileri 2014 yılından bu yana birçok değişimin yaşandığından oldukça emin. Pandemi sürecinde dahi İskoçya ekonomisi, Birleşik Krallık’ın ortalamasına kıyasla başarılı bir süreç atlattı.SNP artık özerk yönetim ile yetinmek istemiyor.
Brexit sonrası Türkiye ile ilişkiler
Özellikle Brexit sürecinin ardından kendine yeni ticaret kapıları arayan İngiltere, Türkiye ile yakın tarihli bir ticaret anlaşması imzaladı. Bu anlaşma özellikle, iki ülke arasında savunma sanayine dair iş birliği anlaşmalarına yol açabilir. Bu konunun dışında farklı bir niyetle de olsa İngiltere tarafından yapılan Çin ve Doğu Türkistan açıklaması da iki ülke arasındaki ilişkilerde olumlu bir adım olarak onaylanabilir. İki ülkenin Avrupa’da yaşadığı yalnızlık bir diğer ortak noktaları. İlerleyen süreçte her daim iddialı bir devlet olan İngiltere ile ilişkilerin güçlendirilmesi iki devlete de fayda sağlayabilir. Öte yandan İskoçya’daki bağımsızlık hareketi Avrupa’daki diğer ayrılıkçı fikirlere cesaret verebilir. Bunun en başında Katalanlar geliyor.
Kaynakça:
https://21yyte.org/tr/merkezler/bolgesel-arastirma-merkezleri/avrupa-birligi-arastirmalari-merkezi/i-skocya-nin-bagimsizlik-hesabinda-i-hmal-edilen-konular
https://www.gov.uk/government/topical-events/scottish-independence-referendum/about
https://www.dw.com/tr/iskoçyada-seçimleri-bağımsızlık-yanlısı-snp-kazandı/a-57474853
https://www.bbc.com/news/uk-scotland-scotland-politics-57055968
https://www.stratejikortak.com/2020/09/bagimsizliga-hazirlanan-ulke-iskocya.html
https://www.ipsos.com/ipsos-mori/en-uk/support-scottish-independence-falls-back
