Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Rusya’nın başkenti Moskava’da bir araya geldi. Öncesinde görüşmeyle alakalı duyuru yapılmamış olması beklenmedik bir durum olarak algılansa da, Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov yaptığı açıklamada bunun güvenlik tedbiri dahilinde bir hamle olduğunu aktardı.

Görüşmede genel olarak Suriye’nin mevcut durumu ele alınırken, bu bağlamda dış politikayla alakalı karşılıklı görüşler beyan edildi. Özellikle Putin’in, Şam rejiminin arkasında sağlam bir şekilde durmaya devam edeceği anlaşılıyor. Söylemlerinde “yabancı silahlı güçler” vurgusunu birçok kez kullanan Putin’in “Birleşmiş Milletler kararı olmadan ve siz (Beşar Esad) talep etmediğiniz halde ülkenin bazı bölgelerinde bulunuyorlar.” açıklaması, bölgede resmi olarak bulunan Türkiye’yi üstü kapalı şekilde eleştirdiği ve Türkiye’nin tutumundan dolayı rahatsız olduğunu gözler önüne serdi. Ayrıca Suriye’deki seçim sonuçları hakkında konuşan Putin, geçmişte yaşananlara rağmen halkın Esad’a güvendiği ve bölgedeki istikrar ve yeniden inşa sürecinin Esad ile doğrudan ilişkilendirildiğini belirtti. Son olarak da yine Putin’in “Ortak çabalarımız sonucunda Suriye topraklarının büyük bir kısmı özgürleştirildi, teröristler ciddi zarar gördü, Suriye hükümeti ülkenin yüzde 90'ını kontrol ediyor.” ifadesi, bölgede bulunan -Türkiye ve muhalif gruplar dışında- tüm yapıların rejimin idaresini tanıdığı veya rejimi tehdit olarak görmediği anlaşılıyor. Bu politik söylem bölgede bulunan PYD ve YPG güçlerinin açıktan veya üstü kapalı şekilde Rusya ve Suriye Rejimi tarafından desteklendiğine işaret eder mi bilinmez ama bölgede suların yeniden ısınacağı öngörüsü çok da yanlış olmaz.

Konuya aynı pencereden bakan Beşar Esad’ın açıklamaları da Putin’den çok farklı değildi. Birleşmiş Milletler’in geçtiğimiz yıl siyasi çözüm için sıkılaştırdığı yaptırımlar konusunda Esad’ın “Suriye halkı üzerinde insanlık dışı olarak nitelendirdiğimiz hukuksuz bir abluka var.” açıklaması, toplumsal kamuoyunun Suriye halkını cezalandırdığı ve bu cezalandırmanın kendisi üzerinden yapılmasından şikayetçi olduğu anlaşılıyordu. Bununla birlikte Esad, evlerini terk etmek zorunda kalan Suriye vatandaşlarının geri dönüşünü de kolaylaştırıcı çalışmalarda Rusya’nın payının büyük olduğunu aktardı. Ayrıca görüşme esnasında Rusya’nın Suriye’deki rejime ve Suriye halkına karşı gösterdiği yaklaşımlardan dolayı teşekkür eden Esad, kendilerine sağlanan insani yardımlardan dolayı memnuniyetini belirtti. Son olarak da Türkiye, Rusya ve İran’ın müşterek yürüttüğü Astana sürecinden memnun olduklarını belirten Esad’ın "Yaklaşık iki yıldır devam eden sürecin önünde engeller var, çünkü teröristleri destekleyen ve Suriye'deki istikrarsızlıktan çıkar sağlayan ülkeler var." ifadesiyse Suriye’nin de Türkiye’nin bölgedeki tutumunu kapalı bir şekilde eleştirdiğini gözlemlemek mümkün.

Türkiye’nin dış politikadaki dönüşümü bu sürecin gidişatını kesinlikle etkileyecektir. Mısır ile normalleşme sürecinin başlaması ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Suriye Geçici Hükümeti delegasyonuyla yaptığı görüşmeler sonrasında Türkiye’de bulunan Suriyeli sığınmacıların geri dönüşüyle alakalı açıklamalarda bulunması sebebiyle Suriye ile ilişkiler  normalleşme surecine mi girecek sorusunu akıllara getiriyor. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın meşruiyetini her geçen gün sağlamlaştırarak muhalif güçleri etkisiz hale getirmesi ve Suriye’nin yeniden inşası sürecinin devam etmesiyle birlikte istikrara kavuşma şansının artması, Türkiye’nin, Beşar Esad yönetimindeki Suriye ile anlaşması konusunda rasyonel adımlar atmasına sevk edecektir.

Özellikle Türkiye’nin mevcut ekonomik durumunun olumlu göstergelere sahip olmayışı ve sığınmacı sorunlarının gündemde fazla yer almasını hesaba katarak Türkiye’nin değişiyor gibi görünen politika anlayışında kararlı ve istikrarlı adımlar atması durumunda ve Beşar Esad’ın da bu adıma karşılık bir adım atması durumunda, ilişkilerin normalleşme sürecinin başlaması muhtemeldir.  Rusya’nın Suriye vatandaşlarının Suriye’ye döndürülmesi girişimlerinin artarak teşvik edilmesi de bu sürecin hızlandırılmasını olanaklı hale getirebilir. Normalleşme süreciyle birlikte hem Suriye, vatandaşlarının ülkeye dönüşünü sağlayabilir hem de Türkiye, bu sığınmacıların mal olduğu külfetten kurtulabilir.

Kaynak:

https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-58558697

https://tr.sputniknews.com/20210914/putin-ile-esad-moskovada-bir-araya-geldi-1048886101.html