Pentagon tarafından yayınlanan istihbarat raporunda, ABD güçlerinin Suriye rejiminin ülkenin doğusundaki yerel aşiretlerle ilişkiler kurmak, huzursuzluk yaratmak, ABD'nin söz konusu aşiretler ile ilişkilerini zayıflatmaya çalışmak ve saldırılara destek vermek gibi bir takım faaliyetler yürütmesine karşın ABD liderliğindeki DEAŞ’la Mücadele Uluslararası Koalisyonu (DMUK) güçleri ve Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG/YPG) karşı gerçekleştirilebilecek saldırıları destekleyen rejim, 2020 yılında Suriye'de terör örgütü DEAŞ’a karşı yürütülen askeri operasyonların örgüte ağır kayıplar verdirilmesinin ardından azalmasından faydalandı.
ABD Kongresi’ne sunulan istihbarat raporunda, Suriye iç savaşının başlangıcından bu yana 10 yıl geçtikten sonra Suriye rejimi ve muhaliflerin çıkmaza girdiği, Suriye muhalefetinin artık rejim için hiçbir tehdit oluşturmadığı ve onunla savaşamadığı değerlendirmesini yer aldı. Raporda, cephe hatlarının çoğunun önümüzdeki altı ay daha sabit kalabileceği, bunun yanı sıra muhaliflerin kontrolleri altında kalan bölgeleri savunmaya ve Türkiye'nin desteğini sürdürmeye devam etmesi tahmin ediliyor. Raporda ayrıca Türkiye'nin 2020 yılının başlarında muhaliflere verilen doğrudan askeri desteğinin, Ankara'nın kontrolünü ve aşırılık yanlıları pahasına başlıca muhalif grupların askeri etkisini güçlendirdiğine dikkat çekildi.
Suriye rejiminin müttefikleri İran, Rusya ve Hizbullah'ın, ülkede kalıcı askeri ve ekonomik varlıklarını güvence altına almaya çalıştıkları ve buna karşın İsrail'in İran noktalarına yönelik hava saldırılarının devam ettiği belirtilen raporda İran, bir yandan Suriye'de ekonomik fırsatlar ve uzun vadeli nüfuz sağlamak için Moskova ile rekabet ederken, diğer yandan Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın ülke üzerindeki kontrolünü yeniden sağlamasına yardım etmeyi devam ettirdiği ifade ediliyor.
İran'ın rejimin istikrarını sağlamak ve başta Hizbullah olmak üzere bölgesel ortaklarına ve vekillerine erişimi sürdürmek de dahil Suriye'deki stratejik çıkarlarını güvence altına almaya kararlı olduğu vurgulanan raporda, aynı zamanda İran destekli güçlerin, Suriye genelinde rejim yanlısı operasyonlar için kritik desteklerinin sürdürdükleri, böylece ülkenin doğusundaki bazı bölgeleri kontrol etmelerine izin verildiği kaydedildi. Ayrıca, İranlı yetkililerin özellikle yeniden yapılanma anlaşmaları ve kalıcı bir askeri varlık yoluyla, çatışma sonrası Suriye’de nüfuzlarını kullanmak niyetinde olduklarına işaret edilen raporda, Hizbullah'ın ise öncelikli hedeflerinin Lübnan-Suriye sınırında güvenliği sağlamak, İsrail ile olası bir çatışmaya hazırlanmak ve İran'dan yapılan tedariklere ilişkin anlaşmayı sürdürmek olduğunu vurgulandı.
Rusya'nın, uzun menzilli hassas seyir füzeleri ve sınırlı hızlı müdahaleleri ile gücünü yansıtma yeteneğine sahip olduğu belirtiliyor. Bu nedenle de ABD’li komutanlar sahadaki güçlerinin eğitimi sırasında Rusya'nın Suriye savaşına katılımından çıkarılan dersleri inceliyor ve daha iyi koordine edilmiş bir ortak kuvvet geliştirmeye çalışıyor. Raporda ise, “Rusya, Esad rejiminin uluslararası kuruluşlara yeniden entegrasyonunu kolaylaştırmayı, rejimin uluslararası meşruiyetini artırmayı, Suriye'nin yeniden inşasına destek için uluslararası camiayı harekete geçirmeyi ve aynı zamanda ABD yaptırımlarının Esad rejimi üzerindeki etkisini hafifletmeyi hedefliyor. Kremlin, büyük olasılıkla Suriye'deki varlığının kalıcı olmasının, Esad rejimi üzerindeki kontrolünü sürdüreceğini ve Rusya'nın bölgesel nüfuzunu artırıp gücünü yansıtacağını hesaplamıştır. Moskova, Suriye'de, doğal kaynaklara erişmesini, askeri varlığını kullanmaya ve genişletmeye devam etmesini sağlayacak olan uzun vadeli askeri ve ekonomik varlığını sürdürecektir” ifadeleri yer aldı.
ABD Savunma Bakanlığı tarafından yayınlanan raporda yer alan ifadeler değerlendirildiğinde, Rusya ve İran’ın Suriye’de kalıcı bir üs oluşturma konusuna olan vurgu dikkat çekmektedir.
Suriye iç savaşının başlangıcından bu yana geçen süre oldukça uzun. 10 yıllık süre içerisinde Esad’ın Rusya ve İran’ın destekleri olmadan hala iktidarda kalması düşünülemezdi. Bu nedenledir ki, hem Esad’ın hem de Muhaliflerin gücünün tükenmeye başladığı bu süreçte, Rusya ve İran’ın desteği oldukça büyük bir stratejik öneme sahip. Esad’ın bunca yıldır direnebiliyor olmasının nedeni olan bu iki ülkenin, özellikle Rusya’nın avantaj elde edeceği durumlar yaratılması ya da yaratılması ihtimali yüksektir. Zira 2017 yılında Rusya, Devlet Başkanı Vladimir Putin'in onayının ardından Suriye'deki Tartus ve Hmeymim üslerinde kalıcı yapı ve ekibin oluşturulmaya başlandığı açıklamıştı. Rus ajansı RIA'nın haberine göre Şoygu, "Başkomutan (Vladimir Putin), Tartus ve Hmeymim'deki ana üslerin yapısı ve kaç askerin görev yapacağını geçen hafta onayladı. Bu üslerde kalıcı olarak görev yapacak personeli oluşturmaya başladık" demişti. Şimdi ise durumun devamlılığı söz konusu olabilir. Zira Rusya’nın Suriye meselesinde katlandığı maliyetlerin temelinde ise Esad’ı ve Suriye’deki Baas rejimini ayakta tutmak değil, Rusya’nın Doğu Akdeniz’deki askerîi varlığını korumak ve genişletmek olduğu aşikardır.
Kaynak: Şarkul Avsat, DW Türkçe, RİA
