2002'den başlayarak Yemen'e gönderilen Özel Kuvvet birlikleri de burada eğitim vermekte ve bazı harekâtlara katılmaktadırlar. 2003 yazından itibaren bir süreyle Amerikan Özel Kuvvetleri'nin İran'da faal olduğu duyumları da alınmıştı. ABD'nin terörle savaşında dünyanın birçok farklı bölgesinde istihbarat faaliyetlerini derinleştirdiğini ve bunları da özel harekâtlar ile pekiştirdiğini görmekteyiz.
Son dönemde Pakistan, Yemen ve Doğu Afrika'daki El Kaide barınaklarının ve eğitim yerlerinin medyaya yansıması, zaten huzursuz olan bu bölgedeki çatışmaların yeni savaşlara dönüşüp dönüşmeyeceği merak konusudur. Bu tarz huzursuzlukların mevcut olduğu bölgeler, kontrolsüzlüğü de beraberinde getirdiği için terör odaklarının rahatlıkla yuvalanabildiği yerlerdir. Dolayısıyla ABD'nin terörle savaş mücadelesinde hedef teşkil etmektedirler.
Pakistan
Afganistan ve Irak'taki savaşların dışında ABD'yi ilgilendiren bir bölge, Afganistan'daki savaşın diğer bir cephesi olarak da görebileceğimiz, Pakistan'ın Afganistan sınırı boyunca uzanan alandır. Burada Pakistan güvenlik güçlerinin yürüttükleri mücadele Afganistan'dakinden daha kanlı geçmektedir. Bununla birlikte Pakistan Amerikan harekâtlarının kendi sınırları içine taşmasına kesinlikle karşı çıkmaktadır. Zaman zaman Amerikan İnsansız Hava Araçları (İHA) ve helikopterleri Pakistan hava sahasını taciz etmekte ve Pakistan güçleri de Amerikan hava araçlarına ateş açmaktadırlar.Pakistan ile ABD arasında teröre karşı işbirliği olsa da, pratikte Pakistan'ın ABD'nin terör algılamasına soğuk baktığı görülmektedir. Bu sayede El Kaide'nin elemanları da Pakistan ve Afganistan arasında kontrolü zor olan bu sınır bölgesinde saklanmaya devam etmektedir.
Yemen
Yemen Hükümeti'ne 2002'de destek vermeye başlayan ABD, buraya belli miktarda Özel Kuvvet personeli yollamıştır.[1] Ancak 2009 sonunda Yemen'de eğitim gördüğü belirlenen Nijerya asıllı bir teröristin Detroit'teki bir yolcu uçağını havaya uçurmaya çalışmasına kadar dünya kamuoyunun gündemini fazla meşgul etmemiştir. Burada dikkat çeken bir durum mevcuttur. Bu olay olmadan birkaç ay öncesinden başlayarak Yemen yavaş yavaş medyada gündeme taşınmaya başlamıştı. Hatta ABD buradaki mücadelede, Sana'a ile 400 El Kaide teröristinin kaldığı sanılan Abyan'daki terör kamplarına Cruise (seyir) füzesi kullanmaktan çekinmemiştir.[2]
Doğu Afrika
Sudan, Somali, Eritre, Cibuti ve Etiyopya dünyanın karışmaya doğru giden bir bölgesi olup, bu ülkelerin birbirleriyle sorunları mevcuttur. Bölge teröristler için barınmaya elverişli olduğundan ve buralardaki sıcak gelişmeler son zamanlarda arttığından, ABD'nin her zaman harekât düzenleyebileceği bilinmektedir. Hatta buralarda özel harekâtlar da düzenlemektedir. Somali açıklarında meydana gelen korsanlık faaliyetleri sayesinde Amerikan Donanması'ndan birçok savaş gemisi zaten bölgededir.
Cibuti'de 2001'den beri Amerikan Ordu kampı mevcuttur. 2002'de burada konuşlanmış olan özel harekât yetenekli 800 kişilik deniz piyade birliği, Yemen ve Somali'de teröre karşı savaş çerçevesinde harekâtlara katılmışlardır.[3] 2007'de buradan Somali'ye birkaç saldırı düzenlenmiştir.[4] Buradaki Kamp Lemonier Üssü'nde binden fazla Amerikan askeri bulunmaktadır. Otuz yıllık bağımsızlık savaşı verdikten sonra Etiyopya'dan kopan Eritre ile Etiyopya arasında 1998'deki savaşın ardından sınır çatışmaları yaşanmaktadır. Eritre, Somali ve Etiyopya sürekli birbirlerinin içişlerine karışmakta olup, Somali ve Sudan'da zaten iç savaş mevcuttur. Sudan'ın ayrıca Çad ile de savaşa varan sınır sorunları olmuştur.
ABD Bölgeye Müdahale Edebilir mi?
Irak ve Afganistan'daki savaşlardan yıpranmış olan ABD'nin İran'ın tutumuna ve Yemen'deki odaklanmaya tepkisiyle gündeme gelmiş ve ABD'nin yeni savaşlara ya da çatışmalara girip girmeyeceği merak konusu olmuştur. Yemen, Afganistan ve Irak ile birlikte Suudi Arabistan, Irak ve İran gibi kanıtlanmamış petrol rezervlerinde dünyada ilk üçü paylaşan ülkelerin diğer ucunda olduğu için, ABD'nin burada savaşma olasılığının Doğu Afrika'ya göre daha yüksek olduğunu söyleyebiliriz.
Doğu Afrika'da ise bölgenin yapısına ve tarihine bakarak her an bir savaş olasılığından bahsedebiliriz. Dış politikasının öngördüğü askeri-siyasi faaliyetleri doğrultusunda ABD'nin bölgeye daha geniş çaplı müdahale olasılığı, az da olsa her zaman için mevcuttur. Ancak bunu Afganistan ya da Irak savaşlarının ölçeğiyle karşılaştırmamak gerekir. Sonuçta buradaki mücadeleler oldukça geniş bir alana yayılmaktadır. Çünkü buralar küresel enerji kaynaklarının merkezlerindedir.
ABD'nin bölgedeki olası harekât alanında Sudan'ı ayırmak gerekir. Sudan'ın yüzölçümünde Arap Dünyası'nın Afrika'nın en büyük, dünyanın ise onuncu büyük ülkesi olması bu ülkeye stratejik derinlik sağlamaktadır. Ülkenin büyük bir kısmı da denizden oldukça uzak olduğundan ABD'nin savaş yeteneğini düşürebilecek konumdadır. ABD'nin, Sudan'da coğrafyasından dolayı özel harekât düzenleme yeteneğinin kısıtlı olduğunu da söyleyebiliriz.
ABD'nin günümüzde yeni bir savaşa ya da geniş bir çatışmaya girebilmesi için, öncelikle büyük ve görünür tehdidin varlığını kamuoyuna kabul ettirmesi gerekmektedir. Bugün bunun ne derece olduğunu herkes tahmin edebilir. Ancak birkaç sene sonra ABD'ye buralardan yönelen terör saldırıların olması halinde savaş çanları her an yeniden çalabilir.
[*] 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü ABD Araştırmaları Bölüm Başkanı.
[1] Yemen için bkz. Burak Çınar, El Kaide İle Mücadelede Yemen Cephesi, 21. Yüzyıl Öngörü, 06.01.2009, http://www.21yyte.org/tr/yazi.aspx?ID=3173&kat=25
[2] Bill Roggio, "US launches cruise missile strikes against al Qaeda in Yemen", The Long War Journal, December 19, 2009,
http://www.longwarjournal.org/archives/2009/12/us_launches_cruise_m.php
[3]http://www.globalsecurity.org/military/ops/oef-djibouti.htm
