ABD İran İlişkilerinin Orta Doğu Dengelerine Etkisi

ABD'nin uzun süredir yürütülen nükleer program pazarlıkları çerçevesinde İran ile yaptığı ön anlaşma, Orta Doğu'daki geleneksel müttefikleri İsrail ve Suudi Arabistan'ın gerilmesine yol açtı. Bu gerginlik neticesinde Suudi Arabistan'ın önemli bir güç olduğu Katar, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri gibi Körfez İşbirliği Konseyi üye ülkeleri de İran'ın yeni pozisyonu ile ilgili olarak tavır almaya başladı. Bu gelişmeler Ocak ayı sonunda yapılması planlanan II. Cenevre Konferansının netleşmesi ile Sünni Arap dünyası aleyhinde bir durum olarak ortaya çıktı. Başta Suudi Arabistan olmak üzere Sünni Arap Devletleri Şii İran'ın etkisinin genişlemesi endişesini iyice artırmış durumda. Türkiye'nin pozisyonu da The Washington Times gazetisinin ifade ettiği gibi muhaliflerin yılmaz destekçisi olarak değişmek üzere (http://www.washingtonpost.com/world/iran-accord-in-geneva-followed-by-new-violence-new-diplomacy-for-mideast/2013/12/03/90131e76-5b91-11e3-801f-1f90bf692c9b_story.html) Söz konusu durumda Türkiye ABD mihverindeki pozisyonu dolayısıyla diplomatik çabalara daha önce arzu edilen askeri müdahalenin aksine destek vermek durumunda. İsrail ise İran'ın nükleer faaliyetlerinin sürmesi konusunda geleneksel endişesini devam ettiriyor. Ancak İsrail'in "harekat planlarını" gazetelerde yayımlatma faaliyetlerinin dışında ABD'den aldığı güvence ile güvenlik kaygısının nispeten düşük seviyede seyrettiği söylenebilir. İran'ın Suriye'deki unsurlara verdiği askeri ve istihbari desteğin azalma ihtimali de hayli düşük görünüyor. Bu açıdan bakıldığında İran Orta Doğu coğrafyasında yaptığı ön anlaşma ile bile ABD müttefiklerini hayli germiş durumda. Genel olarak yapılan yorumlarda ABD'nin İran ile yaptığı ön anlaşma dolayısıyla Suudi Arabistan gibi müttefiklerinin Vaşington'a mesafeli olduğu ifade edilse bile, bir başka bakışla Suudi Arabistan ve diğer KİK ülkelerinin askeri güvenliklerinin ABD ile doğrudan ilişkisi dolayısıyla söz konusu ülkeler ABD'ye daha da muhtaç hale gelecektir.