Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, 06 Ağustos 2024 salı günü Ürdün Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Eymen El-Safadi ile Ortadoğu'daki durumu değerlendirmek üzere bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Kendi talebi üzerine yapılan görüşmede Safadi, Hamas lideri İsmail Haniye'nin suikasta uğramasının Ortadoğu'daki gerilimi daha da tırmandırarak durumu çok tehlikeli hale getirdiğini ve bunun hiçbir tarafa fayda sağlamayacağı gibi çok sayıda kayba yol açacağına inandıklarını söyledi. Bakan, uluslararası toplumdan çatışmanın tırmanmasını önlemek, uluslararası hukuk ihlallerini durdurmak, Gazze'de mümkün olan en kısa sürede ateşkes sağlamak ve nihayetinde iki devletli çözümle Filistin'in egemen bir devlet olarak bağımsızlığını sağlamak üzere derhal harekete geçmesini istedi.

Çin'in Filistin-İsrail çatışması konusunda her zaman tarafsız ve adil bir tutum sergilediğini vurgulayan Safadi, Çin ile iletişimi sürdürmeye istekli olduklarını belirtti. Bakan, Çin'in ateşkesin sağlanması ve savaşın durdurulması konusunda daha önemli rol oynayacağına inandıklarını ifade etti. Aynı zamanda Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Siyasi Büro Üyesi olan Wang ise uluslararası ilişkilerin temel normlarını ihlal eden, İran'ın egemenliğini çiğneyen, Gazze'deki ateşkes müzakere sürecini baltalayan ve bölgesel durumun daha da tırmanmasına yol açan suikasta kesinlikle karşı çıkıp bu suikastı şiddetle kınadıklarını söyledi. Bölgede durumun kötüleşmesi ve tırmanmasını önlemenin yolunun Gazze'de mümkün olan en kısa sürede tam ve kalıcı bir ateşkes sağlanmasından geçtiğini belirten Wang, uluslararası toplumu bu konuda daha tutarlı davranıp birlikte hareket etmeye çağırdı.

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati ile de bir telefon görüşmesi yaptı. Aynı zamanda Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Siyasi Büro Üyesi olan Wang, Çin ve Mısır arasındaki kapsamlı stratejik ortaklığın, Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi'nin stratejik kılavuzluğunda önemli gelişme kaydettiğini ve tarihin en iyi döneminde olduğunu ifade etti. İki bakan, Salı günü gerçekleştirdikleri telefon görüşmesinde Ortadoğu'daki durum hakkında da görüş alışverişinde bulundu.

Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniye'nin Tahran'da suikasta uğramasının bölgedeki durumu daha tehlikeli boyuta taşıdığını belirten Wang, Birleşmiş Milletler Antlaşması'nın temel ilkelerini ihlal eden, İran'ın egemenlik ve onurunu çiğneyen, barışı teşvik çabalarını ciddi şekilde baltalayan ve Gazze'de ateşkesin sağlanmasını giderek ulaşılması zor hale getiren bu tür suikast eylemlerine kararlılıkla karşı çıkıp şiddetle kınadıklarını vurguladı.[1]

Wang Yi, ülkesinin uluslararası çatışma, diplomasi, iş birliğine olan yaklaşımını özetlemek için Al- jazeera ye röportaj verdi. Röpörtaj sırasında sorulan, Çin Gazze’de derhal ateşkesi teşvik etmek için ne yapacak? sorusunu şöyle yanıtladı:

“Gazze'deki uzun süreli çatışma, modern medeniyetin alt çizgisinin çok ötesine geçen, gerçekleşmemesi gereken insani bir felaket haline geldi. Yaklaşık altı aydır, çatışma 100.000'den fazla yaralıya neden oldu ve bir milyondan fazla sivili yerinden etti. Uluslararası toplum şimdi harekete geçmeli.

Birincisi, şimdi acil olan ateşkesi mümkün olduğunca erken gerçekleştirilmesi öncelikli. Bir günlük gecikme bile insan vicdanının daha fazla ihlali ve adaletin temel taşının daha fazla erozyonu anlamına gelir. Tüm tarafların ortak çabaları sayesinde, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi uzun zaman önce çatışmanın başlamasından bu yana ateşkes talep eden ilk kararını kabul etti. Karar yasal olarak bağlayıcıdır ve koşulsuz ve kalıcı bir ateşkes sağlamak için etkili bir şekilde uygulanmalıdır.

İkincisi, engelsiz insani yardım her zaman sağlanmalıdır ve bu acil ahlaki yükümlülüktür. Çin, çatışmanın başlangıcından bu yana Filistinli sivillerin zorla transferine ve Gazze'deki insanlara karşı toplu cezaya kesin olarak karşı çıktı. İnsani yardım mekanizmasının erken kurulmasını şiddetle destekledik ve Gazze'ye sürekli insani yardım sağladık. 

Üçüncüsü, çatışmanın daha fazla yayılması önlenmelidir ve bu durumun kontrolden çıkmasını önlemek için pratik bir gerekliliktir. İran-İsrail düşmanlıklarının artması Gazze'deki çatışmanın yayılmasının en son adımıdır. Çin, ilgili tüm tarafları daha fazla krizi tırmandırmaktan kaçınmak için sakin kalmaya ve kısıtlama yapmaya çağırıyor.

Dördüncüsü, Filistin halkına yönelik tarihsel adaletsizlik zamanında giderilmelidir ve bu Gazze'deki çatışmanın kökenini ele almak için en doğru yaklaşımdır. Gazze felaketi, Filistin halkının meşru ulusal haklarının sürekli olarak reddedilmesinin Filistin sorununun temel nedeni ve aynı zamanda Orta Doğu sorununun da temel meselesi olduğunu bir kez daha göstermiştir. Filistin-İsrail çatışmasının kısır döngüsünü kırmanın, aşırılıkçılığın ve nefretin üreme alanını ortadan kaldırmanın tek yolu ve bölgede kalıcı barışın sağlanması Filistinlilere adaleti gerçekten yeniden sağlamak, iki Devletli çözümü etkili bir şekilde uygulamak ve ilgili tüm tarafların meşru güvenlik kaygılarına siyasi çözüm getirmek.

Çin, Filistin halkının meşru ulusal haklarını geri kazanma konusundaki adil nedenini sıkı bir şekilde desteklemek için Ortadoğu ülkeleri ve tüm uluslararası toplumla dayanışmayı ve işbirliğini güçlendirmeye devam edecektir; diyalog yoluyla Filistin'in farklı fraksiyonları arasındaki iç uzlaşmayı sıkı bir şekilde desteklemek; Filistin’in Birleşmiş Milletler’e tam üyeliğini erken bir tarihte kesin olarak desteklemek; ve bağımsız Filistin Devleti'nin kurulmasını ve Filistin'i yöneten Filistinlilerin “ gerçekleştirilmesini sıkı bir şekilde desteklemektedir. İki devletli çözüm için bir zaman çizelgesi ve bir yol haritası oluşturmak, kapsamlı bir şekilde teşvik etmek için daha geniş tabanlı, daha yetkili ve daha etkili bir uluslararası barış konferansı çağrısında bulunuyoruz, Filistin sorununun adil ve kalıcı bir şekilde çözülmesi, ve nihayetinde İsrail ile Filistin arasında barış içinde bir arada yaşamanın yanı sıra Arap ve Yahudi halkları arasındaki uyumu gerçekleştirmek.[2]

 

                                                                    KAYNAKÇA

Fotoğraf için kaynak: Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/analiz/3-soruda-cin-filistin-iliskileri-stratejik-ortakliktan-siyasi-cozume/2928410

1)  Huaxia, (06.08.2024),   “Chinese FM holds phone talks with Jordanian counterpart on Mideast situation”, xinhua, https://english.news.cn/20240807/bdb783aa192d4ea9abe870ced8f71f48/c.html (07.08.2024)

2) Aljazeere Staff, (25.07.2024) "create harmony: Q&A with chaina's foreign minister Wang Yi" Aljazeera, https://www.aljazeera.com/news/2024/4/25/create-harmony-qa-with-chinas-foreign-minister-wang-yi