Dördüncü Hazar Zirvesi, Beklentiler ve Statü Sorunu.

Rusya’nın Hazar kıyısındaki Astrahan kenti bu yıl 4.Hazar Zirvesi’ne ev sahipliği yapıyor. Hazar Denizi'ne kıyısı olan ülkelerin devlet başkanları 29 Eylül’de bugün Astrahan'da bir araya gelerek aralarındaki işbirliğini geliştirmeye çalışacaklar. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin zirve öncesinde yayınladığı mesajda; Hazar Bölgesi İş Dünyası Forumu’nun kıyıdaş ülkelerin iş çevreleri arasında doğrudan temasları geliştireceğini ve işbirliğini güçlendireceğini söyledi. Kremlin tarafından duyurulan bildiride; Zirve’de gerçekleştirilecek forumun gündem maddelerinin ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi, yatırımım ikliminin iyileştirilmesi, sanayi, eneji, tarım, sağlık ve diğer alanlarda ortak düzenlemelerin yapılması gibi geniş bir yelpazeyi kapsadığı bildirildi. Katılımcılardan ileri araştırma ürünü süreçler, etkin ulaştırma sistemi ve Hazar Denizi’nin eşsiz potansiyelinden daha iyi yararlanılması için ortak kapsamlı tebdirler alınması ile etkin işleyen bir piyasa kurulmasına ilişkin görüşlerinin beklendiği, belirtildi. Zirveye Hazar’a kıyısı olan Rusya, İran, Kazakistan, Azerbaycan ve Türkmenistan liderleri katılacak. Kremlin analizcileri liderler zirvesinin Hazar Denizi’nin statüsü ve sınırların belirlenmesine ilişkin müzakere sürecinde küçük değişiklikler yapabileceğini değerlendirmekteler. (http://en.itar-tass.com/economy/751769) Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra kıyıdaş ülke sayısı beşe çıkan Hazar’ın statüsü konusunda taraflar henüz bir mutabakata varamadılar. Uluslararası deniz hukukuna göre bir çözüm yolu bulunması için öncelikle Hazar’ın deniz, göl veya daha farklı bir su olduğunun belirlenmesi gerekmekte. Hazar'daki ekolojik durumun, deniz bitki ve hayvanlarının korunması, kullanılması ve olağanüstü hallerde işbirliği yapılması yönünde belli bir mutabakat sağlanmış olsa da statüsü, dibinde ve yüzeyinde sınırların belirlenmesi, petrol ve doğalgaz yataklarının aidiyeti, deniz altından boru hatlarının döşenmesi gibi konulardaki belirsizlik henüz giderilemedi. Rusya, Azerbaycan ve Kazakistan daha önce deniz dibinin bölünmesi yönünde anlaşma imzaladılar. Ancak İran ve Türkmenistan ile mutabakat bulunmuyor. Moskova, deniz yüzeyinin ulusal bölgelere bölünmesini, her ülkenin 25 mil karasuyu olmasını, ortadaki alanın ortak kullanılmasını öneriyor. Hazar'ın göl olarak kabul edilmesi gerektiğini savunan Rusya, buradan geçecek boru hatlarında ise tüm ülkelerin onayının alınması gerektiğinde ısrar ediyor. İran ise hem daha fazla alan elde etmek hem de yeni doğalgaz yataklarına sahip olmak için Hazar'ın dibinin ve yüzeyinin beş eşit kısma ayrılmasını istiyor. Hazar'da bir diğer anlaşmazlık da Kepez (Serdar) doğalgaz yatağı ekseninde Azerbaycan ve Türkmenistan arasında yaşanıyor. Hazar'ın ulusal bölgelere bölünmesini savunan fakat gerek duyulduğunda da ortak yönetime sıcak bakan Türkmenistan şu an kullanılmayan Kepez yatağında hak iddia ediyor. (http://turkish.ruvr.ru/news/2014_09_29/5-ulke-Hazar-ichin-toplaniyor/)