Manat Neden Devalüasyona Uğradı?

2004 yılından itibaren Azerbaycan'da ekonomik reformların yeni aşamasının başlanmasında, ardından ise ülkenin dünyada en hızlı gelişen ekonomiye sahip olmasında önemli koşullardan biri de ulusal paranın-manatın yenilenmesi olayı olmuştur. Azerbaycan dünyada en sabit, en değerli para birimine sahip olan ülkelerden birine çevrilmiştir. Ulusal para biriminin kuru dünyanın öncü dövizleri-dolar, euro ve pound-sterlin karşısında sürekli olarak sağlam olmuştur. 2008-2010`lu yılları kapsayan ağır küresel mali kriz sırasında da Azerbaycan kendi ulusal para birimi kurunu sabit tutmayı başarmıştır. Merkez Bankası`nın yabancı para birimlerinin resmi kuru ile ilgili açıkladığı verilerde belirtilmiş ki, 2006 yılının ilk iş gününde, yani yeni manatın ciroya bırakıldığı ilk günde 1 dolar 0,9184 manata eşit olmuştur. 2012 yılında ise bu rakam ortalama 0.786 manat olmuştur. Böylelikle, bu süre içinde dolar manat karşısında %14,4, euro %4,5 (1,0882 manattan 1,0291 manata), pound-sterlin %21,9 (1,587 manattan 1,2403 manata), ruble ise %18,2 (0,0319 manattan 0,0261 manata) değerini kaybetmiştir. Fakat bu durum çok fazla sürmemiştir. Merkez Bankası, 21 Şubat 2015 tarihinde dolara endeksli kur sistemini, dolar ve euro'ya endeksli kur sepeti sistemiyle değiştirme yönünde karar almıştır. Azerbaycan manatı, euro karşısında yüzde 33.8, dolar karşısında yüzde 33.9 değer kaybederken, euro 1.1950, dolar 1.05 manattan işlem görmeye başlamıştır. Kararın ülke ekonomisinin çeşitlendirilmesinin önünü açmak amacıyla alındığı belirtilen açıklamada, "Karar, uluslararası rekabet gücünü ve ihraç potansiyelini artırmak, daha güçlendirmek ve bu kapsamda ödeme dengesinin, ülkenin uluslararası ödeme yeteneğinin stratejik dayanıklılığını temin etmek amacıyla alındı" ifadeleri kullanılmıştır. Örneğin, Ocak ayında 1120.5 milyon dolar civarında petrol ürünü satılmıştır. Manatın eski değeriyle (0.784) gelir 878.9 milyon manat civarında hesaplanmışsa, konvertasyon işleminden sonra bu rakam 1176.5 milyon dolar olacaktır. Azerbaycan bütçesinin %65`i petrol satışından elde edilen gelirlerden oluşmaktadır. Dünyada petrol fiyatlarında yüksek oranda düşüşün olmasını dikkate alarsak, bu olay Azerbaycan parasının ucuzlamasını kaçınılmaz etmiştir. Önceden Azeri Light markalı petrolün varil fiyatı 90 dolar olduğu zaman petrolden gelen gelirlerin 24.78 milyard dolar olacağı bekleniyordu. Şimdi petrolün varil fiyatı 63.46 dolar olduğundan petrol gelirlerinin de iki defa azalacağı beklenmektedir. Bu yüzden aslında bu kararla Merkezi Banka petrol fiyatlarının konvertasyon işlemlerini yapmak zorunda kalmıştır.