Eski doktrin, Sovyetler Birliği zamanından kalma birlik barındırma anlayışına sahipti. Aslında Rus askeri kültüründe bulunan kalabalık birliklerle harekât yapma, yeni doktrinde yerini daha batılı bir anlayışa bırakıyor. Artık daha verimli, daha az masraflı, buna rağmen çevik ve vuruş gücü yüksek bir Rus Ordusu'nun oluşturularak modern silahlarla donatılması bekleniyor.
Batılı gözlemciler yeni doktrindeki iki husus üzerinde odaklanıyorlar. Bunlardan ilki NATO'nun tehlike kaynağı olmasıdır. Ancak yeni doktrine göre "askeri tehlike" ve "askeri tehdit" kavramları ayrılarak, tehdit savaşa gidebilecek uluslararası bir durum olarak tanımlanmakta olup, NATO'nun genişlemesi tehdit seviyesinden tehlike seviyesine çekilmiştir. Diğeri ise nükleer caydırıcılığın ölçeğinin genişletilmesidir. Nükleer caydırıcılık, geniş ölçekli bir savaş halinde ele alan önceki doktrine göre değişerek, Gürcistan Savaşı gibi küçük ölçekli savaşlar için de geçerli olmuş görünüyor. Rusya'nın güvenliğini tehdit edebilecek bir küçük ölçekli bölgesel bir savaşta önleyici nükleer vuruşun göz ardı edilmeyeceği düşüncesi hâkim olmuştur.[1]
Yeni Rus Ordusu'nun bir milyon kişilik olması ve birliklerin savaş halinde ihtiyat kuvvetlerin seferberliği haricinde muharebeye hazır bulunması kabul edilmiştir.[2] Bu sayı Rusya'nın kenar kuşağında ortaya çıkacak çatışmalar için yeterli olmakla birlikte, NATO'nun gücüne karşı son derece düşüktür. Dolayısıyla yeni doktrinin daha çok savunma ve kısıtlı harekâta yönelik unsurları içerdiğini, elinde ya da etki alanı içinde bulunan enerji kaynaklarını ve enerji hatlarını korumaya yönelik olduğunu söyleyebiliriz.
Doktrinde dikkate çarpan önemli bir özellik daha vardır. Sovyetlerden beri kullanılan geleneksel dört seviyeli komuta yapılanmasında, ABD'nin kullandığı üç seviyeli sisteme geçilmektedir. Yani artık hantal ve külfetli olan "askeri alan-ordu-tümen-alay" sisteminden "askeri alan-harekât komutanlığı-tugay" sistemine geçilmektedir. Ayrıca ordu eğitim kurumlarının sayısı 65'ten 10'a indirilmekte ve Moskova'da askerlere ayrılan konaklama alanları oldukça daraltılmaktadır.[3] Görüldüğü kadarıyla yeni askeri yapılanma Sovyetlerden kalan kalabalık topluluk hâkimiyetinin artık kırılarak, çok zamandır ihtiyaç duyulan verimlilik esasına daha uygun hale getirilmesini esas almaktadır. Ordunun mümkün mertebe "az ve öz" mantığına geçişi, buraya ayrılacak kaynakların en azından bir kısmıyla silah geliştirme programları hızlandırılarak modern savaş sistemlerinin seri üretimleri önündeki mali engeller kaldırılabilir. Bununla birlikte, hükümetin önümüzdeki üç yıl içinde savunma bütçesini 40 milyar Dolar'dan, 60 milyar Dolar'a çıkarmayı planlaması da[4] ordunun yenilenmeyle birlikte hızla donatılacağının sinyallerini veriyor. Zaten Sovyet silahları kullanan ülkelere uyguladığı modernizasyon programları ve eski silahları yenileyerek satması Rusya'nın önemli bir avantajı olup, eski başkanlardan Boris Yeltsin'den beri değerlendirilmektedir.
Ancak Ordu'nun subay kadrosunda azaltılmaya gidildiği takdirde, bu durum ülke içinde askeri-siyasi dengesizliğe ya da iç güvenlik kaynaklı sosyal huzursuzluğa yol açabilir. Çünkü emekli edilecek olan subayların bir kısmının mafya ya da istihbarat örgütleri ile ilişkiye geçme olasılığı mevcuttur. Bu, belki Sovyet Ordusu dağıldıktan sonraki kadar geniş çaplı olmayabilir. Ama belli bir süre için mutlaka sıkıntı yaratacaktır. Böyle bir duruma karşı ne tür bir hazırlık yapıldığı önümüzdeki yıllar içinde ortaya çıkacaktır.
Yeni doktrin, Rus genel stratejisi açısından da anlam taşımaktadır. Buna göre Rusya'nın enerji hâkimiyetini devam ettirebilmek için sırtını Çin'e yaslayarak kuvvet kullanım alanını Orta Asya ve Kafkasya ile sınırlı tuttuğu görülmektedir. Dolayısıyla bu bölgelerde ABD ve müttefikleriyle karşı karşıya gelme olasılığı artmaktadır. Bununla birlikte şu anda NATO ile arasında tampon ülke konumundaki geniş alana sahip Ukrayna'da demokratik geleneğin oturmuş olması da Rus askeri yapılanmasını kolaylaştırmıştır. Çünkü bu ülkenin içişlerinde etki sahibi olan Rusya, batı bölgelerine daha fazla asker kaydırmak yerine, elindeki siyasi kozları oynamayı tercih edecektir.
Peki, Rusya yeni doktrinle çağdaş ordu yapılanmasına kavuştuktan ve bu sayede askeri harcamalar daha uygun bir seyir izlemeye başladıktan sonra neler yapabilir? Rusya'nın ABD'nin enerjiye hâkimiyet hedefine karşı çıkacak krizlere karşı koyabilmesi açısından bu yeni oluşuma ihtiyacı vardı. Çünkü hem hedeflerin oturtulmasının yanında, artmakta olan kaynakların doğru harcanmaları, Rusya'nın askeri teknolojide ABD'yi yakalamak için ihtiyaç duyduğu sıçramayı yapabilmesi açısından son derece önemlidir. Rusya, ABD ile Afganistan'a yönelik kısıtlı bir işbirliği yaparken, ordu modernizasyonu ve askeri yapılanması için ihtiyacı olduğunu düşünebileceğimiz birkaç sene kazanmıştır. Bu zaman zarfında Ukrayna, Beyaz Rusya ve Baltık Ülkeleri'ndeki siyasi etkisini sağlamlaştırır ve Güney Kafkasya'da çıkacak sorunlara Gürcistan Savaşı'nda olduğu gibi kesin sonuca yönelik yanıtlar verebilirse, 2010'lu yıllar bitmeden askeri gücü istenilen olgunluğa gelmiş bir Rusya Federasyonu süper güç olma yolunda çok önemli bir adım atmış olacaktır.
[1] Mikhail Tsypkin, "What's New In Russia's New Military Doctrine?", RadioLiberty, February 27, 2010,
http://www.globalsecurity.org/wmd/library/news/russia/2010/russia-100227-rferl01.htm
[2] Tsypkin.
[3] Tsypkin.
[4] "Russian President Approves New Military Doctrine", RIA Novosti, 05.02.2010, http://www.globalsecurity.org/wmd/library/news/russia/2010/russia-100205-rianovosti01.htm
