21 Nisan 1993'de dönemin Rusya Devlet Başkanı B.Yeltsin Rusya Federasyonu Milli Güvenlik Bakanlığını tasfiye ederek Federal Karşı İstihbarat Teşkilatını (FSK) kurdu. 3 Nisan 1995'de imzaladığı bir kararnameyle teşkilatın adı değiştirilerek FSB adlandırıldı. 11 Mart 2003'de V.Putin'in kararnamesiyle Federal Sınır Muhafız Hizmeti ve FASPİ'nin yetkilerini FSB'ye devretti. FSB'nin esas görevleri aşağıdakilerdir:
- karşı istihbarat,
- terörizmle mücadele
- suçluluğa karşı mücadele
- istihbarat faaliyeti
- sınır güvenliği
- bilgi güvenliği.
FSB son yıllarda en çok eleştiriye maruz kalan teşkilatlardan birisidir. 2009'da Kuzey Kafkasya'da güvenlik güçlerine karşı saldırı olaylarının artması sırasında diğer güvenlik güçleriyle birlikte FSB de Medvedev'in sert eleştirilerinden nasibini almıştır.
Şubat 2010'da Medvedev'in "beyin merkezi" adlandırılan Çağdaş Kalkınma Enstitüsü (İnsor) İçişleri Bakanlığı, Trafik Güvenliği Başmüfettişliği ve FSB'nin kaldırılması, 1990'lı yılların siyasal sistemine geri dönüşü önermiştir.[1]
Fakat son dönemde FSB'nin yetkilerinin artırılmasına ilişkin başlatılmış süreç yönetimin "demir el" yönteminden kolayca vazgeçemeyeceğini ortaya koydu. Bir süredir Rusya'nın gündemini işgal eden bu konu sonunda 16 Temmuzda yasalaştırıldı. Devlet Duması üçüncü oylamada "Federal Güvenlik Hizmeti" Kanununa ve İdari Hukuk İhlalleri Kanununa değişiklikleri kabul ederek FSB'nin yetkilerini artırdı. Değişiklikler federal güvenlik organlarının önleyici tedbirler alma yetkilerini genişletmektedir. Kanuna göre FSB mensubunun kanuni emirlerine ve talimatlarına uymayan veya görevini engelleyecek kişilere yönelik parasal ve kısa süreli hapis uygulanabilecektir. Bu kişilere karşı 500'den 1000 Rubleye dek parasal ceza veya 15 günlük kısa süreli hapis cezası öngörülmektedir. Yetkili kişiler için bu meblağ1000 Ruble'den 3000 Ruble'ye dek, tüzel kişiler için 10 bin Ruble'den 50 bin Ruble'ye dektir.2]
Komünistler ve "Adil Rusya" Partisi bu yasa değişikliğini sert bir dille eleştirmişlerdir. Sosyal-liberal Yabloko partisinin lideri Grigori Yavlinski'ye göre "Bu değişikliklerin amacı, FSB'yi hiçbir kurala bağlı kılmamaktır. Yavlinski'ye göre "Rus devlet görevlisi, her türlü eleştirinin ülke güvenliği için bir kayıp anlamına geldiğini düşünüyor. Bu yasayla 2011 ve 2012 yıllarında yapılacak parlamento ve devlet başkanlığı seçimlerine hazırlık yapıyorlar. Böyle bir yasayla, muhalefete ve şu anki politikayı kabul etmeyen herkese daha fazla baskı yapılabilir."[3]Parlamentodaki muhalefetin yanı sıra sivil toplum örgütlerinden de ciddi tepkiler gelmektedir. Tehditleri önleme ve radikal eylemleri önceden tahmin etmek gibi yetkiler vatandaşların haklarının ihlalleriyle sonuçlanacaktır. Yapılan eleştirilerde bu kanun değişikle istihbarat organına totaliter dönemin yetkilerinin tanındığı iddia edilmektedir.
Bazı naif hukuk savunucuları değişiklikleri önlemek için Dmirti Medvedev'e ulaşmaya çalıştılar. Bu gelişme geleneksel"Çar babaya şikayet" zihniyetinin geçersiz olduğunu ortaya koydu. Medvedev 14 Temmuz 2010'da Almanya Şansölyesi A.Merkel'le Yekaterinburg'da yaptığı ortak basın toplantısında konuya açıklık getirdi. Bir süredir Rusya'nın gündemini meşgul eden bu değişiklikler Medvedev'in doğrudan talimatıyla yapılmıştır. Medvedev şöyle diyor: "Ben hazırda gerçekleşmekte olan değişiklikle ilgili yorum yapmak istemezdim. Madem ki siz sordunuz: birincisi şuna dikkatiniz çekmek isterdim ki bu bizim iç mevzuatımızdır, her hangi bir uluslararası belge değildir. İkincisi her bir ülke kendi mevzuatının aynı zamanda istihbaratla ilgili mevzuatının geliştirilmesi hakkına sahiptir." " Hazırda gerçekleşen - süreç ki bilmenizi isterdim – doğrudan benim talimatımla yapılmıştır." demiştir.[4] Bu değişikliği yaparak Medvedev "bir taşla iki kuş" vurmayı, hatta birkaç kuş vurmayı hedeflemiştir "Efektif Politikalar Vakfı" Başkanı Gleb Pavlovski'ye göre bu açıklamanı yaparak Medvedev yeni kanunun bizzat kendisi tarafından verildiğini vurgulamaktadır. Yani bu kanunu ben önerdim Putin değil. Bunu yaparken de aslında iki önemli mesaj vermektedir:
- Kanunu ben yaptırıyorum. FSB de benim kontrolümdedir ve ben kontrol edeceğim.
- Modernizasyon ve demokratikleşme bir anarşi süreci olmayacaktır. Güvenlik-büyük ölçüde FSB tarafından kontrol edilecektir.[5]
Görünen şu ki kanun yakın dönemde Rusya'nın gündemini bir müddet işgal edecektir. Bunun yanı sıra Medvedev'in başlattığı "modernizasyon" açılımına bu gelişmeyle ilgili gölge düşebilecektir. Her yeni adımında Medvedev'in sırtını sıvazlayan Avrupa bu gelişmeleri şüphesiz ki "olumsuz" sütununa kaydedecektir. Zaten hal hazırda Avrupa'nın Rusya'ya modernizasyonla ilgili reel destek vermekten kaçınmasının nedeni de karşılıklı güvensizliktir. Medvedev bundan sonraki dönemde de bazı "sert adımlar" atmak zorunda kalacaktır. Çünkü Rusya'nın gerçeklerini sarfınazar etmiş bir modernizasyon süreci Medvedev'in II. Gorbaçev olarak Rus tarihine geçmesine neden olabilir.
[1] Медведев поддержал упразднение МВД,ГИБДД,ФСБ и возврат выборов?
http://www.pravo.ru/news/view/23932/
[2] Депутаты расширили полномочия ФСБ http://rus.ruvr.ru/2010/07/16/12509407.html. 16.07.2010.
[3] Rus hükümeti FSB'ye daha geniş yetki istiyor, http://www.dw-world.de/dw/article/0,,5772097,00.html
[4] Медведев сознался - новые привилегии для ФСБ его заслуга http://www.city-n.ru/view/152512.html
[5] Что означает заявление Медведева оФСБ
http://news.mail.ru/politics/4117496/ 15 июля 2010.
