Ayrıca Yanukoviç de Batı-Rusya tercihi arasında ikiye bölünmüş Ukrayna toplumunu birleştirmeyi amaçladığını ifade etmiştir. Fakat şimdilik denge politikasında Rusya tarafının ağır bastığı görülmektedir.
Denge Politikasının Zorlukları
7 Şubat 2010 seçimlerini V.Yanukoviç ikinci turda çok az bir farkla (48.95/45.47) seçimleri kazanmıştır.[i] "Rusya'nın adamı" olarak bilinen Yanukoviç "kazanma farkı" çok azdır. Ülkenin Batısı ve Doğusunun cumhurbaşkanı olması için Yanukoviç'in başarı şansı bu bölünmüşlüğü dengelemeğe bağlıdır. Bu yüzden olsa gerek yemin töreninden bir hafta sonra ilk yurt dışı ziyaretini Avrupa'ya yaptı. Brüksel'de AB liderleriyle bir araya gelmesi bu anlamda bir mesajdır. O Rusya yanlısı olarak bilinen taraf tutmak değil, Avrupa ile Rusya arasında köprü görevi görmek istediğini ifade ediyordu.
AB ziyareti sonrası Yanukoviç Moskova'yı ziyaret etti. Ziyaret sırasında önemli mesajlar verildi. Yakında Rusya ve Ukrayna arasındaki ilişkilerinde somut adımların atılacağı açıklandı. Medvedev'in Mayıs ayının ortalarında yapılması planlanan görüşme beklenmedik bir şekilde öne alındı. 21 Nisan 2010'da Görüşme Ukrayna'nın doğusunda ve Rusya sınırına 30 kilometre mesafede bulunan Harkiv şehrinde gerçekleşti.
Karadeniz Filosu ve Enerji
Harkiv görüşmelerinin iki ana teması Karadeniz filosu ve enerji oldu. Rusya bu ülkedeki Karadeniz filosunun Ukrayna'da kalmağa devam etmesini istiyordu. 2004 yılında iktidara gelmiş Batı yanlısı yönetim, Ukrayna'nın NATO üyeliğini savunuyordu. Bu nedenle Sivastopol'da bulunan Rus Karadeniz Filosu'nun en geç 2017 tarihinde tahliye edilmesini talep etmekteydi.[ii] Yanukoviç Rusya'ya iyi bir jest yaptı.Rus filosunun 2017'den sonra 25 yıl daha bu ülkede kalmasını öngören anlaşma imzalandı.
Karadeniz filosuyla ilgili yaptığı Ukrayna'nın jestine Rusya da doğalgaz fiyatında yaptığı indirimle karşılık verdi. İki ülkenin enerji bakanları arasında enerji anlaşması parafe edildi. Anlaşmaya göre Ukrayna doğalgazın bin metreküpünün fiyatının 333 doları bulması durumunda Ukrayna'ya yüzde 30 indirim, doğal gaz fiyatının 333 doları aşması durumunda ise, Ukrayna'ya bin metreküp doğal gazdan 100 dolar indirim yapılacaktır. Bugünkü fiyatlarla on yıl içinde Ukrayna'nın doğalgazdan sağlayacağı indirim 40 milyar doları bulacaktır.[iii]
Eski Başbakan Y. Timoşenko'nun iddiasına göre görüşmeler sırasında Yanukoviç ve Medvedev arasında bir gizli anlaşma da imzalanmıştır.Bu anlaşma ortak uçak sanayisi işletmesinin oluşturulmasına ilişkindir. Fakat bu işletmede Rusya'nın %51 paya sahip olacağı söylenmektedir.[iv]
Muhalefet İtiraz Ediyor
Harkiv'de yapılan anlaşmalar dünya gündemine otururken Ukrayna'nın siyasi gündemini de salladı. Muhalefet partileri Harkiv anlaşmasını protesto etti. Eski başbakanYulia Timoşenko, 3 bin kişiliktaraftarınayaptığıkonuşmada, parlamentonun anlaşmayı onaylamaması için ellerinden geleni yapacaklarını söyledi. Yanukoviç'in daha önce hiç kimsenin yapmadığı bir şekilde ülkeyi ikiye böldüğünü iddia eden Timoşenko, "Toprak bütünlüğümüzü veegemenliğimizikaybediyoruz." şeklindekonuştu. O, Ukrayna toprağına değer biçmenin yanlış olduğunu, kimin kime ne kadar ödediğinin hiçbir anlamı olmadığını, sadece 2017 yılına dek bekleyerek filo sorununun barış içinde çözülmesi gerektiğini ifade etti.[v]
EskiCumhurbaşkanıViktor Yuşçenkoda öncekigünyaptığıdeğerlendirmedeülkenin artık daha az bağımsız olacağını savunarak, "Bu bir askeri işgaldir. Toplum Harkiv'de imzalanan anlaşmayı görmezden gelirse, bu ülkeninegemenliğive bağımsızlığı için büyük bir kayıp olacak."değerlendirmesindebulundu.[vi]
Yanukoviç'in Rusya-Batı dengesini korumada ne kadar güçlük çektiği ortaya çıktı. Bunun üç önemli nedeni vardır:
1) Yanukoviç'in seçmen potansiyeli ülkenin doğu bölgelerinde yaşayan "Rusya yanlısı" yurttaşlardır. Bu kesim Ukrayna'nın Rusya'ya ile yakın ilişkiler içinde olmasını istemektedir.[vii]
2) Ukrayna'nın ekonomik darboğazdan kurtulması gerekmektedir. Oysa ekonomik sıkıntılar giderilmezken halkın ekonomik durumu da gittikçe kötüleşmektedir.
3) Rusya karşıtı politikalar ve ABD ve AB yanlısı tutumuna karşın Ukrayna, Batıdan beklediği desteği alamamaktadır. Özellikle Obama'nın başkanlığı döneminde bu beklentiler iyice azalmıştır.
Durumu gerçekçi çıkarlar üzerinden değerlendirdiğimizde de bu sıkıntılı dönemde Rusya'nın Ukrayna'ya verebilecekleri Avrupa'nın verebileceklerinden daha fazladır. Brüksel'deki temaslarda Kiev'e AB fonlarının akması için Uluslararası Para Fonu (IMF) ile anlaşma sağlanması, doğalgaz sektöründe reform yapılması gerektiğini ifade edilmiş, Ukrayna vatandaşlarına vize muafiyeti sağlanması için bir yol haritasının belirlenmesi konusu ele alınmıştır. Bundan fazlasını beklemek de aşırı iyimserlik olacaktır. Oysa doğalgaz anlaşmasından Ukrayna'nın sağlayacağı avantaj ise 3-4 milyardır (ilerideki fiyat değişikliğine bağlı olarak). Rusya'nın Karadeniz'deki filosu da bölgedeki on binlerle insanın doğrudan ve dolaylı olarak istihdam sorununu çözmektedir. Ukrayna Başbakanı Mikola Azarovanlaşmanın Ukrayna'nınulusalçıkarlarına uygun olduğunu veöncelikleekonomikaçıdan yararlı olduğunu savunmaktadır.
Muhalefet Karadeniz filosuyla ilgili anlaşmanın parlamentoda onaylanmasını engellemek istemektedir. Fakat NATO sözcülüğünün bu anlaşmalara itirazlarının olmadığını açıklamaları, Ukrayna'nın turuncu liderleri ile işbirliği yapmış milletvekili, bürokrat ve iş çevrelerinin bugünlerde kitlesel olarak iktidar partisinin saflarına geçmeleri, söz konusu anlaşmaların parlamentoda imzalanma olasılığını güçlendiriyor.[viii]Yanukoviç bundan sonra, hatta kısa sürede "anlaşmaların olumlu etkisini halka hissettirmek" zorundadır. Muhtemelen bunu bir nebze de olsun başaracaktır. Emekli maaşları ve çalışanların maaşlarını artıracağına dair seçim öncesi halka verdiği sözü gerçekleştirme şansı yakalamıştır. Doğalgaz fiyatındaki indirim sayesinde bütçe milyarla dolar tasarruf etmiş olacaktır. Diğer taraftan Rus filosunun Kırım'da kalmaya devam etmesi Rusya'nın bölgedeki askeri istikrarsızlık potansiyelini artıracak. Rusya'nın istenilen zaman Ukrayna'ya baskı yapma şansı bulunacaktır.[ix] Yanukoviç'in uzun vadede başarı sağlayabilmesi için Avrupa Birliği ile entegrasyon politikaları üzerinde çalışması gerekmektedir. Aksi takdirde orta ve uzun vadede avantaj olarak gördüğü anlaşmalar kendisinin siyasi potansiyeli açısından dezavantaja dönüşebilir.
[i] Итоги выборов на Украине после подсчета 99,99yüzde голосов не изменились,http://rian.ru/politics/20100209/208450607.html, 09.02.2010
[ii] Deniz Berktay, Kiev, Sivastopol'deki Rus üssünün süresini uzattı,http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2010/04/100422_sevastopol_deniz.shtml
[iii] Заявление Виктора Януковича по итогам украинско-российских договоренностей в Харькове, http://lb.com.ua/article/politics/2010/04/22/40265_zayavlenie_viktora_yanukovicha.html, 22.04.2010.
[iv] Тимошенко рассказала о тайном соглашении Януковича-Медведева, http://lb.com.ua/news/politics/2010/04/23/40938_timoshenko_rasskazala_taynom.html
[v] Тимошенко обещает отменить сделку Януковича-Медведева
http://lb.com.ua/news/politics/2010/04/24/40940_timoshenko_obeshchaet_otmenit.html
[vi] Ukrayna'da İktidar Rusya ile İmzalanan Üs Anlaşmasını Savundu, Muhalefet Ayaklandı, http://www.haberler.com/ukrayna-da-iktidar-rusya-ile-imzalanan-us-haberi/, 25.04.2010.
[vii] Ali Asker, Ukrayna'da Seçim Sonuçları Kesinleşti, http://www.21yyte.org/tr/yazi.aspx?ID=3358&kat=18
[viii] Deniz Berktay, Kiev, Sivastopol'deki Rus üssünün süresini uzattı,http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2010/04/100422_sevastopol_deniz.shtml
[ix] Конрад Шуллер , С опорой на Россию, http://inopressa.ru/article/23Apr2010/faz/ukraina.html
