Dr. Ali ASKER[i]
Zorunlu Liberalleşme Çabaları
Rusya'da Tek Rusya Partisi (TRP) bünyesinde liberal bir kulüp oluşturuldu. Kulüp üyelerinin kesinlikle TRP üyelerinden oluşması ve hatta aidat ödemeleri öngörülmüştür. Bugüne kadar TRP'da zaten 3 kulüp vardır:
1. Sosyal muhafazakâr kulüp (sol)
2. 4 Kasım kulübü (liberal)
3. Devlet vatansever kulübü (muhafazakâr)
Yeni kurulan kulüp ise TRP bünyesindeki 4. kulüp oldu. Diğer üç kulüpten farklı olarak yeni kulübün üyeleri sadece TRP üyeleri olacaktır.
Basında geçen haberlere göre yeni projenin fikir babası Aleksandr Voloşin idi. A.Voloşin Devlet Başkanı Sekreteryasının eskiden başında durduğu bir isimdir. Söylentilere göre Boris Yeltsiin'in kızı Tatyana Yumaşeva partinin başına geçecektir. Şunu da söylemekte yarar vardır: daha önceler de Rus medyası Yumaşeva'yı birkaç defa "parti başkanı" yapmıştır. Fakat Yumaşeva, bloguna[ii] gelen sorular üzerine bir açıklama yaparak böyle bir ihtimalin mümkün olmadığını söyledi: "Yeni liberal parti ile ilgili hiçbir şey bilmiyorum. Voloşin'in de bununla bir bağlantısı olduğu yönünde güçlü kuşkularım vardır. Benin bu işle her hangi bir bağlantım yok."
Yeni liberal kulüp işadamlarını, toplumun ileride gelen kültür adamlarını bir araya getirmeği amaçlamıştır. TRP bir konservatif, yani muhafazakar partidir. D.Medvedev'in liberal modernizasyon politikası bu parti kulübü tarafından desteklenecektir. Bu yüzden yeni kulübe seçim öncesi süreçte D.Medvedev yanlısı bir siyasi partinin çekirdeği olarak bakılmaktadır.
"Parti içinde parti" olarak şekillenmiş yeni kulübün amacı ülkede, aynı zamanda partide reel modernizasyonu başlatmaktır. Kulüb kurucularından olan Rusya Bilimler Akademisi Sosyoloji Enstitüsü Elitlerin Araştırılması Merkezi başkanı Olga Krıştanovskaya "kalkınmada elit konuma sahip olmak istediklerini" açıklamıştır. Krıştanovskaya kulüp – modernizasyon sürecinde etkin bir güç olacağını vurgulamıştır.[iii] Katılımcılar arasında işadamları – "Respublika" kitapevinin sahibi Vadim Dımov, "Softlayn" başkanı İgor Borovikov, müzisyenler İgor Butman ve Dmitri Kogan da vardı. TRP Merkezi Yürütme Komitesi Başkan yardımcısı Andrey İlnitskiy, partinin "Kadro Potensiyalı – Ülkenin Profesyonel Takımı" projesinin başkanı Yuri Kotler ve Devlet Başkanına bağlı Toplumsal Konsey Başkanı Aleksey Çesnakov da vardır.
Andrey İlnitski modernizasyonun önemli öğesi – TRP modernizasyonudur, demektedir. O modernizasyon için temel kadro kaynağının ticari ve entelektüel çevrelerin önde gelenlerinden oluşacağını vurgulamıştır. Kulübün temel amacı bu potansiyeli parti içine çekmektir. D.Medvedev 2009'da zaten TRP'ne çağrıda bulunarak partinin modernize edilmesi gerektiğini söylemiştir.
Neden Liberal Kulüp?
Bir parti içinde üç kulüp varken (bunlardan birisi liberal kulüptür) neden dördüncü bir kulübe ihtiyaç duyuldu?
Bu sorunun cevabı şu şekilde açıklanabilir.
- Rusya hazırda V.Putin'in "demir el" politikası ile D.Medvedev'in "liberal modernizasyon" politikası arasında tercihe zorlanmaktadır.
- V.Putin'in başkanlığındaki TRP, bir iktidar partisidir ve bünyesinde iş adamlarını, sermaye grubu temsilcilerini, bürokrasinin her kademesinden çok sayıda sivili barındırmaktadır. Partinin gücü aynı zamanda sivil bürokrasidir.
- D.Medvedev başından beri ülkeyi krizden çıkarmanın, "alçaltıcı hammadde ekonomisinden" gelişmiş ekonomiye geçişte modernleşmenin zorunlu olduğunu savunmaktadır.
- 2011 parlamento seçimlerinde ve ilerideki Devlet Başkanlığı seçimlerinde D.Medvedev'in kolay kolay iktidarı V.Putin'e devre etmek istemediği görülmektedir. Bu yüzden farklı bir çizgi yakalayarak iktidarda kalmak istemektedir. Fakat V.Putin'le kıyaslandığında sahip olduğu gücün çok daha az olduğunu görebiliriz.
Peki, D.Medvedev bir liberal parti kurarak ve modernizasyon politikalarına kamuoyu desteği bularak Rusya'da başarılı olabilir mi?
- Liberal politikalar Rusya'da kamuoyu tarafından desteklenmemektedir. Liberal politikaların destekçileri her zaman etnik "gayri Ruslar" olmuştur. Yakın tarihin perestroyka döneminin acıları hala Rusların hafızasındadır ve yeni bir "perestroyka"yı kaldırmaya tahammül edemez.
- D.Medvedev'in çevresine toplananlar, daha doğrusu onun politikasını savunanlar arasında bürokratlar da vardı. Fakat bunların sayısı çok azdır. Siyasete yeni girmiş entelektüel ve işadamları ise "siyasi kurnazlık" deneyiminden yoksundurlar.
- D.Medvedev yanlıları parti içinde çok fazla güçlenseler bile (bu ihtimal çok düşüktür) V.Putin'in başka bir parti oluşumuna onay vereceği de düşünülebilir. (Hazırda V.Putin TRP Başkanı olmasına rağmen parti üyesi değildir)
- Ülkede son dönemde meydana gelen terör olayları D.Medvediv'in elini "kısaltmaktadır". En önemlisi onu bir çelişki içine düşürmektedir. Örneğin, modernizasyon politikasını benimsemiş bir lider olarak terörün sosyal ekonomik kalkınma sorunlarından beslendiğini söylerken, son olaylarda "öldürülmesi gereken canavarlar" adlandırarak teröre karşı mücadele yasalarının sertleştirilmesi gerektiğini söylemiştir.
Beklentiler ve Sonuçlar
- Liberal Kulüp bir siyasi partiye dönüşürse başarı yakalama şansı çok azdır.
- Liberal Kulüp TRP bünyesinde kalırsa, parti şemsiyesi altında çok sayıda taraftarını Dumaya sokabilir ve bir güç odağı haline gelebilir. Bu Liberal Kulüp için bir "ara aşama" olarak değerlendirilebilir.
- Ruslar tarafından bu girişimin desteklenmeyeceğini söyleyebiliriz. Liberal Kulübün kendisi de bunun farkındadır. Fakat "kamuoyu krizini" nasıl atlatacaklarına dair ellerinde her hangi bir reçete yoktur.
- Liberal Kulübün önemli dezavantajlarından birisi "siloviklerin", yani içişleri, emniyet, istihbarat ve ordu çevrelerinin yeni oluşumu tasvip etmemeleridir. Bu destekten yoksun bir oluşumun başarılı olması çok zor. Kulübün programında 2012-2018 yılında mahkeme, polis, seçim sisteminde değişiklikler yapılması yer almaktadır. Bunun için somut projelere sahip olduklarını söylemekteler. Geriye sadece yeni kanunların kabul edilmesi veya değişiklik yapılması kalıyor. Bir liberal statüko değişikliğine "silovikler" tarafından olumlu bakılacağını söylemek imkansızdır.
V.Putin şimdilik bu oluşumu "kala almamaktadır". Çok safça veya bilgisizce bir ifade olarak seslense de liberal kulübün üyelerinden birisi bu kulübün oluşumuyla ilgili V.Putin'in her hangi bir bilgisi olmadığını açıklamıştır.
Bugünkü ortamda liberal kulübün başarılı olacağına inanmak çok zordur. Rusya'da yapılan çok değişik tartışmalarda da kulübün başarılı olmayacağı söylenmektedir.
[i] 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü Rusya-Avrasya Araştırmaları Bölüm Başkanı
[ii] http://t-yumasheva.livejournal.com
[iii] İlk toplantı "Respublika" Kitapevinde yapılmıştır. (videosu - İlk toplantı http://russia.ru/video/rep_10095/.
