Çin Halk Cumhuriyeti’ne bağlı medya CRİTÜRK 10 Ağustos 2021’de yazdı:

“Taliban, ülkedeki kontrolü ele alıyor. ABD, hızlı bir şekilde çekildiğini söyledi, niyeti bir kargaşa yaratmaktı. Afganistan’daki kargaşayı Orta Asya, Rusya ve Çin’e yöneltmeyi planlıyordu. Ancak durum pek öyle olmadı. Rusya ile Çin olaya müdahale etti ve Afganistan’da istikrar için hamle yapıldı. ABD’nin boşalttığı boşluğu, çevre ülkeler istikrar için doldurdu. Bu çerçevede Taliban ile komşu ülkelerin görüşmeleri sürüyor. Öte yandan Taliban’ın Çin ile yaptığı görüşmeler var. Rusya’da Taliban’ı terörist ilan etmesine rağmen görüşmelerini sürdürüyor.  Kuşak ve Yol projesi çok sayıda ülkeyi kapsayan bir kalkınma projesi. Bu projenin geçtiği hatta Afganistan da var. ABD burada istikrarsızlık yaratarak bu projeyi geciktirmeyi hedefliyor. ABD’den gelen bütün çabalar Çin’in kuşatılması için, özetle ABD, Çin’i durdurmaya yönelik bir çaba içinde.”

11 Eylül saldırıları sebebiyle 2001 yılında Afganistan’a giren ABD, 20 yıl aradan sonra ani bir çekilme kararı aldı.  Çekilmesinin sebeplerine yönelik birçok görüş var.  ABD Başkanı Joe Biden, ABD'nin Afganistan'daki askeri misyonunun 31 Ağustos'ta sona ereceğini açıkladı. Biden, Amerikan askerlerinin hızla çekilmesi kararını savunarak, bu şekilde birçok hayatın kurtarıldığını ifade etti. Biden, Amerikan askerlerinin Afganistan'dan çekilmesi ile ilgili kararını Nisan ayında açıklamış ve çekilme tarihi olarak 11 Eylül 2021'i işaret etmişti.

Prof. Zhang Jiadong, “Afgan meselesi Çin’in temel çıkarlarına dokunmuyor. Buna rağmen, Çin’in büyük bir güç olarak dünya barışına ve istikrarına katkıda bulunma sorumluluğu ve yükümlülüğü var. Afganistan, Çin’in komşusu. Çin, komşusu Afganistan sorununun çözümüne katkıda bulunmazsa kendisini sorumlu bir büyük güç olarak kabul edemez” diyor.

Mustafa Cem Koyuncu’ya göre, ABD’nin Afganistan’a müdahalesi jeopolitik anlamda Çin ve Rusya’yı çevreleme arzusunu barındırsa da bu müdahale, sanılanın aksine her iki devletin de güç kazanmasına yol açmıştır. Özellikle de kendi ülkelerinde bulunan ayrılıkçı, etnik ve dini hareketleri bastırma olanağı yakalamışlardır. Ayrıca bu iki güç, bölgede bulunan terör gruplarının kendi ülkeleri yerine, işgalci güç olarak görülen ABD birliklerine saldırması hasebiyle bölgenin istikrarsızlaşma sürecini kendi topraklarında kayda değer düzeyde yaşamamıştır. Buna rağmen ABD’nin Afganistan’dan çekilmesinden sonra bölgedeki çatışmaların artacağını öngörmek mümkündür. Üstelik terör gruplarının hedeflerini kestirmek de zordur. Net olan tek şey, bölgede yaşanacak çatışmaların ve terör saldırılarının ABD’yi daha az, bölge ülkelerini daha fazla etkileyeceğidir. Amerikan askerlerinin çekilmesinin ardından bölgede yaşanacak güç boşluğunu doldurmaya en yakın adaylardan biri ise Çin’dir.

Başkan Biden’ın Çin'e yönelik Politikasının, Trump’tan daha farklı olduğu açık. Trump daha saldırgan realist aynı zamanda popülist bir liderdi. Biden ise düşmanı daha ılımlı yaklaşan daha yakından vurmayı hedefleyen bir lider olma yolunda ilerliyor. Nitekim, Trump döneminde kötüye giden ABD-AB ilişkileri, AB-Çin ilişkilerini daha da güçlendirdi.  AAYB, Bir Kuşak Bir Yol, ekonomik pazarlar ve daha birçok ekonomik durumlar bu iyi ilişkilere kanıt niteliğindedir. Biden döneminde ise daha farklı bir ABD-AB ilişkilerini gözlemliyoruz. Afganistan meselesinde, Biden’ın bu ani kararı Avrupa’dan tepkiler aldı. Daha bugün, (10 Ağustos 2021) İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace, NATO üyesi ülkelerin Afganistan'dan çekilmesi kararı sonrasında Londra'nın aksi yöndeki çağrısıyla hiçbir NATO üyesi ülkenin ilgilenmediğini açıkladı. Wallace, "Bazıları buna istekli olduklarını, ancak parlamentolarının karşı olduklarını söylediler. Çatı ülke olarak ABD olmadan bu seçeneklerin yolunun tıkalı olduğu oldukça hızlı bir şekilde ortaya çıktı" dedi.

ABD Çin’i çevrelemek adına Avrupa’yı bile karşısına alabilir mi?

Bu çekilme kararı transatlantik ilişkileri olumsuz yönde etkileyecek gibi gözüküyor. Çünkü Avrupa yeni bir göç dalgası asla istemiyor. Halihazırda pandemi nedeniyle tüm ekonomiler sarsılmışken böyle bir karar Avrupa’da beklemiyordu demek mümkün. Çin’in bir kuşak bir yol projesinin ekonomik olarak getirileri ile aynı zamanda proje kapsamında diğer ülkelere fayda sağlayacağı bu inisiyatif ABD’nin karşı olduğu girişimlerdendir. Konumu itibariyle bir parçası olan Afganistan’da istikrar sağlandığı vakit projenin gidişatı etkilenmeyecektir. Öyle ki, ABD güçlerini çektiğinde Taliban daha hızlı ilerleyecek ülke de istikrarsızlık artacak yani iç sorunları olan bir ülke de dış meselelerle ilgilenmeyecek anlamına gelmektedir.

Biden’in yaptığı açıklamalar aslında ABD’yi tezat duruma düşürmektedir çünkü mademki askeri yönden daha fazla kayıp yaşamak istemeyen ABD neden bu zamana kadar çıkmadı? Neden şimdi bir kuşak bir yol projesi zamanı bu ani karar alındı? Ve bir diğer akılları kurcalayan soru, neden Türkiye’ye kaçan Afganlılar genç erkek? ABD’nin uzun vadede daha nasıl planları var? Tüm bu soruların yanıtı zaman içerisinde tezahür edecektir.

KAYNAKÇA

https://www.criturk.com/abd-afganistan-uzerinden-kusak-ve-yolu-geciktirmeyi-hedefliyor/

https://www.criturk.com/abdnin-orta-asyada-temel-hedefi-kusak-ve-yol-inisiyatifini-kesebilmek/

https://www.birgun.net/haber/abd-afganistan-dan-cekilirken-cin-2-cin-afganistan-da-neyin-pesinde-352696

https://www.ankasam.org/cinin-afganistan-politikasi/

https://www.ankasam.org/abdnin-afganistandan-cekilmesinin-bolgesel-etkisi/

https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57768853

https://tr.sputniknews.com/20210810/ingiltere-savunma-bakani-afganistanda-kalma-cagrimiza-hicbir-nato-ulkesi-ilgilenmedi-1045205376.html