ABD ordusu çekilirken Taliban'ın 15 Ağustos'ta başkent Kabil'e girişi, başta kadınlar ve çocuklar olmak üzere Afganistan halkının durumuyla ilgili endişe yarattı. Afganistan'ın dünyaca ünlü kadın aktivistleri ve sanatçıları, Taliban'ın gelişiyle birlikte kendilerini karanlık bir geleceğin beklediğini ifade ederek yardım çağrısında bulundu.  Taliban, kadınlarla ilgili ılımlı mesajlar verdi ancak çok sayıda Afgan, Kabil'den önce girdiği kentlerde kadınları baskı altına alan Taliban'ın eski zihniyetinin değişmediğini ifade etti.Örgüt herkes için "güvenli ve istikrarlı" bir ülke yaratmak istediğine vurgu yaparken kadınlar ve kız çocuklarının geleceğine dair kaygıların da farkında. Dünyanın en büyük Afgan medya kuruluşu olan Moby Grubu’nun Başkanı Saad Mohseni, DW'ye verdiği demeçte, "Taliban 2.0, önceki Taliban'ın aynısı, milim değişmedi" diyor. Saad Mohseni, "Kız çocukları ve kadınlar yeniden 1990'larda olduğu gibi yaşamak zorunda" değerlendirmesini yaptı.

Taliban, Afganistan'da üniversitelerde kadın ve erkeklerin beraber okumasını yasakladı

15 Ağustos'ta ülkenin kontrolünü ele geçiren ve yeni hükümeti kuran Taliban, kadınların okuması ya da iş sahibi olmasına engel olmayacaklarını öne sürdü.

Ancak Taliban daha sonra yaptığı açıklamada kamu sağlığı çalışanı olmayan tüm kadınlara sokakların güvenliği sağlanana kadar işe gitmemelerini söyledi.Taliban'ın kurduğu yeni hükümetin Yüksek Öğretim Bakanı Abdulbaki Hakkani, "Karma eğitime izin vermeyeceğiz" dedi. Taliban'ın açıkladığı yeni kurallara göre üniversitelerde kadınların "İslami usüllere uygun" giyinmesi zorunlu olacak.Üniversitelerde işlenecek konular da "İslami ve ulusal değerlere" uygun bir müfredatla değiştirilecek. Kadınların üniversitelerde okunmasına izin verilmesi gerektiğini söyleyen Hakkani, erkeklerle aynı sınıfta eğitim görmelerinin artık mümkün olmayacağını duyurdu. Taliban'ın aldığı karar gereği kız öğrencilerin derslerine sadece kadın öğretmenler giriyor.

Karma eğitimin kaldırılması konusunda hiçbir sorun görmediklerini söyleyen Hakkani, "Halk Müslüman ve bunu kabul edeceklerdir" dedi. Kadınların İslam'a uygun bir şekilde örtünmesi yönünde kıyafet yönetmeliği getireceklerini söyleyen Hakkani, peçe zorunluluğunun buna dahil olup olmayacağına ise değinmedi.

Taliban sözcüsü: Kadınlar kabinede olamaz, doğum yapmalılar

Afganistan kanalı TOLO News'a konuşan Taliban sözcüsü Haşimi, yeni açıkladıkları kabinede hiç kadın bakan olmamasıyla ilgili açıklama yaptı. Hashimi "Bir kadın bakan olamaz, boynuna taşıyamayacağı bir şey bağlıyormuşsunuz gibi düşünün. Bir kadının kabinede olmasına gerek yok, onlar doğum yapmalı" dedi.

Kandahar'da ise bir bankada çalışan dokuz kadın, Taliban tarafından zorla evlerine götürülmüş ve evlerinde kalmaları, onların bankadaki görevini erkek akrabalarının üstleneceği söylenmiş.

BBC'ye konuşan ve Kabil'de özel bir klinikte hastalarına hizmet veren bir kadın jinekolog ise siyasi çalkantıların çalışma yaşamına bir etkisi olmadığını söylüyor.

İsmini vermek istemeyen jinekolog, "(Taliban'ın Kabil'i ele geçirmesinden) üç gün sonra işe geldim. Durum normaldi" dedi.

Toplu cezalandırmalar

Taliban, kendi emirlerinin ihlali halinde en sert cezalandırma yöntemlerine başvuruyor. 1990'larda örneğin kadınlar cezaevine atıldı, işkence edildi ve hatta öldürüldü. Kadınların kırbaçlanması veya cezalarının meydanlarda infazı gibi cezalandırmalar kamuya açık şekilde yapıldı. Kadın hakları savunucuları, o zaman yaşanan bu tür olayların tekrarından korkuyor. Her şeyden önce de kadın hakları için mücadele edenler ile bu haklarını kullanmak isteyen kadınlar için tehlikenin büyük olduğunu aktarıyor.

SONUÇ

Taliban yönetimindeki Afganistan’da kadın olmak oldukça zor. Ilımlı yaklaşacağını belirten Taliban’a kadınların güvenmediği ortada. Baskıların ne boyutta artacağına dair fikri olmayan Afgan kadınlar, 1990lı yılların sonu 2000li yılların başında yaşadıkları haksızlık ve kısıtlamaları göz önünde bulundurarak geleceklerini pek de aydınlık görmüyor. Her ne kadar eski Taliban’ın değişmediğini öne sürseler de şu an Taliban ılımlı bir yaklaşım sergiliyor. Bu yaklaşımın sebebinin komşu ülkeler ve AB ile ilişkilerinde dikkat çekmemek için olup olmadığını da zaman gösterecek gibi duruyor. Bazı kadınlar Taliban hükümetini destekleyen protestolarda bulunurken bazı kadınlar ise Taliban karşıtı protestolarda bulunuyor. Kadınlarda genel bir fikir birliği söz konusu değil. Kadınlar toplumun dışına mı atılıyor yoksa sosyal ve psikolojik dönemden geçen kadınlar geçmişte yaşadıkları korkular sebebiyle kendilerini mi toplumdan soyutluyor tartışması bir süre daha devam edecek gibi gözüküyor.

Kaynak: DW, euronews, BBC, indyturk, TRT haber, t24, AA.