TÜRKİYE'NİN SAVUNMA-GÜVENLİK-DIŞ POLİTİKASINI İLGİLENDİREN DÜNYADAKİ ÖNEMLİ  GELİŞMELER

1. TÜRKİYE :

Çavuşoğlu ABD ile çalışma grubu oluşturulacağını açıkladı 

ABD ile ilişkilerde S-400'lerin hep gündemde olduğunu ifade eden Çavuşoğlu, "ABD yaptırım kararından sonra, daha önce bizim teklif ettiğimiz 'ortak çalışma grubu kuralım, sorunu kendi aramızda çözmeye çalışalım' teklifi şimdi ABD tarafından geldi. Biz tabiatıyla diyalogdan yana olduğumuz için 'evet' dedik ve uzmanlar düzeyinde görüşmeler başladı" dedi. Bakan Çavuşoğlu, toplantının kapalı bölümünde ise "ABD ile S-400 konusunda Ortak Çalışma Grubu kurulmadı. Teknik görüşmeler var" dedi. Çavuşoğlu, "Türkiye ile ABD makamları arasında yaptırımlar konusunda teknik seviyede bir Çalışma Grubu kurulacağını" söyledi. (DW Türkçe)

Çavuşoğlu’nda  'Uygurların iade taleplerine ilişkin açıklama

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, 2020 dış politikasını değerlendirme toplantısında soruları yanıtladı. Bakan Çavuşoğlu, Türkiye ve Çin arasında 2017'de imzalanan ancak TBMM'nin henüz onaylamadığı "Suçluların İadesi Anlaşması"na ilişkin soru üzerine, Türkiye'nin birçok ülkeyle mutat suçluların iadesi ya da adli iş birliği anlaşması imzaladığını belirterek, "Fakat Çin'le olan bu anlaşmayı 'Uygurları Türkiye Çin'e teslim edecek.' diye yorumlamak doğru değil." değerlendirmesinde bulundu. Anlaşmanın suçluların iadesiyle ilgili olduğunun altını çizen Çavuşoğlu, bugüne kadar Çin'in Türkiye'deki Uygurlara yönelik iade taleplerinin olduğunu ancak Türkiye'nin bu konuda adım atmadığını belirtti. (EuroNews)

Terör gündemi 

• İstanbul'da yılbaşı öncesi terör örgütü DEAŞ'a karşı 14 ilçede yapılan eş zamanlı operasyonda 15 şüpheli gözaltına alındı.
• Barış Pınarı bölgesine saldırı girişiminde bulunan 10 PKK/YPG’li terörist etkisiz hale getirildi.
• Milli Savunma Bakanı Akar, "Yıl boyunca yurt içi ve sınır ötesinde yürütülen 200’den fazla operasyonda 3 bin 646 terörist etkisiz hale getirildi" dedi. 

2. AVRUPA :

NATO'dan Türkiye'ye önemli görev

Türkiye önümüzdeki yıl NATO'da önemli bir görevi üstlenmeye hazırlanıyor. NATO bünyesindeki "Çok Yüksek Hazırlık Seviyeli Müşterek Görev Kuvveti"nin komutası Polonya'dan Türkiye'ye geçecek. 1 Ocak 2021 itibarıyla başlayacak görev, bir yıl sürecek. 6 bin 400 askeri personel görev alacak. NATO'dan konuya ilişkin yapılan açıklamada, Türkiye'nin NATO bünyesinde hareket kabiliyeti en yüksek birimlerden olan görev kuvveti için özellikle lojistik ve mühimmat gereksinimlerinin planlamasına ciddi yatırım yaptığı vurgulandı. (TRT Haber)

Hırvatistan, Bosna’dan deniz geçişlerini engellemek için köprü yaptı iddiası

Bosna-Hersek'in denize açılan 24 km KLEK yarımadası önünde AB'nin 357 Milyon € desteğiyle Hırvatistan köprü yaptı. Hırvatistan'ın Bosna'dan deniz geçişlerini engellemek, İpek Yolu'nun kendi sınırlarından geçmesini sağlamak için köprü engeli yaptığı iddia edildi. Bosna-Hersek, bu köprünün Bosna'nın deniz ticaretini engellemek adına uluslararası hukuka aykırı olduğuna dair AB'ye verdiği manifesto cevapsız bırakıldı. Köprünün Çin'in geçişini engellemek adına yapılsa da Bosna'ya da zarar verdiği iddia edildi. (BİH:Bosna)

AB ile Çin yatırım anlaşması imzaladı

Avrupa Birliği ve Çin, 6 yıldır devam eden müzakerelerin ardından önemli bir yatırım projesi için prensipte anlaştı. Bu anlaşma sayesinde Avrupalı şirketler Çin pazarına daha kolay erişebilecek, diğer şirketlerle daha kolay rekabet edebilecek. AB, CAI olarak bilinen anlaşmanın Çin pazarına erişimdeki dengesizliği düzeltmeye yardımcı olacağını ve ülkede faaliyet gösteren şirketlere eşit düzeyde rekabet edebilmelerini sağlayarak Çin'deki Avrupalı şirketler için yeni yatırım fırsatları yaratacağını umuyor. Anlaşmanın yürürlüğe girmesi için Avrupa Parlamentosu tarafından onaylanması gerekecek ve özellikle Çin'in Uygur politikası nedeniyle bu sürecin zor geçmesi bekleniyor. (EuroNews)

Doğu Akdeniz

• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez:  Türkiye’nin ilk mega endüstri bölgesi Filyos, Türkiye’nin yeni enerji üssü olacak. Fatih'in keşfettiği 405 milyar metreküplük doğal gaz rezervimiz, Filyos'ta karaya çıkacak ve buradan ana şebekeye bağlanacak.
• Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu: Bize rağmen bir şey yapılamayacağını sadece Doğu Akdeniz etrafındaki kıyıdaş ülkelere değil, sadece Avrupa Birliği'ne değil herkese gösterdik. Ne yapabileceğimizi de dost da düşman da gördü. Suriye, Libya, Doğu Akdeniz, Kıbrıs, Yukarı Karabağ konularında pandemiye rağmen oyunun önemli bir parçası olduk. Çok önemli kazanımlar elde ettik. Yeri geldi oyunu biz kurduk. Yeri geldi ülkemizin çıkarlarının hilafına kurulan oyunu yine biz bozduk.
• Yunanistan Genelkurmay Başkanı Floros, Meis (Kızılhisar) Adası'nın doğusunda bulunan Fener Adası (Strongyli), Karaada'daki (Ro), Rodos ve  Meis (Kızılhisar) Adası'ndaki askeri birlikleri denetledi. Rodos ve Meis Adası, 1947 Paris Barış Antlaşması gereğince gayri askeri statü konumunda bulunmaktadır.  Rodos Adası'nda; Hava, kara ve deniz üsleri bulunmaktadır. Kolluk kuvvetleri dışında en az 150 asker konuşlanmıştır. Çeşitli silah ve savunma sistemleri yer almaktadır. Rodos Adası'nda askeri birliklerin ve kolluk kuvvetlerin yanı sıra milis gruplar da bulunmaktadır.  Ada, Anadolu kıyılarına 11 mil mesafededir. Fener Adası, ve Karaada EGAYDAAK kapsamındadır! Adalarda, askeri helikopter üssü ve askeri karakol bulunmaktadır.(@akdenizpolitik)
• MSB: 1 adet HİK, 2 adet F-4, 2 adet F-16 ve 1 adet KC-135R tanker uçağımızın katılımıyla Doğu Akdeniz Eğitim Görevi icra edildi. Hava Kuvvetleri Komutanı Org. Hasan Küçükakyüz’ün de bizzat uçuşa iştirak ettiği eğitim görevinde, havadan yakıt ikmal eğitimi de yapıldı. (@AkdenizKibris)

3. ORTA DOĞU :

Suriye'de sivillerin bulunduğu otobüse saldırı: 28 ölü

Suriye'de sivillerin bulunduğu bir otobüse düzenlenen saldırıda 28 sivilin hayatını kaybettiği, 13 kişinin daha yaralandığı bildirildi. Saldırı düzenleyen silahlı grubun, ABD güçlerinin kontrolünde olan ve Ürdün sınırında yer alan Tanf bölgesi yönünden geldiği bilgisi verilen haberde, militanların otobüsü yaktıktan sonra çölde izini kaybettirdiği kaydedildi. (Sputnik)

Ayn İsa’da, Moskova protesto edildi

Suriye’nin Rakka kentinin doğusunda yer alan Ayn İsa kasabasında Rus güçler varlığını güçlendirirken, kasaba sakinleri, Rusya’nın, Türkiye’nin müdahalleri karşısında sessiz kalmasını protesto etti. Türk güçleri ve desteklediği Suriye Muhalif Ordusu (SMO) grupları ise kasabaya yönelik bombardımanlara devam ediyor. (Şarkul Avsat)

Rusya, sivil araçlara refakat etme görevini askıya aldı

Rusya’nın Suriye’deki Tarafları Uzlaştırma Merkezi Başkan Yardımcısı Vyaçeslav Sitnik, dün basın toplantısında, M4 karayolunun Tel-Tamer ve Ayn İsa arasındaki bölümünde, sivil araçlara Rus askeri polis tarafından sağlanan refakat hizmetinin bölgede yükselen gerilim nedeniyle askıya alındığını bildirdi. Sitnik, hizmetin “sorun çözüme kavuşturulunca” yeniden başlayacağını söyledi. Rusya’nın Suriye’deki Tarafları Uzlaştırma Merkezi, karşılıklı olarak ateş açan taraflara gerilime son verme çağrısında bulunmuştu. (FHA)

Irak: İran'dan gaz ithalatı yeniden başlıyor

Irak Elektrik Bakanlığı Sözcüsü Ahmed Musa, İran'dan doğalgaz ithalatının yeniden başlatılması için Tahran ile anlaşma sağlandığını bildirdi. İran Enerji Bakanı Rıza Erdekaniyan, dün Iraklı yetkililerle görüşmek üzere üst düzey bir ekonomik heyetin eşliğinde Bağdat’a gitmişti. Enerji Bakanı Rıza Erdekaniyan ile Irak Merkez Bankası Başkanı Mustafa Galib, ikili ilişkiler, mali iş birliği, Irak'ın İran'a olan doğal gaz borcu ve bunun ödeme mekanizmasını görüşmüştü. (Fararu)

İran, Ukrayna yolcu uçağında hayatını kaybedenler için 150 bin dolar ödeyecek

İran Cumhurbaşkanlığı Hukuk Yardımcılığı'ndan yapılan açıklamada, Ukrayna yolcu uçağında hayatını kaybedenlerin aileleri için 150 bin dolar (1.1 milyon Türk Lirası) tazminat ödeneceği ve kararın Bakanlar Kurulu tarafından onaylandığı bildirildi. Açıklamada, bu işlemin en kısa sürede gerçekleştirileceği ifade edildi. (Sputnik)

Suudi Arabistan Kralı Selman'dan Katar'a KİK daveti

Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdulaziz, 5 Ocak’ta Riyad’da düzenlenecek 41. Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) Yüksek Konseyi’nin oturumuna 2017'den bu yana kriz yaşadığı Katar'ı da davet etti. Zirve'de Katar'ın yanı sıra Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar, Irak, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri, İran ve Umman da bulunacak. (Sputnik)

Yemen’de Havalimanında Patlama

Yemen’de Aden Havalimanı’nda büyük bir patlama ve silah sesleri yükseldi. Patlama Suudi Arabistan destekli Cumhurbaşkanı Mansur Hadi’nin atadığı hükümet üyelerini Riyad’dan taşıyan uçağın havaalanına inişinden kısa bir süre meydana geldi. Havalimanında patlamanın yanısıra silah sesleri de duyuldu. Patlama sonucu en az 5 kişi yaşamını yitirdi, 20’den fazla kişi de yaralandı. Hadi’nin Başbakan olarak atadığı Muin Abdülmelik ile bakanları havalimanındaki patlamadan yara almayarak kentteki başkanlık sarayına ulaştı. (Reuters)

4. AFRİKA :

Libya’da Türkiye’nin Hafter güçlerine karşı harekete geçmesi beklentileri

LUO'ya bağlı Ahlaki Rehberlik İdaresi Başkanı Tuğgeneral Halid el-Mahcub, Türk güçlerini Libya'nın batı bölgesini işgal etmekle suçladı. Mahcub dün yaptığı açıklamada, Türkiye’nin siyasi çözüm çabalarını engellemeye ve Müslüman Kardeşler’e (İhvan) destek vermeye çalıştığını söyledi. Bu açıklamalar, Türk Hava Kuvvetleri’ne ait iki askeri kargo uçağının Libya’nın batısındaki el-Vatiyye Hava Üssü de dahil olmak üzere UMH güçlerine ait noktalara iniş yaptıklarının izlemesinin ardından geldi. Gözlemcilere göre söz konusu uçakların, Türkiye’nin geçtiğimiz günlerde Libya'ya daha fazla silah sevkiyatı yapmak üzere açtığı hava köprüsünden Hawk füze bataryaları ve iki adet 3D radar sistemini taşıdı. (Şarkul Avsat)

5. ASYA :

Kırgızistan’da Rus koronavirüs aşısının imalatı yapılacak

Kırgızistan Sağlık Bakanı Alımkadır Beyşenaliyev, ülkede Rusya’da geliştirilen yeni tip koronavirüs aşısının şişeleneceği bir tesisin kurulacağını belirtti. Kırgızistan Sağlık Bakanı Beyşanaliyev, “Nüfusun tamamına hizmet sağlamak için Sağlık Bakanlığı aşı şişeleme tesisi kurmaya karar verdi” ifadesini kullandı. (Sputnik)

Tokaev ve Putin telefon görüşmesi gerçekleştirdi.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Jomart Tokaev Rus mevkidaşı Putin ile görüştü.

Görüşme de Rusya-Kazakistan arasında yaşanan kısa süreli gerginlik de görüşülürken ana tema Covid-19 aşısının üretiminde Kazakistan’nın etki ve desteği oldu. (KHabar.kz)

Çin, Afganistan’daki Amerikan Güçlerine Saldırmak İçin Devlet Dışı aktörlere Ödeme Yaptı İddiası

ABD Başkanı Trump'a, Çin'in Afganistan'daki Amerikan güçlerine saldırmak için devlet dışı aktörlere ödeme yapmak istediğine dair istihbarat hakkında bilgi verildiği duyuruldu. ABD Başkanı Trump'a verilen bilgide güvenlik kaynaklarına göre 2 hafta önce Afganistan'ın başkenti Kabil'de 10 Çin'li güvenlik uzmanının yakalandığı ve suçlarını itiraf ettikleri iddia ediliyor. Afganistan Ulusal Güvenlik Müdürlüğü (NDS) tarafından yakalanan 10 Çin'linin CIA tarafından da sorgulandığı ve terör suçlamasına dair kanıtların güçlü olduğu yazıldı. ABD'nin Çin'e karşı yakında güçlü bir karşılık vereceği iddia edildi. (cnn.com/ hindustantimes.com)

"Kırım ve Donbass'tan asla vazgeçmeyeceğiz"

Zelensky hükümeti, Kırım ve Donbass'ta yaratıcı çözümler arayacak. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitry Kuleba, Rusya'ya Batı'nın güçlü karşılık vermesini istiyor.( Internationale Politik/Almanya)

Karabağ Son Durum

• Rusya Savunma Bakanlığı, Dağlık Karabağ'da Karakend köyüne Rus askerleri için 60 kişilik bir kasaba kurulacağını duyurdu. Rusya, Karabağ'da Rus askerleri için 32 adet küçük modüler özerk kasaba kuracak (tass.ru)
• Şuşa'dan sorumlu Azerbaycan ordusu komutan Ershad: "Ermeniler, Şuşa'yı geri almak için rastgele bombardıman yaptılar ve kendi kiliselerini vurdular. Buradaki camileri tamir için sanki bizim değilmiş gibi İran'lıları çağırdılar. Azerbaycan'a ait ne varsa 30 yılda yok etmişler." Ateşkes anlaşmasının 4. maddesi "Rus barışı koruma birliği, Ermeni silahlı kuvvetlerinin çekilmesine paralel olarak konuşlandırılıyor." diyor. Ancak Ruslar hiçbir şey olmamış gibi davranıyor ve her yere karakol kuruyor.
• Koris-Kapan yolunun Azerbaycan sınırlarında kalan bölgesinde Ermenistan ordusu askerleri serbestçe geçtiklerine dair video yayınladılar. Ateşkes anlaşmasında olmamasına rağmen Rus Barış Güçlerinin yerleştiği görülüyor. Ermeniler tarafından tahrip edilen tabela ise onarıldı.
• Azerbaycan-Ermenistan sınırında Ermeni Karahunj köylülerinin kendilerine ait olduğunu iddia ettikleri 30 hektarlık arazi GPS/Google Maps ile sınırların çizilmesinin ardından Azerbaycan'a geçti. Karahunj, Goris'in 4 km güneyindedir. Azerbaycan böylece içinde hidroelektirik santralinin de içinde bulunduğu araziyi işgalden kurtarmış oldu.
• Le Monde, (Fransa): Devlet güvenlik üniforması giyen Şuşa'da görevli Albay Mamedov: “Ruslar hayatımızı zorlaştırıyor. Rus barış güçleri tarafından kontrol edilen Şuşa'ya giden tek yol var. Ermeniler, Laçin'den istediği gibi geçerken bize zorluk çıkarılıyor."
• The Guardian (İngiltere): Azerbaycan'ın askeri başarılarından sonra İngiltere yeni dronlar satın almak istiyor. Türkiye'nin SİHA deneyimi örnek alınacak. (@RusenPress)

6. ABD : 

Pompeo'nun İran karşıtı iddialarını tekrarlaması

Amerika Dışişleri Bakanı Mike Pompeo yaptığı Twitter paylaşımında, İran'ın Amerika ve müttefiklerini tehdit ettiğini, Washington'un İran'ın nükleer alanda haraç alma politikalarına teslim olmayacağını ileri sürdü. (İLNA)

ABD Suudi Arabistan'a 3 Bin Akıllı Bomba Satışını Onayladı

ABD Dışişleri Bakanlığı, Suudi Arabistan’a 3 bin adet hassas güdümlü silah satışını onayladı. Satış bedelinin 290 milyar dolar olacağı belirtildi. Ancak bu, satışın yapıldığı ya da anlaşmanın sağlandığı anlamına gelmiyor. ABD’nin yeni başkanı Joe Biden’ın, Suudi Arabistan’a silah satışını durdurma sözü vermiş olması açısından da bu satışın zamanlaması önemli.

ABD'den Venezuelalı yargıç ve savcıya yaptırım

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) yönetimi, Venezuela'nın devlet petrol şirketi PDVSA'nın Amerikalı iştiraki Citgo'nun 6 ABD'li yetkilisini, "haksız şekilde yargıladıkları" gerekçesiyle Venezuelalı yargıç ve savcıyı yaptırım listesine aldı. ABD Hazine Bakanlığınca yapılan açıklamada, Venezuelalı yargıç Lorena Carolina Cornielles Ruiz ve savcı Ramon Antonio Torres Espinoza'nın 6 ABD'li yetkilinin "haksız bir şekilde yargılanmasına ve cezalandırılmasına başkanlık ettikleri" gerekçesiyle yaptırım listesine eklendiği belirtildi.(EuroNews)

ABD'den Orta Doğu'ya bombardıman uçağı çıkarması

ABD, muhtemel bir İran tehdidine karşı 2 'B-52H' tipi nükleer kapasiteli bombardıman uçağını Orta Doğu'ya gönderdiğini açıkladı. Merkez Kuvvetler Komutanlığınca (CENTCOM) yapılan açıklamada, "5. Bombardıman Filosunun ana üssü Minor Hava Üssünden B-52H Stratofortress mürettebatı, ABD'nin bölge güvenliğine olan bağlılığını ortaya koymak ve kısa sürede devasa bir savaş gücünü hızlıca konuşlandırma kabiliyetini göstermek üzere bugün, Orta Doğu'da bulundu" ifadesi kullanıldı.(Sputnik)

7. RUSYA : 

Putin’den Erdoğan’a yılbaşı tebriği

Rusya Devlet Başkanı Putin, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yeni yılını kutlayan mesaj gönderdi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, gelecek yıl Moskova ve Ankara’nın Avrasya’da güvenlik ve istikrarın güçlendirilmesi yönünde verimli bir şekilde işbirliği yapmaya devam edeceğine emin olduğunu belirtti. (tass/ria)

Rusya, İngiltere vatandaşlarına yönelik yaptırım listesini genişletti

İngiltere’nin Moskova Büyükelçisi Deborah Bronnert’a, Rusya’ya girişi yasak olarak İngiliz vatandaşlarının ‘kara’ listesinin genişletildiğine ilişkin nota sunuldu.  Ayrıca İngiltere'nin yaptırımlarını "Kabul edilemez ve temelsiz" olarak nitelendiren Bakanlık, seyahat yasağı kararının "İngiliz makamlarının yapıcı ve dostane olmayan eylemlerine" yanıt olarak alındığını ifade etti. (euronews/ria/interfax)

'Rusya'da Sputnik V aşısından 2 milyon doz üretildi, yıl sonuna kadar 1 milyon doz sivil dolaşıma girecek'

Rusya Sanayi ve Ticaret Bakanı Manturov, halihazırda 2 milyon doz Sputnik V aşısı üretildiğini, bu yılın sonuna kadar 1 milyondan fazla dozun sivil dolaşıma gireceğini duyurdu. (sputnik/tass)

Rusya ile İran’ın askeri işbirliği önünde engel yok

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Rusya ile İran arasındaki askeri işbirliği uluslararası yasalara uygun olduğunu belirtti. Lavrov, Rusya yönetimi, savunma çıkarlarını koruma hakkına sahip olan İran ile askeri işbirliğinde uluslararası yükümlülüklerine uyduğunu ve bölgenin güvenliği ve istikrarına öncelik tanıdıklarını kaydetti. Lavrov, İran ile askeri işbirliği yolunda hiçbir yasal engel bulunmadığını, eski kısıtlamalar ve BMGK’nın silah ambargosu gibi engeller de zaten kaldırıldığını vurguladı. (Tasnim)

8. EKONOMİ :

TCMB swap verilerini yayımlamaya başlıyor

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yapılan açıklamaya göre, yurt içi piyasalarda bankalarla gerçekleştirilen swap işlemlerine ve BIST nezdindeki Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nda gerçekleştirilen TL uzlaşmalı vadeli Döviz işlemlerine ilişkin akım ve stok verileri, TCMB internet sitesinde yer alan İstatistikler/Piyasa Verileri başlığı altında 4 Ocak 2021 tarihinden itibaren günlük olarak yayımlanmaya başlanacak. (Bloomberght)

31 Aralık 2020 dolar - euro fiyatları

Yılın son işlem gününde Türk Lirası, dolar ve euro karşısında sınırlı da olsa düşüşte. Dolar/TL 7,37'den euro/TL ise 9,05'ten değerleniyor. Ekonomi yönetiminin attığı adımlar ve piyasalara verdiği mesajlarla 8,58 zirvesinden düşüşe geçen dolar/TL, 7 haftalık periyotta yaklaşık yüzde 15 geriledi. 2020'nın son işlem gününe de dolar/TL 7,36-7,37 bandında hafif düşüşle başlıyor. Euro/TL de benzer bir tabloyla 9,05'li seviyelerden işlem görüyor. (NTV Para)