Makedonyanın Bağımsızlığı ve Orada Yaşayan Türkler

Yazan  12 Eylül 2007
8 Eylül 1991’de Yugoslavya’nın dağılmasıyla Makedonya bağımsızlığını ilan etmiştir. Bu bağımsızlık kararını ilk tanıyan ülkeler arasında Türkiye de bulunmaktadır. Türkiye Makedonyayı tanıdıktan birkaç ay sonra bu ülkede büyük elçilik açmıştır.

Balkan Yarımadasının güneyinde yer alan Makedonya Cumhuriyeti, doğuda Bulgaristan, batıda Arnavutluk, güneyde Yunanistan ve kuzeyde Sırbistan ve Kosova ile sınırlanmaktadır. Ancak bu bölgenin etnik yapısı ve coğrafi hudutları her zaman tartışılmıştır.

Bugün Makedonya'da yaşayan Türkler, özellikle 1389 Kosova Savaşı sonrası bölgeye yerleşmiş olan Türklerin torunlarıdır. Osmanlının iskân politikası sonucu Makedonya bölgesinde birçok Türk köy, kasaba ve şehirleri kurulmuştur. Osmanlılar Makedonya'ya geçici olarak gitmemiş; beş asırdan fazla burayı vatan kabul etmiş, korumuş, imar etmiş ve kalkındırmışlardır. Bölgede Osmanlıdan miras kalan Türk kültürü, örf ve adetlerinin izleri bugün dahi mevcuttur.

Aslında Makedonya dünya tarihinde yer tutan Büyük İskender'in memleketidir. Makedonya ismi Yunanistan, Bulgaristan ve Arnavutluk da bir bölgenin adıdır.

Yunanistan, Makedonya'ya ve tarihi Büyük İskender'in mirasına sahip çıkmak için Kuzey Yunanistan'ı Makedonya olarak isimlendirmektedir ve bağımsızlığını ilan eden yeni devleti Makedonya Cumhuriyeti olarak tanımamakta ve onu "Eski Yugoslavya Makedonya Cumhuriyeti" olarak isimlendirmektedir. Bu isteği AB içinde de taraftar bulmuştur.

Makedonya, bağımsız olduğu gündenberi iç karışıklardan kendini kurtaramamıştır. Yunanistan'ın tutumu nedeniyle de BM'e üye olup da kendi ismiyle tanınmayan tek ülkedir.

İkinci Bush yönetimi Yunan hükümetinin itirazlarına rağmen kendi anayasal adı olan "Makedonya Cumhuriyeti" olarak tanıdığını ilan etmiştir.

Türkiye'den sonra Makedonyayı anayasal adıyla tanıyan ikinci NATO ülkesi olan ABD'nin ardından diğer NATO ve AB ülkelerinin tanınması beklenmektedir.

Bugün Makedonya'da Türkler özellikle Üsküp, Gostivar, Kalkandelen ve Ohri'de yaşamaktadır. 1953 yılında 203 bin Türk yaşarken bu sayı günümüzde 80 bine inmiştir.

1990'da çok partili hayata geçen Makedonya'da ilk parlâmento seçimleri de aynı yıl yapılmıştır. Seçim yasaları Türkleri tamamen toplumsal ve siyasi hayattan uzaklaştıracak şekilde düzenlenmiştir. Gerek seçim yasasının adaletsiz oluşu ve gerekse dağınıklık, tecrübesizlik gibi sebeplerden Türkler, bu ilk seçimlerde parlâmentoya temsilci gönderememişlerdir. 16 ve 30 Ekim 1994 tarihinde yapılan ikinci parlâmento seçimlerine 54 milletvekili adayı ile katılan Türk Demokratik Partisi, 8 adayını ikinci tura yükseltmek gibi hiç de küçümsenmeyecek bir başarı göstermiştir. Ancak bunlardan yalnızca bir tanesi milletvekili seçilebilmiştir. Bağımsız Makedonya Cumhuriyetinde yerel seçimler ise, 1990 ve 1996 yıllarında yapılmıştır.

Bugün Makedonya Türklerinin bir kültürel kimlik sorunu mevcuttur. Makedonya'da 80 Türk veli, çocuklarının Türkçe eğitim görmelerinin engellenmesini protesto etmek ve konuyu dünya kamuoyuna duyurmak için 5 Eylül 1996'dan itibaren 45 gün süre ile açlık grevi yapmışlardır. Bu olay yerel seçimler öncesine rastladığı için bir kargaşayı önlemek amacıyla hükümet, Kocacık Köyü "Necati Zekeriya İlkokulunda" 183 öğrencinin Türkçe eğitime başlamasına izin vermiştir. Seçimler sonrası ve ilk yarı yılın tamamlanmasına bir hafta kala 150'den fazla polis, bu ilkokula müdahale etmiş ve 183 öğrencinin Türkçe eğitimini engellemiştir. 1992 yılından itibaren yapılan gayri resmi eğitimle çocuklara Türkçe öğretilmiştir. Ancak Makedonca eğitim Türkler tarafından boykot edildiği için Türk öğrenciler 5 yıldır diplomalarını alamamışlardır. Yukarıda bahsedilen 183 ilkokul öğrencisi de eğitim kapsamı dışında tutulmuştur.

Makedonya'daki önceki dönemlerde Türklerin yaşadıkları belediyelerde, Makedonca ve Makedon alfabesinin yanı sıra Türkçe ve Türk alfabesinde resmi işlem ve belgelerde kullanılmaktaydı. Ancak 1995 yılında çıkarılan bir yasayla bu uygulama, bölgede yaşayan Türk sayısının %20'yi geçmesi şartına bağlamıştır. Bu barajı komisyonlarda %10'a indirmeyi başaran Türk Demokrasi Partisi, yeterli çoğunluğa sahip olmadığı için bu oranı parlâmentodan geçirememiştir.

İki ülke arasında güvenlik, ticaret, ekonomi, vergi muafiyeti, turizm, sağlık, ulaştırma, eğitim gibi birçok alanda antlaşma imzalanmıştır. Türkiye ile Makedonya arasındaki ilişkileri geliştirmek için çeşitli temaslar ve yardımlar artarak devam etmektedir.

Türk-Makedon İşbirliği Konseyi de iki ülke arasındaki ilişkileri her bakımından geliştirmek için faaliyetlerini sürdürmektedir.

5–12 Ağustos 2007 tarihinde Ohri'de 13. Türk Dünyası Gençlik Kurultayı düzenlendi. Bu kurultayı takip eden Arslan BULUT'un izlenimlerini büyük bir ilgiyle okuduk. Orada bir konuşma yapan Türk Demokrat Partisi Gençlik Kolları Başkanı Enes İBRAHİM "Makedonya 1991 yılında bağımsızlığını ilan etti. Resmi sayıma göre 2 milyon N-nüfusun 80 bini Türktür. Üsküp'deki Mustafa Paşa Camii 1439'da yapılmıştır. İstanbul'un fethinden öncedir demiştir.

Makedonya da yaşayan Türklerin siyasi haklarını elde etmelerinin önündeki engellerin kalkmasıyla iki ülke arasındaki iyi ilişkilerin geliştirilmesinde önemli roller üstlenmeleri ve Makedonya vatandaşı olarak huzur içinde yaşamaları her iki toplumunda temennisidir.

Doç. Dr. Meşküre Yılmaz

21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü
Bilimsel Danışmanı

ÜYE GİRİŞİ

Şifremi unuttum
  1. SON MAKALELER
  2. ÇOK OKUNANLAR

Ergun Mengi   - 07-04-2024

Balkan Savaşları ve Birinci Dünya Savaşı Başlangıcında, Osmanlı İmparatorluğunun Siyasi ve Askeri Anatomisi

  II.Mahmut, Vakay-ı Hayriye adıyla, Aksaray-Et Meydanı’ndaki yeniçeri kışlaları top ateşine tutularak 6.000'den fazla yeniçeri öldürülmüş ve isyana katılan yobaz takımı tutuklanmıştır. Askeri kuvveti çok zayıflayan Osmanlı’nın Donanması 1827’de Navarin’de sonra Sinop Limanında yakılınca Osmanlını...

Error: No articles to display