Rusya-Kazakistan İttifak Anlaşması

Bu sene (2013) beşinci kez bir araya gelecek olan Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Rusya’nın bugün(11.11.2013) Yekaterenburg şehrinde gerçekleştirecekleri görüşmede iki ülke arasında “21.Yüz Yılda dostluk ve ittifak atlaşması” imzalanacak. Rusya Devlet Başkan Yardımcısı Yuriy Uşakov, imzalanacak olan anlaşmanın taraflar arasında farklı alanların temel belgesi olacak önemli bir siyasi belde olacağını belirtmektedir. Anlaşma aynı zamanda Kazakistan’ın İmaşevskoe enerji yataklarının işletilmesine ve sanayi alanında işbirliğinin genişletilmesine dair maddeler de içereceği bekleniyor. Görüşmelerde Avrasya coğrafyasında Gümrük Birliği, Ortak Ekonomik Alan gibi entegrasyon süreçleri çerçevesinde ticari-ekonomik ilişkiler de ele alınacak. 2012’de bir önceki yıla göre, ülkeler arasında ticaret ilişkisi %8,5 artarak 22,4 milyar dolara ulaşmıştır. Rusya’nın ihracatı %3,3 artarken, Kazakistan’dan Rusya’ya yapılan ihracat ise %20 artış göstermiştir. Taraflar arasında yapılan ticaret ağırlıklı olarak enerji/Petro-gaz ürünlerin oluşturmaktadır. Rusya Kazakistan’ın enerji kaynaklarını dünya piyasalarına aktarılmasında en önemli transit ülke konumundadır. Ancak bunun yanında Kazakistan Rusya’ya olan bağımlığından kurtulmak için enerji stratejisinde önemli hamleler yaparak Çin’le işbirliğine gitmiştir. Kazakistan enerji kaynaklarının Avrupa güzergâhında da çeşitliliğe giderek bunu Kafkaslar ve Türkiye üzerinden gerçekleştirme isteği Hazar Denizi Statü sorunu nedeniyle sonuçsuz kalmıştır. Bu durum Türkiye ile Kazakistan arasındaki enerji politikalarını da olumsuz etkilemiştir. Rusya ile Kazakistan arasında güvenlik alanında da ittifak ilişkisi söz konusu. Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü 2002’den beri dışarıda gelebilecek tehditlere karşı ortak güvenlik sistemi içerisinde yer almışlardır. 2009’da ikili ilişkiler çerçevesinde taraflar Ortak Hava Savunma Sisteminin kurulması konusunda anlaşmışlardır. Şanghay İşbirliği Örgütü içerisinde bölgede güvenlik ve istikrarın sağlanmasında ortak hareket eden Rusya ve Kazakistan, Afganistan’dan kaynaklanan tehditlere karşı olduğu gibi, yükselen Çin karşısında Rusya ile ilerletmekte olduğu siyasi-askeri ve ekonomik entegrasyonu da kendi milli çıkarlarının garantisi olarak görmeye başlamıştır. Bu durum Rusya için de önemli avantajlar kazandırmıştır. 21.yüzyılda tek başına gücünü kaybedeceğini düşünen Moskova, eski Sovyet ülkeleriyle entegrasyonunu hayati öneme sahip olarak görmektedir. Ancak Rusya’nın güvenlik ve ekonomik alanda Kazakistan ile entegrasyonu Türkiye’nin Kazakistan ile ilişkilerini de etkilemektedir. Bu durum Kazakistan’ı da endişelendirmektedir. Bu yüzdendir ki Nazarbayev Türkiye’nin de Gümrük Birliğine girmesi gerektiğini dile getirmiştir. Dünya’da ve Türkistan bölgesinde yaşanan gelişmelerde Türkiye Kazakistan’la birlikte her iki tarafından milli çıkarlarına uygun ve eskisinden daha farklı bir formül bularak hayata geçirmeleri gerekir. Bu durum da Türkiye sahip olduğu tecrübelerinden faydalanarak bunu en iyi şekilde yerine getirebilir. Bu güvenlik alanında terörle mücadele olduğu gibi, çeşitli sanayi ürünlerinin üretiminde başarılı olan Türkiye, Kazakistan ile ortak sanayi bölgelerini kurarak Rusya’nın üretemediği malların Kazakistan’da üretilmesini sağlayabilir. Kalite açısından Çin mallarından daha iyi olan Türk malları rekabet edebilecek durumda da olur. Kazakistan ile ortak sınırı olmayan ve coğrafik olarak da uzak olan Türkiye bu açığı bu şekilde kapatabilir.