Irak’ta son dönemlerde aktivistleri hedef alan suikast ve kaçırma olaylarını protesto etmek için başkent Bağdat’taki ünlü Tahrir Meydanı’nda düzenlenen "Beni kim öldürdü?" adlı eylemler gerçekleşiyor. Son dönemlerde aktivistleri hedef alan suikast ve kaçırma olaylarını protesto etmek için başkent Bağdat’taki ünlü Tahrir Meydanı’nda düzenlenen "Beni kim öldürdü?" eylemlerine müdahale eden güvenlik güçleri ile protestocular arasında çatışma çıktı. Olayların ardından ilk tespitlere göre 1 kişi hayatını kaybetti, 45 kişi de yaralandı.
Irak İnsan Hakları Komiserliği verilerine göre 2019’un Ekim'inde başlayan hükûmet karşıtı protestolarda 89 suikast meydana geldi. Protestocular, suikast olaylarının arkasında İran destekli silahlı grupların bulunduğunu öne sürüyor.
Ekim 2019’da Ne Oldu?
1 Ekim 2019’da başlayıp 25 Ekim'de zirve yapan gösteriler, 2003 sonrası Irak'taki en geniş katılımlı gösterilerdir. Uzun süre devam eden 25 Ekim gösterileri, Adil Abdulmehdi başkanlığındaki hükümetin istifasına yol açmıştı.
Irak’ın başkenti Bağdat ve güney vilayetlerinde 25 Ekim 2019 tarihinde hükümete karşı geniş halk gösterileri başlamış, aylarca sürmüştü.Gösterilerde yüzlerce protestocu güvenlik güçlerinin açtığı ateş sonucu yaşamını yitirmişti.
Mevcut Başbakan Mustafa el-Kazımi, göstericileri öldürenlerin yakalanıp cezalandırılması için komisyon kurulduğunu açıklamış, ancak herhangi bir gelişme yaşanmamıştı. Herhangi bir gelişmenin yaşanmaması, öldürülen protestocuların faili meçhul olarak kalması sonucu “Beni Kim Öldürdü” adlı eylemler gerçekleşiyor.
Irak’taki Erken Seçimin Ertelenmesine Yönelik Tartışmalar
Irak hükümeti, ülkede erken seçimlerin 10 Ekim tarihinde yapılmasına karar vermişti. Kimi kesimlerce, güvenlik mensupları ile göstericiler arasında çıkan ve her iki taraftan da ölümlerin meydana geldiği olayların, yetkililerin seçimleri planlanan tarihte yapamayacağının bir göstergesi olduğu görüşündeler.Siyasi gözlemciler, seçimlerin zamanında yapılması durumunda protesto hareketinin süreci hükümetin lehine çevirebileceğinden endişe duyuyor.
Ayrıca, Ekim 2019 gösterilerinde öldürülen aktivistlerin katillerinin bulunması için gerçekleştirdiği eylemler hükümetin göstericileri koruyamadığı ve dolayısıyla erken seçimi planlandığı tarihte yapamayacağı konusundakişüpheleri de beraberinde getirdi. Bu da hükümet ile gösterilerin liderleri arasındaki ihtilafı derinleştiren bir yeni sebep olarak görünüyor.
Aktivistlere yönelik devam eden cinayetler ve saldırılar, bu yıl 10 Ekim'de yapılacak parlamento seçimlerini boykot etme yönelimini de artırdı. Kimi eylemciler "kendilerini koruyamayan bir sistemde oy vermeyeceklerini" ifade ediyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) de ülkede uzun zamandır süren cezasızlığın Iraklıların yaklaşan seçimlerde oy kullanmasını büyük olasılıkla etkileyeceği öngörüsünde bulundu. HRW'nincaraştırmacısı BelkiscWille, "Yetkililer yargısız cinayetleri durdurmak için acil adımlar atmazlarsa yarattıkları bu korku iklimi, Iraklıların yaklaşan parlamento seçimlerine katılma kabiliyetini ciddi şekilde sınırlayacaktır" dedi. Birleşmiş Milletler (BM) Irak Yardım Misyonu da Irak hükümetine çağrıda bulunarak "Sadece hesap verebilirlik, siyasi aktivistleri hedef alan ölümcül saldırı modelini durduracaktır. Failler, muhalif sesleri susturduklarını düşünürken, sadece onları güçlendirmişlerdir. Hesap verebilirlik, Irak'ın istikrarının anahtarıdır. Irak halkının olup biteni bilmeye hakkı var" dedi.
Öte yandan, Irak'ta Vataniye Koalisyonu lideri eski başbakan İyadAllavi ise erken seçim kararı alınmasını eleştirdi, boykot ihtimaline yeşil ışık yaktı. Allavi, “Erken seçim tarihi açıklandığında uygun seçim ortamının oluşturulmasının zor olduğunu söylemiştik. Bugün önümüzde iki seçenek var: Ya seçimler ertelenecek ya da uygun ve şeffaf ortam oluşturulmazsa seçimleri boykot edeceğiz” açıklaması yaptı.
Irak’ta Ekim 2019’dan beri zaman zaman şiddetlenen, zaman zaman durulan gösteriler erken seçime yaklaşıldıkça hızını artırıyor. Ülkedeki aktivistlerin faili meçhul ölümleri, giderek artan ekonomik kriz, derinleşen hükümet-halk ihtilafı, Irak’ta barış ve sükunet ortamının sağlanamayacağının en büyük kanıtını oluşturuyor. Protestocular, şeffaf ve uygun ortamı talep ederek bu koşulların sağlanmadığı durumda seçimleri boykot edeceklerini deklare ettiler. Ayrıca protestocular arasında Irak’ta bir olağanüstü hal hükümetini destekleyenlerin sayısı da giderek artıyor. Ancak hükümet sandık başına zamanında gidilmesi için tüm anayasal, idari ve lojistik gereklilikleri tamamladı. Hükümet kanadında seçimlerin gerçekleşmemesi için herhangi bir engel görülmüyor. Bu da erken seçimlerin protestoculara rağmen gerçekleşeceğini gösteriyor. Protestocular seçimleri boykot ederse bu kararın hükümet lehine olacağı kuvvetle muhtemel görünüyor.
Kaynak: Şarku’lAvsat, BirGün, AA, DW Türkçe.
